Dagblaðið - 09.05.1979, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 9. MAÍ 1979.
..
11
N
Giscard fyrst
frjálslyndur
En de Gaulle gerði sér grein fyrir
mikilvægi þess fyrir Fimmta lýð-
veldið að ríkið stjórnaði sjónvarpinu.
Hann kom sjálfur iðulega á skjáinn.
Ráðherrar hans hikuðu ekki við að
setja bann á dagskrárefni sem þeim
var ekki að skapi. Stjórnarand-
stæðingar fengu aldrei að koma ná-
lægt kastljósunum.
Ástandið batnaði talsvert þegar
Georges Pompidou tók við völdum.
1974 var það verk Giscards að skipta
gamla sjónvarps- og hljóðvarpsrisa-
bákninu, ORTE, upp í sjö deildir.
Það varð hljóðvarpsstöð, þrjár sjón-
varpsrásir, fyrirtæki til að framleiða
sjónvarpsefni, rannsóknastofnun og
tæknideild. Hann mælti svo fyrir að
deildarstjórar skyldu senda skýrslur
beint til hans ef embættismenn
stjórnarráðanna dirfðust að reyna að
hafa einhver áhrif á efnisval eða út-
sendingar.
„Ég treysti ykkur algjörlega til að
bera ábyrgð á þvi sviði,” sagði for-
setinn af miklum stórhug. „Ekkert
skoðanaeftirlit, engin afskiptasemi
mun breyta því.”
Hann hefur orðið að éta þessi
frjálslyndu orð ofan í sig. Að vísu
hafa umræður um stjórnmál aukizt
mjög frá því sem áður var en þessi
sjöhöfðaði fjölmiðill hefur þurft að
standa af sér marga kalda gusuna á
undanförnum misserum. Fyrirtækið
sem átti að framleiða efni lenti i fjár-
kröggum, fór illa út úr verkföllum og
síðast en ekki sizt tókst þvi ekki að
lyfta sér upp úr þrúgandi andleysinu
sem hefur einkennt það.
Eftir mikið japl og fuður ákvað
sjónvarpið að sýna hina frægu mynd
um grimmdarverk nasista: Holo-
caust, Brennifóm, eins og sumir vilja
kalla hana, eða gjöreyðingu lifs með
eldi. Þar með var líka skrúfað fyrir.
Franska sjónvarpið hefur aldrei
viljað sýna hina heimsfrægu mynd,
The Sorrow and Pity (Sorg og sam-
úð). Hún lýsir Frökkum á stríðsárun-
um, að vísu ekki sem samverkamönn-
um nasista heldur sem sljóum þol-
endum óhæfunnar.
Það allra síðasta er að ekki fæst
sýndur myndaflokkurinn Frakkar, ef
þér bara vissuð. Hann er gerður af
André Harris og Alain de Sedouy,
sem eru frægir fyrir gerð heimilda-
mynda, og er í þremur hlutum sem
lýsa Frakklandi í stríðinu, á undan
því og eftir.
Glansmyndin í voða
Frakkar, ef þér bara vissuð, hefur
verið sýnd í kvikmyndahúsum í land-
inu og keypt af mörgum meiriháttar
sjónvarpsstöðvum, svo sem CBS,
BBC, og til Vestur-Þýzkalands,
Kanada, Ítalíu, Belgíu o.s.frv. En
þótt það væri einmitt franska sjón-
varpið'sjálft — rás tvö — sem fjár-
magnaði gerði myndarinnar árið
1974 hefur það nú endanlega ákveðið
að hafna henni til sýninga. Ástæðan
er: „skortur á sýningartíma”.
Annar höfundurinn, André
Harris, lét svo um mælt: „Sjónvarp-
ið hefur búið til glansmynd af Frakk-
landi sem gæfuríki og óttaðist að
myndin okkar mundi varpa skugga
þar á.”
Franska sjónvarpið hefur reynt að
afsaka dráttinn á sýningu Trotsky-
myndarinnar með þvi að ókleift hafi
reynzt að fá ítalska og spánska
kommúnistaleiðtoga til að taka þátt i
umræðum sem áttu að fylgja mynd-
inni.
En fréttaskýrendur telja greinilegt
að hér séu komnir maðkar í mysu.
Góðar heimildir telja að það sé
ókostur við reksturinn að Giscard
forseti velur deildarstjórana upp á
sitt eindæmi til þriggja ára í senn.
Æðsti maður rannsóknastofnunar-
innar er nýbúinn að segja af sér.
Hann gaf þá skýringu að honum væri
ómögulegt að átta sig á hvert sitt
eiginlega verksvið væri.
(Úr The Christian
Science Monitor)
IHH
Himneskir grasbítar
Það er sjálfsagt hlutskipti margra
borgarbúa að neyta landbúnaðar-
vöru, og þar með eru tengslin við
sveitina sögð.
Þegar ég var strákur fór ég víst
aldreiísveitásumrin.
Iss, þú veizt ekkert um sveitasæl-
una, sögðu leikfélagar sem verið
höfðu í sveit út og suður.
Stundum reyndi ég að malda í mó-
inn. Þá sagðist ég hafa verið í sveit
suður með sjó. Þar var stundaður
blandaður búskapur.
Iss, það er ekki alvörusveit, svör-
uðu strákarnir. Þangað fór ég nú
samt í ein tíu sumur í sveit sem ekki
var alvörusveit.
Og undi mér satt að segja ekk i illa.
Enn minnist ég kyrrðarinnar i
sveitinni og enn minnist ég þess hve
borgarstrætin voru hörð undir fæti á
haustin.
Á þeim árum gerði maður veiga-
miklar uppgötvanir í húsdýrafræði.
Rollurnar fengu sér pönkklippingu á
nútímavísu og maður lærði að gera
greinarmun á grásleppu og heimilis-
ketti. Fiskurinn malaði ekki.
Af öðrum vísindum má nefna að
halinn á hestinum var allur trosnaður
eins og ónýtur kaðalspotti en belju-
halinn stóð beint upp í loftið á vorin
eins og loftnetsstöngin á langferða-
bílnum.
Á hinn bóginn var halinn á hundin-
um eins og spurnarmerki í lögun með
punkt í sóðaskapnum.
Þar voru líka lítillátar og iðjusam-
ar hænur sem úðuðu í sig gumsinu
sem féll af borðum mannfólksins.
Haninn var alltaf sagður með tann-
pinu, og var það ekki eðlilegur ótti
stráks, sem stundum gekk með skaft-
pott fullan af gumsi niður i hænsna-
kofa, að hænurnar ætluðu sér að
verpa með sömu tíðni og hríðskota-
byssur losa sig við sprengikúlur?
Nú hafa ráðherrar slikar áhyggjur.
... náin kynni ...
Þar að auki var ég tvö sumur
norður í landi í símavinnu. Þar fór
ég fótgangandi um alla dali inn af
Eyjafirði, gekk heiðar og flatlendi
allt austur að Þórshöfn.
Á þessum ferðum kom ég bæði á
kot og stórbýli. Gestrisni naut maður
á hinum minni býlum. Gjarnan var
manni boðið upp á kaffi og heima-
bakaðar kökur. Og þessir kaffisopar
eru enn heitir I minningunni.
Á sögufrægum stórbýlum fékk
maður hvorki vott né þurrt. Ekki er
þetta nú alveg sannleikanum sam-
kvæmt því að oft grunaði mig að
hundar á frægum stórbýlum væru
sérþjálfaðir í þeirri athöfn að míga á
:gesti þar sem stígvélinu sleppti.
Nú á manni að skiljast að smábýlin
séu þjóðhagslega óhagkvæm. Nú
eiga bændur, sem fá kaup sitt greitt
einu ári á eftir öðru verkafólki, að
minnka afköstin. Það á ekki að
hrófla við skrifstofubákninu sem
bændur standa undir. Það á hvorki
að hrófia við milliliðum né lítt traust-
vekjandi sölustjórum sem vilja fela
fyrir almenningi skaðsemi sumra bú-
vörutegunda.
Nú á að hlaupa eftir dularfullum
þörfum heimsmarkaðarins. Nú verða
■gærur helzt að líkamnast án kinda —
og bænda.
.........að ofan...............
Það verður tæplega nokkur koll-
steypa í landbúnaðarmálum, þó að
landbúnaðarráðherra segi meeee í
dag og möööö á morgun.
Samt hefur þessi ríkisstjórn
Kjalfarinn
Árni Larsson
ákveðið aö breyta framleiðsluháttum
og nú ætla valdhafar að telja stráin
ofan í íslenzka grasbíta.
Nú verður smjörbeljum nánast
bannað að bíta gras og rjómabeljur
verða skotnar í buff ef þær éta tuggu
meira en kvótinn heimilar. Ógleymd-
ar eru blessaðar undanrennubeljurn-
ar sem nú flokkast sem heilagar kýr.
Allar nytjajurtir vaxa í 15 cm hæð
og flauta síðan í undirgefni á sláttu-
vélarnar.
Þannig verður hin nýja skipan.
Og verðlaunamjólkurkýrin Huppa
og aðrar gæðabeljur eru nánast rétt-
dræpar. Nú á að fást sama verð fyrir
halanp á verðlaunamjólkurkú og
greitt er fyrir skottið á villimink.
Kæmi það nokkrum á óvart, þegar
vorannir bænda hefjast, að sporlétt-
ur ritstjóri hlaupi hringveginn spil-
andi á Pan-flautu til að ginna af-
kastamikla bændur frá búverkum?
Jiiiiihúúúú.
.... rándýrið ....
Annað er ííka skrítið, hve sauð-
kindin hefur verið borin þungum
sökum á þessari öld. Hérna hafa
karlar dundað sér við að skrifa lang-
lokur um illsku sauðkindarinnar.
Sauðkindin fjárfestir auðvitað í
fasteignum á höfuðborgarsvæðinu
fyrir andvirði nýræktar-, girðinga- og
hlandforarstyrkja. Það er sauðkindin
sem kemur i veg fyrir að landsmenn
viti að dýrafitan leggur fleiri lands-
menn árlega að velli en umfcrðarslys,
tóbak og brennivín samanlagt. Það er
sauðkindin sem stefnir að þvi að fjár-
svelta matvælarannsóknir á íslandi.
Hve léttvægir eru mannlegir brestir
ekki samanborið við sauðkindina.
Og það er sauðkindinni að kenna
hve beitarlönd eru gróðurlítil í dag.
Nú finnst varla stingandi strá nema á
gróðurkortum landbúnaðarsérfræð-
inga og grasafræðinga. Er það ekki
helvitis sauðkindin sem búir. er að éta
allan trjágróðurinn, kjarrið, beitar-
löndin og túngróðurinn?
Nú er einungis uggur í brjósti fær-
ustu sauðkindarsérfræðinga. Þeir
óttast að stökkbreyting verði í sauð-
kindinni í nánustu framtíð. Þegar
gróðurinn er þrotinn breytist munnur
sauðkindarinnar i ógnarsterka sog-
dælu sem sogar að sér sand, mold og
grjót. Þjóðfélagsóvinur númer I,
sauðkindin, á eftir að éta fjöllin upp
til agna og hafa jöklana i eftirrétt.
Það er alveg á hreinu, er þaðekki?
Sauðkindin er rándýrið.
Árni Larsson
rithöfundur.
Gjörbylting fasteignasölu
Hinn 10. apríl sl. kom út hefti
Stjórnartíðinda og voru þar birt:
„Lög um stjórn efnahagsmála o.fl.”
Þauerunr. 13/1979.
Umræður á alþingi urðu miklar
um þessa lagasetningu en frekar
hljótt hefur verið um þetta mál síðan
lögin voru samþykkt og þau birt.
Þótt lög þessi séu 15 blaðsíður í
Stjórnartíðindum er þar fátt sem
beinlínis er fastákveðið. Þarna er
fyrst og fremst um stefnumörkun að
ræða.
„Stefna skal að því að
verðtryggja sparifé
landsmanna og
almannasjóða"
Þessi setning er tekin orðrétt úr
upphafi 34. gr. laganna.
Með þessu er I raun og veru ekki
stefnt að breytingu á bankakerfinu
hér á landi heldur má fremur tala um
byltingu.
Eins og kunnugt er hefur verið
bannað að verðtryggja skuldabréf i
viðskiptum milli einstaklinga, nema
með örfáum undantekningum.
Einnig hefur ríkissjóður einokað sölu
gott form ásparnaði. Andvirði þeirra
hefði átt að ganga inn í bankakerfið
og þar hefði átt að endurlána þetta fé
með sömu kjörum og það var tekið
að láni. Þetta hefði getað orðið upp-
haf að frjálsara bankakerfi og linað
hefði verið á einokun sem lengi hefur
viðgengizt í úthlutun lánsfjár.
Það gleymist stundum að frelsi er
meira en málfrelsið eitt. Réttur til
lántöku gegn nauðsynlegum trygg-
ingum eða lántökufrelsi eiga að vera
sjálfsögð mannréttindi.
Giörbylting
fasieignasölu
í lögunum um stjórn efnahagsmála
er ekki beinlínis vikið að sölu fast-
eigna og verðtryggingu í slíkum við-
skiptum. Þar er fyrst og fremst talað
um banka og innlánsstofnanir.
í 41. gr. segir þó: „Ákvæði 40. gr.
um verðtryggingarkjör við banka og
aðrar innlánsstofnanir gilda einnig I
sambærilegum viðskiptum utan
banka og innlánsstofnana á grund-
velli auglýsinga Seðlabankans þar
um, sbr. 39. og 40. gr.”
Þótt mikið ráðist auðvitað af því,
hvernig þessar auglýsingar Seðla-
„Þaö nægir til að breyta aiiri fasteignasölu, ef bankalán
verða almennt háð vísitölu.”
á svokölluðum spariskírteinum, sem
eru með visitöluákvæðum, og
bannað öðrum slíka útgáfu.
Andvirði sölu spariskírteina hefur
gengið til ýmissa framkvæmda ríkis-
sjóðs.
Það hefur samt alltaf verið örlítið
óbragð að þessum vinnubrögðum.
Ríkissjóður á ekki að taka sér slík
forréttindi. Spariskírteinin eru mjög
bankans verða, er það samt ekki úr-
slitaatriði. Það nægir til að breyta
allri fasteignasölu ef bankalán verða
almennt háðvísitölu.
Það hefur í raun og veru fallið
undir skort á mannréttindum í þessu
þjóðfélagi að seljandi húseignar hefur
ekki mátt verðtryggja söluandvirðið
eða þann hluta þess sem hann hefur
ekki fengið greiddan strax og hefur
orðið að lána Þetta hefði átt að leyfa
miklu fyrr. Þessu fylgja margir
kostir, t.d. lægra söluverð og meira
hefði komið af íbúðum á almennan
markað, t.d. íbúðir sem seljandinn
hefur lítil not af i dag en dregur að
selja þar sem peningar hans í íbúð-
Kjallarinn
Lúðvík Gizurarson
inni eru verðtryggðir, meðan hann á
hana, en þeir missa verðtryggingu að
verulegu leyti við sölu, t.d. allt sem
lánað er beint af seljanda.
í stuttu máli sagt hefði átt að leyfa
eiganda' fasteignar að skipta á henni
og verðtryggðum skuldabréfum, t.d.
líkum spariskn teinum ríkissjóðs.
Breytt viðhorf
Verðtrygging bankalána breytir
þessu þegar hún kemur til fram-
kvæmda. Seljandi fasteignar getur þá
veðsett húseign sina í banka og verða
þau lán verðtryggð. Síðan setur hann
íbúðina til sölu og lætur greiða sér
strax mismuninn á söluandvirði og
upphæð áhvílandi skulda. Með þessu
móti hefur seljandinn verðtryggt allt
söluandvirðið, hvort sem slíkt verður
leyft beinlínis af Seðlabanka eða
ekki. Hann fer bara með þetta í gegn-
um bankakerfið.
Þörf á reglum
Það mun skapa ýmis vandkvæði
þegar áhvilandi lán á fasteignum eru
flest að öll orðin verðtryggð þar sem
eitt lán notar þessa viðmiðun, t.d.
gengi, en annað notar vísitölu
o.s.frv. Ef ekki á að koma til vand-
ræða við sölu fasteigna verður að
setja um þetta fastar reglur og kæmi
vel til greina að bankakerfið tæki al-
mennt að sér innheimtu og útreikn-
inga í sambandi við greiðslur sem
greiða á vegna kaupsamninga um
ibúöir.
Þetta verður í raun og veru bylting
i sölu fasteigna en ekki breyting.
Stjórnmálasigur
Það var stjórnmálasigur fyrir for-
sætisráðherra, Ólaf Jóhannesson,
þegar honum tókst að fá lögin nr. 13
frá 10. apríl 1979 um s; iórn efnahags-
mála o.fl. samþykkt.
í því felst nokkur kaldhæðni ef
vinstri stjórn kemur með þessum
lögum í gegn slíkri breytingu á
bankakerfinu og öllum viðskiptum,
sem því tengjast, að hægt verður
eftir það að tala um lántökufrelsi á
íslandi.
Hvað segja svokallaðir frjáls-
hyggjumenn um þetta og af hverju
komu þeir ekki þessari breytingu á
meðan þeir voru og hétu?
Lúðvík Gizurarson
hæstaréttarlögmaður.