Dagblaðið - 13.12.1979, Síða 25

Myndlist
AÐALSTEINN
INGÓLFSSON
DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 13. DESEMBER 1979.
Ástarbreim og uppáferðir
Ég á engan imbakassa í fórum
mínum og þarf því að hlaupa í hús til
að fá mér gláp ef á boðstólum er eitt-
hvað sem illt er af að missa. Á dag-
skrá imbans í gærkvöldi var ekkert
sem ég hafði áhuga á að sjá og ég lét
því eiga sig að taka hús hjá náungan-
um til að glápa þegjandi á glerið.
Þess í stað gerði ég heiðarlega tilraun
til hljóðvarpshlustunar. Ég reyni að
fylgjast með fréttum kl. 7 á hverjum
degi. Fréttamennska hljóðvarps-
manna hefur tekið miklum fram-
förum og fréttaskýringaþættirnir
nýju eru yfirleitt mjög góðir. Ég veit
ekki hvort yfirstjórn Ríkisútvarpsins
eða fréttamennirnir sjálfir eiga
heiðurinn af iíflegri og betri fréttum.
En þetta stefnir í betri tið.
Kvölddagskrá hljóðvarps var
þungmelt í gærkvöldi. Ég nennti ekki
að hlusta á spjall um dr. Einar Ólaf
Sveinsson nema með öðru eyraru .
Og þátturinn Úr skólalífinu höfðaði
hreint ekki til mín. Mér er andskot-
ans sama um það hvernig viðskipta-
fræðinemar og viðskiptafræðingar
hafaþað.
Þátturinn um dómsmál var
næstur. Einstaka sinnum hef ég
hlustað á hann. Þessi ákveðni þáttur
var lítið spennandi. Rifrildi um
síldarnót með tilheyrandi vafstri i
stirðbusalegu dómskerfi. Mikið
skelfilega er lagamálið annars stein-
gelt og uppskrúfað.
FRÆGÞRYKK
Grafík á ferð
og flugi
Síðan hefur öðrum brögðum verið
beitt, m.a. að prenta sérstakar
„exklúsífar” útgáfur af slíkum
myndum og selja háu verði, en koma
svo fram með aðra útgáfu stuttu
síðar og bjóða á hagstæöu verði til
ama fyrir þá sem töldu sig vera búna
að fjárfesta í alveg „spes” upplagi.
Stóvandamál númer tvö eru falsanir
grafíkverka. Það segir sig sjálft að
erfiðara er að fylgjast með ferðalög-
um og dreifingu grafíkverka um
heiminn en fyrirferðarmikilla mál-
verka og höggmynda og því er
hægðarleikur fyrir snjalla falsara að
bæta við grafikseríur þekktra lista-
manna eða búa til nýjar myndraðir
með þeirra handbragði, — ég tala nú
ekki um ef listamennirnir eru ekki
lengur þessa heims og því ófærir um
að vitna um þessar myndir. En
meðan oftast nær er hægt að ganga
úr skugga um framleiðsluaðferðir
graftkucmeð vandlegri skoðun, þá er
nær ógerningur að fullyrða um hvort
verk eru fölsúð eða ekta nema að
undangengnum tímafrekum rann-
sóknum.
Myndir með
ættartré
Það verður að segjast eins og er að
hér á landi er enginn sem býr yfir
þeirri sérþekkingu á grafik að hann
geti úrskurðað um hárrétta feðrun
verka. Því er best að fara að öllu með
gát og versla aðeins við þá aðila í
útlandinu sem hafa á sér gott orð og
láta áreiðanleg vottorð eða ættartré
fylgja seldum verkum. Lofsverður er
sannarlega áhugi Konráðs Axels-
sonar og Myndkynningar á grafíklist-
um og margt gott hafa þau samtök
látið af sér leiða. Þó hefur þau skort
þá sérþekkingu sem nauðsynleg er í
starfsemi af þessu tagi, val þeirra á
myndum hefur verið gagnrýnt, svo
og þeir aðilar sem Myndkynning
hefur haft samvinnu við erlendis.
Afleiðingin er sú að menn eru orðnir
varari um sig en áður, þegar alþjóð-
leg grafik er nefnd. Nú hefur Mynd-
kynning hleypt af stokkunum nýrri
sýningu að Kjarvalsstöðum og er
hún án efa sú vandaðasta sem sam-
tökin hafa staðið fyrir. Ég verð að
játa að ég hef heyrt ýmislegt misjafnt
um þá aðila sem látið hafa verkin í té,
þ.e. Börjeson í Sviþjóð og þess vegna
ætti Myndkynning kannski að róa
væntanlega kaupendur með ábyggi-
legum vottorðum.
Karel Appel — Nafnlaus, steinprent, 1974.
Ég veit ekki til þess að nokkur hafi
orðið ríkur á því að höndla með
nútímamyndlist á íslandi og þá á ég
við þau verk sem gerð hafa verið
undanfarinn aldarfjórðung eða svo.
Þetta er m.a. vegna þess að hið
íslenska públikum hefur vanist þvi að
versla beint við myndlistarmenn á
sýningum eða heima á vinnustofum.
Önnur lögmál gilda um gamla mynd-
listarmenn og víðfræga, en þá má víst
bjóða upp til fjárfestingar á verð-
bólgutímum. Ýmis ljón hafa einnig
verið í veginum fyrir því að íslend-
ingar gætu eignast góð verk eftir
erlenda myndlistarmenn, þ.á m.
óheyrilega háar tryggingar, inn-
flutningshöft og söluskattur. En með
útbreiðslu grafíklistar hefur einnig
orðið breyting þar á og nú er fræði-
legur möguleiki að eignast grafík eftir
erlenda stórmeistara á viðráðanlegu
verði, þ.e. á því verði sem hérlendir
„millar” treysta sér hikstalaust til að
greiða.
Teygjanlegt
fyrirbæri
En það er margt að varast þegar
við grandalausir eyjarskeggjar
höldum út á hinn viðsjála alþjóðlega
grafikmarkað. í fyrsta lagi hafa
gírugir listmiðlarar litið á „grafík”
sem afar teygjanlegt fyrirbæri. í regl-
um þeim sem UNESCO hefur gefið
út segir m.a. að prentaðar myndir
skuli kallast grafik hafi listamaður-
inn handunnið þær í plötu, á stein
o.s.frv. og fylgt þeim eftir sjálfur i
gegnum vinnsluna alla, yfir á pappír,
en einnig mega aðrir vinna eftir plöt-
unni, svo framarlega sem listamaður-
inn fylgist með öllu og gefur sam-
þykki sitt. Margt fleira er að finna í
reglum þessum, sem vert er að kynna
sér. Listmiðlarar hafa hins vegar
tekið upp á því að prenta beint eftir
vatnslitamyndum, málverkum eða
teikningum og fjölfalda í 100—300
eintökum, með samþykki Iistamanns
og áritun á hverju eintaki. Því miður
hafa margir myndlistarmenn gengist
inn á þetta, þar sem oftast nær er um
góða tekjulind að ræða.
Pablo Picassó -
- Lýsistrata, koparstunga 1934.
/r
Heilög
þrenning
En ég get ekki annað séð en helftin
af þessari grafík séu úrvalsverk og
það ætti verðið a.m.k. að sanna. Víst
er að ekki hafa verk eftir Bellmer,
Chagall, Dine, Miró, Picasso og
Tapíes áður verið boðin til sölu hér á
landi, en þar eru tvær koparstungur
eftir Picassó frá 1934 einna sjaldgæf-
astar. Þar er hann enn að vinna úr
nýklassískum efnivið, þótt í málverki
sínu sé hann á sama tíma kominn á
bólakaf í súrrealisma. Verk þeirra
Appels, Chagalls og Miróeru einnig
óvenju heilleg ef á heildina er litið, en
þeir hafa allir framleitt ógrynnin öll
af grafík hin síðari ár og ekki alltaf
verið vandir að meðulum. Ef skoðuð
eru galleri i helstu stórborgum hcims,
þá morar allt í þrenningunni Dali,
Miró og Chagall. Sjálfur hafði cg
einná mesta ánægju af verkuni eftir
Spánverjann Clavé, haganlega upp-
hleyptum, Bandaríkjamanninn Dine
og Tapíes hinn katalónska. Hins
vegar varð ég fyrir vonbrigðum mcð
verk eignuð Magritte, en þau eru ansi
nálægt því að vera hreinar eftirprent-
anir, þótt gamli maðurinn kunni að
hafa gefið leyfi til framkvæmdanna.
Max Walter Svanberg —
„Hybridens parringstecken” þurr-
nál, 1972.
JÓLAMARKAÐURINN
í kjallaranum
Iðnaöarmannahúsinu
Hallveigarstíg 1
Opið frá 9—18.00
Ég hlustaði á Sigurð Skúlason lesa
útvarpssöguna, sem er eftir Leif
Panduro. Lestur Sigurðar er með
ágætum og efni sögunnar er greini-
lega krassandi, ef marka má þennan
eina lestur sem ég hef hlýtt á. Hann
gekk talsvert út á ástarbreim og
uppáferðir. Kjörin saga til að koma
bændum í stuð áður en þeir arka út í
fjárhúsin til að fara með hrút, svona í
upphafi fengitímans.
Sævar HaJldórsson læknir flutti
stutt en gott erindi um þroskaheft
börn. Og síðast á dagskránni var
Svört tónlist í umsjá Gerard Chinotti.
Ágætur þáttur, en hvers vegna
„svört” tónlist?

GÆRKVOLDI
Atli Rúnai
Halldúrsson