Dagblaðið - 04.02.1980, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR4. FEBRÚAR 1980.
tekist að halda trú við sinn málstað
en allar beinast myndir hans gegn
ríkjandi stétt. Hrafninn segir frá
Önu, lítilli stúlku sem er dóttir for-
ingja i spænska hernum. Ana lifir í
eigin hugarheimi, á mörkum draums
og veruleika. I Los Ojos Vendados
fjallar Saura um spánskt þjóðfélag
eftir dauða Frankós í gegn um per-
sónuleg vandamál fólks.
Umdeildar
kvikmyndir
Werner Herzog verður með nýj-•
ustu mynd sina, Woyzeck sem byggð
er á samnefndu leikriti Georgs
Buchner. Þessi mynd hefur hvarvetna
hlotið góða dóma og verður forvitni-
legt að sjá þetta nýjasta afkvæmi
hans, manns sem er í senn dáður og
umdeildur. Deutschland im Herbst
eða Þýskaland að hausti er önnur ný-
leg mynd sem sýnd verður á hátið-
inni. Að henni standa tiu þýskir ,,ný-
bylgjuleikstjórar”, þ.á m. Fass-
binder, Kluge og Schlöndorff.l
Myndin fjallar um þá hryðjuverka-
öldu sem gengið hefur yfir síðustu ár
og þau áhrif sem hún hefur haft.
Blandað er saman leikinni mynd og
heimildamynd og á hver leikstjóri
sinn afmarkaða þátt.
Frá Indlandi
Þrjár franskar myndir verða á dag-
skrá hátiðarinnar. India Song, gerö
af Marguerite Duras, fjallar um
lif yfirstéttafólks á Indlandi og þykir
mjög falleg mynd. Jaques Doillon á
verðlaunamynd frá Cannes, La
Drolesse. Doillon þykir nú einn
merkasti leikstjórinn af yngri kyn-
slóðinni í Frakklandi. La Drolesse
segir á skemmtilegan hátt frá sam-
skiptum 17 ára pilts og 11 ára telpu.
Kvik
myndir
Ingótfur
Hjörleifsson
Til heiðurs nýlátnum meistara, Jean
Renoir, var sett inn i dagskrána
gömul mynd hans, Les bas fonds
(1936). Þessi mynd er byggð á leikriti
Maxim Gorkys, Náttbólið, sem sýnt
var fyrir nokkrum árum í Þjóðleik-
húsinu. Albert — Hvers vegna?
(Albert — Warum?) er mynd eftir
Josef Rödl. Hann er ekki mjög
þekktur hérlendis en þessi mynd hans
hefur vakið mikla athygli erlendis og
viða verið sýnd. Myndin fjallar um
erfiðleika ungs manns eftir að hann
kemur af geðveikrahæli, út í þjóð-
félagið.
Frá Ítalíu kemur nýjasta mynd
Taviani bræðra, Engið (II Prato).
Úr Ófullgerðu verki fyrir sjálfspilandi pianó eftir Rússann Mikahilov.
II
Úr Marmaramanninum eftir Andrzej Wajda
Myndir þeirra Padre, Padrone og
Allonsanfan hafa báðar verið sýndar
í Fjalakettinum. Engið gerist á frið-
sælu sveitabýli í Túskaniu. Þar hefur
ungt par sest að, en brátt kemur ann-
ar maður til sögunnar og myndast þá
hinn kiassíski þríhyrningur.
Einn af meisturum indverskrat
kvikmyndagerðar, Satyajit Ray á
eina mynd á dagskránni, Skákmenn-
irnir. Myndin segir frá tveimur ríkum
aðalsmönnum sem láta örlagaríka at-
burði i þjóðlífinu sem vind um eyru
þjóta. Breska heimsveldið er að sölsa
undir sig völd þeirra á meðan þeir
stunda skáklistina af miklu kappi.
Kvikmyndir
kvenna
Frá Hollandi kemur mynd eftir
efnilegan kvenleikstjóra, Nouchku
Van Brakel sem nefnist Frumraunin
(The Debut). Þetta er fyrsta leikna
mynd hennar og hefur hún vakið
nokkra athygli. Hún segir frá ástar-
ævintýri manns á fertugsaldri og 14
ára stúlku. Frá Belgíu koma 2 myndir
eftir Chanlal Akerman. Það eru
nýjustu myndir hennar, Jeanne
Dielmann (’78) sem segir frá ekkju
sem lifir nokkuð einkennilegu lífi og
svo Stefnumót Önnu (’79) sem einnig
segir frá konu sem er á ferðalagi um
nokkrar höfuðborgir Evrópu. Fleiri
konur eiga myndir á dagskrá hátiðar-
innar. Frá Tékkóslóvakiu kemur
mynd eftir mikilsmetinn leikstjóra,
Veru Chytilovu sem nefnist Epla-
lcikur. Chytilova sem var ein af upp-
hafsmönnum að vakningunni innan
kvikmyndalistarinnar í Tékkó á 7.
áratugnum er nú komin aftur á kreik
eftir langt hlé. Þessi mynd hennar,
Eplaleikur, þykir mjög vel gerð og
auk þess drepfyndin. Marta Mézaros
hin ungverska er með nýlega mynd,
Niu mánuðir. Hún átti einmitt eina
mynd á síðustu kvikmyndahátið,
Ættleiðing. í Níu mánuðir segir frá
einstæðri móður sem fer að vinna i
verksmiðju. Hún kynnist verkfræð-
ingi og með þeim tekst samband sem
verður nokkuð stormasamt vegna
ólikra lífsskoðana.
Sjáðu sæta
naflann...
Það er nokkuð einkennileg ráð-
stöfun að þessi mynd skuli vera á
dagskrá kvikmyndahátiðar nú þar
sem hún er einnig á dagskrá Fjala-
kattarins í vetur. Nær lagi hefði þvi
verið að leita eftir annarri mynd. Frá
Skandinavíu koma tvær myndir,
önnur dönsk en hin finnsk. Sú
danska er ný mynd eftir Sören Kragh
Jacobsen og nefnist hún Vil du se min
smukke navle? Þessi mynd hefur
verið mjög vinsæl í Danmörku.
Þýðing sögu þeirrar sem kvikmyndin
er gerð eftir hefur einnig'erið vinsælt
umræðuefni í lesendadálkum þessa
blaðs. Er hlutaðeigandi bent á að
drífa sig á myndina ef vera skyldi að
það skýrði eitthvað málið! Hún segir
frá tveimur krökkum úr 9. bekk sem
kynnast náið, myndin er sögð skýr og
skemmtileg „unglingamynd”.
Áætlað var að á hátíðina kæmi
einnig mynd Hennings Carlsen, Var
ekki einhver að hlæja? Af því getur
ekki orðið og er mikill missir að
henni. En frá Finnlandi kemur mynd
sem nefnist Varið þorp, 1944 og er
hún gerð af Timo Linnusulo. Þetta^r
hans fyrsta leikna mynd og gerist hún
á siðasta ári stríðsins í litlu finnsku
þorpi við landamæri Finnlands og
Sovétrikjanna. Frá Kanada koma
þrjár leiknar myndir ásamt
nokkrum stuttum myndum og heim-
ildamyndum. Tvær þeirra, i,es
Ordres og One Man eru eftir einn af
þekktari lcikstjórum í Kanda, Robin
Spry en J.A. Martin — Ljósmyndari
er eflir Jean Beaudin. Allar gerast
þessar myndir í kanadisku nútíma-
samfélagi og verður fróðlegt að fá
þarna smá nasasjón af þvi sem er að
gerast í kvikmyndagerð þar vestra.
Frá Rússlandi kemur ein mynd eftir
Nikita Mikhalkov. Ófullgert verk
fyrir sjúlfspilandi pianó. Þessi mynd
er byggð á smásögu eftir Anton
Chekov. Var hún sýnd á Cannes
hátíðinni ’78 ásamt myndinni The
Hunting Accident sem sýnd var hér
nýlega i sjónvarpinu og vakti mikla
alhygli Sem mótvægi við allar þær
nýlegu kvikmyndir sem sýndar verða
á hátíðinni er það nokkur tilbreyting
að fá tvær klassískar japanskar
myndir eftir þá Mizoguchi og Ozu.
Mynd Mizoguchi heitir Lif Oharu og
er frá 1952. Oharu er kona sem er að
mörgu leyli utangarðs i þjóðfélaginu.
Mynd Ozu, I was born, but . . . er
gamanmynd frá árinu 1932 og er al'
mörgum lalin meistaraverk. Fjöl-
margar barnamyndir verða á dagskrá
hátiðarinnar, þar af tvær langar.
Myndir þessar eru frá Bandarikjun-
um, Sviþjóð og Tékkóslóvakíu.
Verða þær, að tveimur undanskild-
um, felldar saman í tvö prógrömm
þar sem þær eru frekar stuttar.
Verður nánari umfjöllun á þessum
myndum að biða betri tima.
Eins og á siðustu hátíð verður efnt
til samkeppni um islenskar myndir.
Að þessu sinni hafa borist 4 myndir
Þær eru Humarveiðar og Eldgosið i
Heimaey 1973 og uppbygging eftii
gos, báðar eftir Heiðar Marteinsson,
— Bildór, stutt mynd gerð af Þráncfi
Thoroddsen og Jóni Hermannssyni í
samvinnu við Umferðarráð. Fjórða
myndin er Litil þúfa eftir Ágúst Guð-
mundsson. Veitt verða ein verðlaun
að upphæð 500.(XX) krónur. Mynd-
irnar eru sýndar í öllurn 5
sölum Regnbogans og er verð að-
göngumiða 1000 krónur l'yrir l'ull-
orðha og 500 fyrir börn. Nánar
verður sagt frá einstökum myndum i
blaðinu siðar. -|H
Sjálfstæðar tillögur
með kröfugerð
Þó svo að níundi áralugur aldar-
innar verði ef til vill ekki áratugur
mikillar kaupmáttaraukningar hjá is-
lenskum launaþrælum þá ættu að
vera skilyrði til þess að hann verði
áratugur umbóta i félagslegum efn-
um, hvort heldur er á sviði vinnumála
eða öðrum sviðum.
í tengslum við kröfugerð leggur
BSRB fram nokkrar sjálfstæðar til-
lögur þar sem hreyft er ýmsum mjög
þýðingarmiklum réttindamálum
opinberra starfsmanna og raunar
launþega i heild. Farið er fram á það
að þessi mál verði rædd sanrhliða
samningaviðræðunum. Helstu atriði
tillagnanna eru:
auknir þannig að foreldrar geti lengt
heimaverutima sinn. Með þvi eignast
börnin það sjálfsagða öryggi sem
heimilið á að skapa, segir i tillögu
BSRB.
• . . þá má nefna hugmyndir um
aukið og bælt fæðingarorlof þar sem
báðir foreldrar eigi jafnan rétt. Farið
fram á atvinnulýðræði. Sú tillaga sett
fram að starfsmönnum verði heim-
ilað að halda störfum að hluta eftir
tilskilin aldursmörk. Að öryrkjum
verði tryggð starfsþjálfun og fleira
mættinefna.
Kröfugerð BSRB
merkilegt plagg
Kröfugerð BSRB er hið fróðlegasta
plagg enda unnin upp af miklum
fjölda vel hæfra karla og kvenna.
• „300 þúsund krónur jafngilda nú þeim
100 þúsundum sem 1976 þóttu lífvænleg
laun fyrir dagvinnu.”
. . . teknar verði upp viðræður uni
alvinnuleysistryggingar til handa
opinberum starfsmönnum. Eips og
nú er um hnútana búið eiga opinberir
starfsmenn ekki aðild að neins konar
atvinnuleysistryggingum, hvað er
náttúrlega gamall arfur frá þvi að
þeir voru æviráðnir.
.... rætt verði um vinnuvernd
opinberra starfsmanna. Þess má geta
að lögin um öryggisráðstafanir á
vinnustöðum gilda ekki fyrir megin-
þorra opinberra starfsmanna. í þeim
lögum er að finna veigamikil ákvæði
sem eiga að tryggja andlega og likam-
lega velferð launafólks.
. . . þá setur BSRB frani tillögur
um að unnið verði að raunverulegu
launajafnrétti karla og kvenna. Í þvi
skyni verði sett upp fleiri barnaheim-
ili og möguleikar á hlutastarfi karla
Eins og rakið hefur verið skiplist hún
i meginatriðum i tvo þætti. Annars
vegar er launakrafan. Þar er sett
frani jafnlaunastefna og farið fram á
þau lágmarkslaun sem santtök launa-
fólks töldu ein lífvænleg á árinu 1976.
Hins vegar er mikill fjöldi atriða þar
sem farið er fram á úrbætur i félags-
legum efnunt. Þvi er oft klint á aðila
að kjaradeilu sem komin er á alvar-
legt slig að fjöldamarga hluti hefðu
nienn getað verið búnir að ræða urn
þannig að þeir tefðu ekki fyrir á loka-
sprettinum. Í þessu Ijósi skoðað er
það ótækt að láta kröfugerð BSRB
rykfalla innan um möppurnar i fjár-
málaráðuneytinu.
Baldur Kristjánsson
bluöafulltrúi Bandalugs
starfsmanna ríkis og bæja.
\ r
Hvað er framundan?
Þetta er spurning sem margir velta
fyrir sér þessa dagana og fáir eða
engir eiga svör við. Launafólk, sem
enginn vill i alvöru ræða við, spyr
ekki síst og hefur þó engan að spyrja.
Að vísu hefur þó það ótrúlega skeð
að stjórnmálamennirnir sem erfitt
hafa átt með að ná saman um
stjórnarmyndun eru sammála um
eitt, að grunnkaup megi ekki hækka
frá því, sem nú er. Allir, að ég held,
tóku líka fram að eitthvað skyldi þó
gera til að vernda þá lægstlaunuðu.
Gallinn er sá að ekkert liggur fyrir
um livað skal gera, ekki bara til að
vernda þá sem verst eru settir, heldur
lika til að tryggja að þeim sem ekki
þurfa þess með tákist ekki að
smeygja sér inn og hirða það setn
hinum ber. Við höfum margháttaöa
reynslu af þvi, að þegar samið er um
einhverjar bætur eða skattaivilnanir
hefur óliklegasla fólk lag á að ná í
bitann líka.
Ég er á þeirri skoðun og hef alltaf
verið það að ASÍ eigi að gera eina
aðalkröfu í kjarasáitiWngulm: Kröfu
um lágmarkslaun, sem hægt er fyrir
venjulegan mann að lifa á. Um aðrar
kaupkröfur verður svo að bítast.
Af hverju er ekki hægt að vera
sammála um þetta? Það er einfalt mál.
Menn eru hræddir um, að þá verði
bremsað einhvers staðar uppi. Það er
vissulega ekki nóg að ASÍ geri eitt
þessa kröfu. Allt launafólk í landinu
á að neita að semja áfram um laun,
sem eru langt fyrir neðan það, sem
fólk þarf til lifsviðurværis.
Ósamkomulag
Það verður að segjast eins og er, að
ekki eru likindi til þess nú að þetta
takmark náist. Við erum einfaldlega
ekki sammála. Það kom strax i ljós
að það var ekki eining um sameigin-
lega kaupkröfu ASÍ, enda gefur
fjórða grein samþykktarinnar vís-
bendingu um það.
Undirbúningur kjaramálaráðstefn-
unnar var lélegur. Það er vafalaust
hægt að kenna mörgu um. Að mínu
Kjallarinn
Aðalheiður
Bjarnfreðsdóttir
áliti þrennu. Í fyrsta lagi: þaðvarallt
of seint byrjað á undirbúningi. Ann-
að: kosningar settu allt úr skorðum. í
þriðja lagi: timinn fer i að finna leiðir
til að láta sem menn séu sammála,
þegar þeir eru þaðekki.
Það er sannfæring min að öll
samningagerð þurfi algjöra upp-
stokkun. Við eigum að semja hreint
um kaup og kjör, og það á að liggja á
borðinu, auðskilið venjulegu fólki,
hvað samið er um. Samningar eru
orðnir svo flóknir að það veldur
vandræðum, og má segja það um alll
launakerfið. En það er tómt mál að
tala um samninga meðan landið er
stjórnlaust. Það þýðir að vandanum
er velt áfram og svo á ný stjórn að
taka heljarstökk út í óvissuna og ef
að vanda lætur bitnar það verst á al-
þýðufólki.
En það ættu þó stjórnmálamenn
að hafa lært að þó það sé brotalöm i
verkalýðshreyfingunni og hafi verið
lengi og engum einum um að kenna,
þá skyldu þeir við Austurvöll varast
að reita hana um of til reiði. Og ekki
er nú þeirra hlutur betri. Allar félags-
legar framlarir eru marðar i gegn af
verkalýðshreyfingunni, oft með erf-
iðum verkföllum
Mér vitanlega hefur ekkert gengið i
samningum nú, en annars vitum við
konur í ASÍ litið um það. Við erum
ekki á blaði. Viðræðunefndin,
postularnir tólf, samanstendur af
karlpeningi. Eitthvað rúmlega fjöru-
tiu prósent af ASÍ er ekki boðið þar
til sætis. Jafnrétti, livað er nú það?
Nú eru allar konur að hrista sig. Þær
halda ráðstefnur pólitiskar og þver-
pólitiskar. Hvað kemur út úr þvi skal
ég ekki um segja, en held að það
þu1 ‘ i að koma nú hreyfing á nýjum
grunni ef verulegur árangur á að
nást.
Heiðursmenn
Nú er það afráðið að Kristján Eld-
járn gefur ekki áfram kost á sér á þvi
að gegna áfram embætti forseta
islands að loknu kjörtimabili. I allri
þeirri sundrung sem nú rikii í
þjóðfélaginu er notalegt að finna
hvað allir eru sammála um að sakna
hans. En Kristján hefur ekki verið
einn á Bessastöðum. Mér finnst
að við alþýðukonur getum verið
stoltaraf þvi hvað frú Halldóru helur
tekist með miklum ágætum að gegna
þvi vandasama hlutverki sem forseta-
frú verður að gegna. Sannarlega á
hún einnig skilið virðingu og þökk.
Ég sé í blöðum að aðilar vinnu-
markaðarins voru að halda Torfa
Hjartarsyni fyrrverandi ríkissátta-
semjara kveðjusamsæti. Ekki vissum
við um það i Sókn, en ég veit, að við
allar sem höfum kynnst þeim
heiðursmanni í starfi tökum hjartan-
lega undir árnaðaróskir til þeirra
hjóna. Menn eins og Torfi eru vand-
fundnir. Það veit ég aðer sameiginleg
'skoðun okkar í verkalýðshreyfing-
unni.
Aöalheiður BjarnfreAsdóttir
formaAur Sóknar.