Dagblaðið - 04.02.1980, Blaðsíða 10

10
•WIABÍB
Srjálst, áháð daghlað
Útgefandi: Dagblaðið hf.
Framkvœmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjánsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason. Fróttastjóri: ómar Valdimarsson.
Skrífstofustjóri ritstjórnar: Jóhannes Reykdel.
(þróttir: Hallur Sknonarson. Menning: Aðalsteinn Ingólfsson. Aðstoöarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít: Asgrímur Pólsson. Hönnun: Hilmar Karisson.
Blaðamenn: Anna Bjarnason, Atli Rúnar HalkJórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómassoft, Bragi
Sigurðsson, Dóra Stefánsdóttir, Elín Atoertsdóttir, Gissur Slgurðsson, Gunnlaugur A. Jónsson, ólafur
Goirsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Ámi PAII Jóhennsson, BjamleHur Bjamleífsson, Höröur Vilhjálmsson, Regnar Th. Sigurös-
son, Sveinn Þormóðsson. Safn: Jón Sœvar Baldvinsson.
Skrífstofustjóri: ólafur Eyjólfsson. Gjaldkeri: Þráinn Þoríetfsson. Sölustjóri: Ingvar Sveinsson. Drorfing
arstjórí: Már E.M. Halldórsson.
Ritstjóm Síðumúla 12. AHiraiðsla. áskriftadeild, auglýsingar og skrífstofur Þverholti 11.
Aðalsfmi blaösins er 27022 (10 línur).
Setning og umbrot: Dagblaðið hf., Siöumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Sföumúla 12. Prentun
Árvakur hf., Skerfunni 10.
Askriftarverð A ménuðf kr. 4500. Verð I lausasöki kr. 230 eintakið.
Einkaframtak Gunnars
Einkaframtak Gunnars Thoroddsen í
tilraunum til stjórnarmyndunar má líta
ýmsum augum. Sumir telja hann hafa
svikið flokk sinn fyrir stól forsætisráð-
herra. Aðrir telja hann hafa höggvið
þann hníit, sem minni háttar stjórn-
málamenn hafi ekki getað leyst.
Eitt er þó víst, að sá tími ér liðinn, að Morgunblaðið
stjórni almenningsálitinu í máli sem þessu. Menn munu
taka afstöðu á svipuðum grunni og þeir tóku áður
afstöðu til Gunnars Thoroddsen í valdastreitu hans og
Geirs Hallgrímssonar. Hún er nú loksins orðin opin-
ber.
Uppreisn Gunnars er óneitanlega síðbúin. Fyrir
síðustu kosningar hafði hann góðan stuðning í þing-
flokki sjálfstæðismanna. Þá var helmingur þingflokks-
ins talinn hlynntur Gunnari og hinn helmingurinn
hlynntur Geir. En nú hafa þar Geirsmenn bæði tögl og
hagldir.
A föstudaginn var klofningurinn ekki orðinn sá, sem
hann varð svo um helgina. í fyrstu gerði Gunnar ekki
annað en að óska eftir stuðningi þingflokksins til fram-
halds viðræðna hans við Framsóknarflokk og Alþýðu-
bandalag, sem höfðu reynzt árangursríkari en tilraunir
annarra.
Þingflokkur sjálfstæðismanna gat auðvitað heimilað
Gunnari þetta, til dæmis með fyrirvara um forsætis-
ráðherrann. Kannski hefði Gunnar getað myndað
stjórn fyrir Geir eins og Ólafur Jóhannesson gerði fyrir
hálfu sjötta ári.
Ef það hefðu verið Matthías Bjarnason eða Matthías
Mathiesen, sem hefðu náð svona góðu einkasambandi
við stjórnmálamenn annarra flokka, gæti flokkurinn
hugsanlega sætt sig við aðferðina. En af því að það var
Gunnar, var aðferðin móðgun við formann flokksins,
Geir Hallgrímsson.
Vegna hinna sérstöku aðstæðna í Sjálfstæðis-
flokknum hefði umboð til Gunnars jafngilt vantrausti
á Geir. Þess vegna kaus þingflokkurinn að ítreka það
umboð, sem hann hafði áður veitt Geir til viðræðna
við aðra flokka. Þessi afstaða var skiljanleg.
Með töluverðri teygingu ímyndunarafls var tillagan
um ítrekað umboð Geirs túlkuð sem breytingartillaga
við tillöguna um nýtt umboð Gunnars. Tillaga
Gunnars kom því alls ekki til atkvæða. Hlýtur það að
teljast ákaflega sérkennileg málsmeðferð.
Þessi sjónhverfing átti að hindra vitneskju fólks um
stuðning og hlutleysi í þingflokknum gagnvart fram-
taki Gunnars. Hún dugar þó skammt, ef Gunnar
myndar stjórn, sem verður varin falli af tveimur eða
fleiri þingmönnum Sjálfstæðisflokksins.
Og það var einmitt þessi þingflokksfundur á föstu-
daginn, sem magnaði klofninginn. Gunnar lét nefni-
lega ekki segjast, þótt aðild Sjálfstæðisflokksins að
stjórn hans væri úr sögunni. Hann hélt áfram að
mynda stjórnina sem einstaklingurinn Gunnar Thor-
oddsen.
í morgun var ekki vitað, hvort ríkisstjórn hans yrði
að veruleika. Framsóknarflokkurinn hefur samþykkt
að taka þátt í henni og búizt er við svipaðri niðurstöðu
í Alþýðubandalaginu í dag. Þá reynir á, hvaða hlut-
leysi Gunnar getur tryggt sér meðal þingmanna Sjálf-
stæðisflokksins.
Óneitanlega ber þingflokkur sjálfstæðismanna
ábyrgð á því, að stjórnarkreppan er ekki leyst með
samstjórn Alþýðubandalags, Framsóknar- og Sjálf-
stæðisflokks. Þingflokkurinn hafði meiri áhuga á
spennunni milli Gunnars og Geirs en á sjálfum þjóð-
málunum. Flokkurinn hefur teflt sér í patt.
______________DAGBLADID. MÁNUDAGUR4. FEBRÚAR I980._
Kvikmyndahátíð
gengin ígarð
— Hátt í 50 kvikmyndir sýndar í öllum sölum Regnbogans
Eins og fleslir hafa nú sjálfsagl
orðið varir við átti Kvikmyndahátíð
Listahátíðar 1980 að hefjast um þessa
helgi. Mun hún standa yfir frá 2. til
12. febrúar. Verða sýndar u.þ.b. 30
leiknar myndir í fullri lengd en auk
þess verða sýndar 13 barnamyndir,
mismunandi að lengd. Þar að auki
verða sýndar nokkrar stuttar myndir
og heimildamyndir sem allar eru
kanadískar. Myndirnar koma víða að
en yfirleitt má segja að á hátíðinni
verði myndir frá löndum sem hingað
til hafa verið óþekkt stærð fyrir
islenskum kvikmyndahúsagestum.
Má i því sambandi nefna Belgíu, Hol-
land, Kanada, Finnland, llngverja-
land, Indland o.fl. Á listanum yfir
leikstjórana er að finna nöfn eins og
Rainer W. Fassbinder, Werner
Herzog, Carlos Saura, Andrzej
Wajda, Marta Mézaros, Satyajit
Ray, Jean Renoir, Kenji Mizoguchi
og Vera Chytilova. Líklegt er að verk
Andrezej Wajda og Carlos Saura
muni vekja mesta athygli, óneitan-
lega er hlutur þeirra stærstur.
Wajda á 3 myndir á hátiðinni og
Saura 2. Ráðgert hafði verið að þeir
yrðu gestir hátiðarinnar en nú er Ijóst
að svo verður ekki.
Áhrif stalínismans
Einn þekktasti kvikmyndagerðar-
maður Pólverja í dag er Andrzej
Wajda. Hann er fæddur 1926 og eftir
að hann útskrifaðist frá kvikmynda-
skólanum i Lódz 1952 hefur hann
gert rúmlega 20 myndir. Þær myndir
sem sýndar verða eftir hann á hátíð-
inni eru Marmaramaðurinn (1977),
Án deyfingar (1978) og Stúlkurnar I
Wilko (1979). Marmaramaðurinn er
sú sem mesta athygli vekur. Hún
fjallar um viðkvæma hluti í pólsku
þjóðlífi, áhrif stalinismans á Pólland
eftirstríðsáranna. Myndin vakti i
fyrstu mikinn úlfaþyt hjá pólskum
ráðamönnum og var stöðvuð en nú
hefur viðhorfið eitthvað breyst og
hún er nú sýnd víða um lönd og
hlýtur alls staðar góðar viðtökur.
Myndin segir frá ungri konu sem er
að útskrifast úr kvikmyndaskóla.
Hún ákveður að gera kvikmynd um
„verkamannahetju” sem fallin er í
ónáð. Án deyfingar segir frá blaða-
manni sem á í erfiðleikum i starfi sínu
og fjölskyldulífi. Stúlkurnar í Wilko
er um Viktor nokkurn Ruben sem
kemur til bæjarins Wilko einhvers
staðar i Póllandi í von um að endur-
heimta að einhverju leyti þær ham-
ingjustundir sem hann átti þar í
æsku. Þar bjuggu fimm systur sem
hann tengdist náið.
Áhrif Frartkós
Tvær af nýlegri myndum Carlos
Saura verða á dagskrá á Kvikmynda-
hátíð. Þær eru Hrafninn (Cria
Cuervos) og Með bundið fyrir augu
(Los Ojos Vendados). Þegar fjallað
er um spænskar kvikmyndir er um
leið verið að fjalla um spænska póli-
lik. Myndir Saura bera þess greinileg
merki. Þær eiga Bestar rætur að
rekja til spænsku borgarastyrjaldar-
innar. Miðað við þá hörðu ritskoðun
sem rikti á valdatíma Frankós er það
aðdáunarvert hversu vel Saura hefur
JAFNLAUNA-
STEFNA - FÉLAGS-
LEGAR UMBÆTUR
Jafnlaunastefna
endurspeglast í
kröfum BSRB
Samningar Bandalags starfsmanna
rikis og bæja hafa nú verið lausir
síðan 1. júlí sl. eða i um það bil 7
ntán'uði. Það er alllangur tími,
einkum þegar þess er gætt að samn-
ingur sá er samlökin gerðu haustið
1977 hefur verið skertur. Breytingar á
verðbótaákvæðum sem settar hafa
verið á með lögum gera það að
verkum að samningurinn rýrnar um
það bil 1% á mánuði (það gerir 12%
á ári).
Hvers vegna hefur
samningagerð dregist?
Aðalsamningsaðili BSRB er rikis-
valdið, nánar tiltekið fjármálaráð-
herra fyrir hönd ríkissjóðs. (Félög
bæjarstarfsmanna semja hver um sig
við sitt bæjarfélag). Starfsstjórn Al-
þýðuflokksins, sem sett var upp i
september, lýsti þvi yfir að hún
myndi ekki sinna þvi verkefni að
semja við opinbera starfsmenn. í
samræmi við það hefur svo ekki
heyrst stuna né hósli við kröfugerð
BSRB frá fjármálaráðuneytinu. Það
er meginástæða þess að ekkert hefur
miðað i samningamálunum. Hitt er
svo annað mál að allt of margt fólk í
þessu landi tpggiir eyrun við þeim
áróðri að of míkill kaupmáttur launa
Kjallarinn
Baldur Kristjánsson
sé ein meginorsök verðbólgunnar.
Eðli málsins samkvæmt er þvi þrýst-
ingur á stjórnvöld að ganga til samn-
inga ekki nægilega mikill.,
Jafnlaunastefna
í launakröfum BSRB speglast sú
stefna samtakanna að minnka bilið
miíli lægstu og hæstu launa.Farið er
fram á að lægstu laun hækki um 39%
en að hæstu laun hækki um 17%.
Þetta myndi þýða það að hlutfallið
milli hæstu og lægstu launa yrði 2,25
í staðinn fyrir 2,67 eins og nú er. Að
setja svona kröfu fram hlýtur að
flokkast undir raunverulega jafn-
launastefnu. En hvers vegna er farið
fram á 39% hækkun lægstu Iauna?
Jú, sú krafa mundi þýða 300.000
króna lágmarkslaun (miðað við sept-
ember) en það er sama krafa og
verkalýðshreyfingin setti fram 1976
með þeim rökstuðningi að lifvænleg
laun fyrir átta stunda vinnudag væru
100.000 krónur. Hvorki meira né
minna. Og þetta viðurkenndu allir i
orði þá. 300 þúsund krónur jafngilda
nú þessum 100 þúsundum. BSRB sá
ekki ástæðu til þess að hvika frá
þessu lágmarki nú og meinar það
jafninnilega og 1976 að þarna sé um
lágmarkslaun að ræða.
Ekki eru bara gerðar
fjárkröfur
En það er fleira matur en feitt kjöt
og BSRB hefur lagt fram kröfur um
margt annað en beina hækkun launa.
Samtökin hafa farið fram á aukinn
rétt lífeyrisþega varðandi persónu-
uppbót. Settar eru fram kröfur um
aukin frí, þar sem óhollusta er mikil á
vinnustað. Skýrar er kveðið á um
mötuneytismál en áður. Þess er kraf-
ist að laugardagar falli út úr orlofi.
Settar eru fram ítarlegar tillögur i
tryggingarmálum ríkisstarfsmanna.
Öll þessi atriði og niörg önnur svip-
aðs eðlis eru í kröfugerð.