Dagblaðið - 10.06.1980, Blaðsíða 11

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 10. JÚNÍ 1980.
1
VIÐ SKÓPUM
VERÐMÆTIN
gervihnetti.
Árið 1984 er ráðgert að hefja þýzkt
gervihnattarsjónvarp, og hálfu ári
síðar verður franskur hnöttur kom-
inn á loft. Hnettirnir munu hafa
margar sendingarrásir fyrir sjón-
varps-og stereósendingar.
Gervihnettirnir svífa í 36 þús. km
hæð og því verður sendingarsviðið á
jörðu býsna stórt (sjá mynd) Þýzku
sendingarnar munu sjást m.a. i Osló,
Stokkhólmi, Varsjá, Róm, Kaup-
mannahöfn. Yztu mörk frönsku
sendinganna liggja meir í vestur- og
suðurátt, og munu sjást m.a. í
Madrid og Glasgow.
Það eru einkum Japanir sem hafa
lagt mest af mörkum varðandi gerð
sjónvarpsloftneta fyrir gervihnattar-
sjónvörp. Þeir hafa nú framleitt
tiltölulega ódýr og meðfærileg loft-
net, sem talið er að kosti um 3 þús.
danskar, ef hafin verður fjöldafram-
leiðsla þeirra.
Lagalega séð geta einkafyrirtæki í
sjónvarps- og útvarpsbransanum
notfært sér gervihnetti. Radio
Luxemburg vinnur nú öllum árum að
því að verða fyrsta einkafyrirtæki í
Evrópu til að notfæra sér þessa nýju
tækni. Radio Luxemburg hefur sent
útvarpsdagskrár allar götur frá árinu
1928 og hóf síðar sjónvarpssend-
ingar sem nú ná inn á hluta af Eng-
landi, V-Þýzkalandi og Frakklandi.
Radio Luxemburg fær allar sínar
tekjur af auglýsingum, sem verða því
dýrari sem stöðin getur útvíkkað
hlustenda- og áhorfendahópinn.
Radio Luxemburg hefur sótt um
hlutdeild í þýzka gervihnettinum, en
hvorki Þjóðverjar eða Frakkar vilja
hafa samstarf víð þá, svo til tals
hefur komið að Radio Luxemburg
sendi upp eigin hnött með banda-
riskri aðstoð.
Á þessari mynd sést sendingarsvæði
þriggja evrópskra sjónvarpsstöðva,
sem hyggjast taka gervihn'etti i
notkun. Punktalínan fyvir miðju
sýnir sendingarsvæði Radio Luxem-
burg. Samfellda strikið, sem sker
Noreg og Svíþjóð, sýnir sendingar-
svæði v-þýzka sjónvarpsins, og
strikalinan sýnir væntanlegt send-
ingarsvæði frönsku sjónvarpsstöðv-
anna.
Um þessar mundir er hálf öld
síðan ég gekk í verkamannafélag og
var talinn sæmilegur vinnukraftur.
Allar götur síðan hef ég verið í hópi
þeirra, sem unnið hafa við aðalat-
vinnuveg þjóðarinnar, fiskiðnaðinn.
Það erum við sem sköpum
verðmætin, sem aðrir þjóðfélags-
hópar njóta góðs af og við sem
sköpum verðmætin, erum líka sá lág-
iaunahópur sem allir stjórnmála-
menn í öllum flokkum virðast hafa
áhyggjur af. Sá láglaunahópur, sem
allir eru sammála um að laga þurfi
launin hjá til samræmis við
nauðsynlegt lifibrauð, en lítið sést til
áthafnaíþá áttina.
1 þau fimmtiu ár, sem ég hef verið
í verkamannafélagi var lengi barist
fyrir því að vinnuvikan væri fjörutíu
stundir og stefnt að því að hægt væri
að lifa af þeim launum
mannsæmandi lífi. Nú höfum við
fjörutíu stunda vinnuviku en hefur
verið gengið til góðs götuna fram
eftir veg?
Skemmd á líkama
Áður fyrr var atvinnuleysi algengt
nú er næg vinna handa öllum sem
nenna að vinna en það dugar engan
veginn. Fólk verður að leggja á sig
alla þá eftirvinnu, nætur- og helgi-
dagavinnu sem gefst til að geta haft í
sig og á. Vinna heimilisföðurins
dugar stundum ekki til og þá verður
húsmóðirin að hlaupa frá heimilis-
störfum og börnum til að létta undir.
Áður fyrr var nægjusemin alls-
ráðandi. Þá þurfti minna í kringum
sig, í sig og á. Nú er lífsgæða
kapphlaupið gífurlegt. Hver vill á-
saka þann sem ekki vill vera aftastur i
því kapphlaupi?
Nú er farin að tíðkast mjög af-
kastahvetjandi vinna. Þar gefst fólki
kostur á að tvöfalda laun sín. Ekki er
nema eitt gott um það að segja, ef
ekki er of miklu fórnað. Kona vinnur
með mér á vinnustað. Hún lagði svo
hart að sér til að ná sem mestum
bónus að hún var frá vinnu í rúman
mánuð vegna vöðvabólgu. Að vísu
, fékk hún borgaða sina veikindadaga
en ætli hún hafi fengið borgaða
skemmdina á likama sínum.
Á sama vinnustað var ungur
maður sem hafði þungt heimili.
Hann bað verkstjórann um leyfi til
að vera einn í starfi sem talið var
erfitt tveggja manna starf. í staðinn
fékk hann borgaða tvöfalda premíu
Hann varð líka frá vinnu i rúman
mánuð, vegna giktar og vöðvabólgu.
Síðan varð hann að leita sér léttari
vinnu annars staðar. Var ekki of
miklu fórnað fyrir of lítið?
Ég get komið með ótal dæmi um
vafasamt ágæti og ómennskuhátt
bónusfyrirkomulagsins, en það var
ekki ætlun mín að deila á vinnufélaga
mina. Bónuskerfið er þannig
uppbyggt að það er ekki nema fyrir
lærða að skilja það, ef þeir þá skilja
það. Fólk heldur ósjaldan að það sé
verið að plata það, og vissulega er
verið að plata það, samt á annan hátt
en það heldur.
Dulbúin
kauplækkun
Konur með mjög sæmilegt á-
framhald i bónus, útskurði og
snyrtingu, geta náð tvöföldum af-
köstum, miðað við venjulega tíma-
vinnu áður, en ef þær afkasta
tveimur dagsverkum á einum degi,
ættu þær þá ekki að fá tveggja daga
laun? Nú veit ég að margar konur eru
það miklar hamhleypur, að þær af-
kasta þriggja daga afköstum á einum
degi. Þær fá sem svarar tveggja
daga launum fyrir og eru ánægðar
með sinn hlut en hver fær þriðja
hlutann? Launin fyrir þriðjadags
afköstin renna til fyrirtækisins að
kostnaðarlausu. Þetta vil ég kalla
kauplækkun vel dulbúna, því að
konurnar fá ekki greitt samkvæmt
afköstum.
Konurnar leggja sig mjög fram
með nýtinguna, því að bónusinn er
„Þetta vil ég kalla kauplækkun, vel
dulbúna.”
/
Kjallarinn
Aðalheiður Jónsdóttir
byggðafólks ásamt atkvæðaveiðum
og kosningaloforðum stjórnmála-
manna, sem siðan mata þetta átvagl
sitt á mannréttindum og öðrum verð-
mætum okkar Reykvíkinga. Áfram
heldur hringekjan og i gjörningaveðri
kosningabaráttunnar magnast
skrímslið og heimtar meira og meira
og stjómmálamenn bjóða hver í kapp
við annan lofa og lofa og yfirbjóða
hver annan. — Og hvað er það sem
veldur allri þessari svívirðu? — Jú,
það eru hin margföldu mannréttindi
þessa landsbyggðalýðs, sem leyft er
að gleypa mannréttindi okkar og
önnur verðmæti eftir því sem gráðugt
hugarfar þeirra lystir. En ég ætla að
vona það, að þið feður gullkálfsins
eigið eftir að komast að raun um það,
að lengur komist þið ekki upp með að
leika þennan leik.
Sú forherðing að ræna fólk mann-
réttindum fyrir það að það býr í þétt-
býli er svo ótrúleg ósvífni, að það
geta þeir einir fundið upp og við-
haldið, sem ekki þekkja mun á réttu
og röngu.
Víða finnst
fóþúfa
En það er nú ekki svo sem hér sé
allt tínt og upp talið, sem vert er að
skoða nánar. Vissulega er það fleira
sem getur orðið bændum féþúfa og
okkur útgjaldaliðir eins og t.d., ef
það skyldi detta í blessað veðrið að
verða eitthvað válynt og ekki nógu
tillitssamt við bændur þá reka
bændur og stjórnvöld hverju sinni
hverjir sem stjórnarherrarnir eru upp
ramakvein og segja: ,,Nú verður
þjóðin að styðja við bak bænda”. Ef
landið sem þeir eiga einir þegár þc:r
eru að moka upp úr því fjármunum,
skyldi finna upp á því að gera þeim
einhverja glennu, þá afneita þeir
þessu sama landi. Þá er það ekki
lengur þeirra eigið land, sem guð gaf.
Nú heitir það einfaldlega náttúru-
hamfarir, sem öll þjóðin á og ber
ábyrgð á. Þá eru það þeir hinir
sömu sem urðu að greiða himinháar
fjárhæðir fyrir að fá að nýta þær
orkulindir, sem landið hafði upp á að
bjóða er nú verða að borga tjón land-
eigandans. Er þetta eitthvaðsemhægt
er að skilgreina sem réttlæti? Hér
skal til samanburðar tekið atvik sem
gerðist í Reykjavík fyrir nokkrum
árum: Heilu þökin fuku af fjöl-
mörgum húsum bæði járn- og pappa-
klæðning. Þetta var geysimikið tjón
fyrir marga, sem vissulega áttu full-
erfitt með að standa undir gjöldum af
nýlega keyptum íbúðum, þótt slíkt
áfall hefði ekki dunið yfir. En hvað
var gert þessu fólki til bjargar? — Jú,
einhverjir íbúðaeigendur fóru á fund'
mannsins með „geislabauginn” og
komu aftur úr þeirri reisu uppljóm-
aðir af hans dýrðlegu „auru”, sungu
honum lof og dýrð og sögðu: „Allt
okkar tjón verður bætt”. En hvað
gerðist, jú, þeir sem áttu einbýlis-
húsin fengu bætt sitt tjón, en þeir
sem bjuggu i blokkum máttu bíta í
það súra epli að fá ekki neitt. Þeirra
eign var ekki nógu stór. „Svo fór um
sjóferð þá.”
En nú langar mig að spyrja ykkur,
stjórnarherrar góðir, hverjar eru
viðmiðunarstéttir bænda, þegar verið
er að skammta þeim kjörin, er það
kannski sá launahópur, sem hefur
270 þús. kr. á mán.? Þetta væri mjög
gaman að fá upplýst. Einnig væri
gaman að fá að vita hvað bændur fá í
kaup fyrir aðsitja sitt eigið þing hér i
Reykjavik, svo er ég viss um að marga
langar aö vita, nv'Grí alþineismenn og
ráðherrar úr bændaliði hafa nógu
góða bakstoð, hvort það sé alveg
öruggt að þeir fái sitt í hlut af
hýrunni.
Það var hér á árum áður, þegar
launafólk neyddist til að fara í
verkfall, að bændahöfðinginn,
Gunnar Guðbjartsson, vildi umsvifa-
laust flytja það til Síberíu eða Kína.
Hvers vegna hlýddi ríkisvaldið ekki
þá? — Það skyldi þó aldrei hafa verið
að þeir hafi óttast, að bændur þyrftu
þá að fara leggja meira að sér þegar
fyrirvinnunum fækkaði.
Verkalýðsflokkar
Það hefur títt verið talað hér um
verkalýðsflokka. Þeirra raunasaga
verður ekki rakin hér. — Það er að
vísu margþekkt fyrirbæri að villa á
sér heimildir en að nokkur hinna
íslensku stjórnmálaflokka skuli vera
svo blygðunarlaus að nefna sig verka-
lýðsflokk jafnframt því að starfa á
þann hátt, er þeir gera er meiri
óskammfeilni en hægt er að bjóða.
Kratar hafa nú fyrir löngu sýnt sitt
rétta andlit og auðvitað máttu allir
vita að afturgengnir yrðu þeir verri en
nokkru sinni fyrr. En ekki er ég viss
um að stuðningsmenn Alþýðubanda-
lagsins hér í Reykjavík, hafi ætlast til
eða búist við að það stæði að öllum
þessum skollaleik og að viðbættu því
að líða það að hálaunahóparnir fái
hærri dýrtíðaruppbót en láglauna- \
fólk. — Engu ætla ég að spá um
fylgisaukningu eða fylgistap í fram-
iíöir.r.i, CP. ckki er ég viss um að
pólitík sétrúaratriðihjá öiiurii Gl.lí °g
t.d. þeim, er kosið hafa íhaldið hér í
Reykjavík i hálfa öld og ætla að
halda því áfram á hverju sem
gengur. — Ég verð að segja að ég
harma þaÓ hvernig málin standa,
hver afstaða ykkar alþýðubandalags
manna er í iandbúnaðar- og byggðar-
stefnumálum, þvíað ýmsugóðuhafið
þið komið til leiðar og aldrei skriðið
fyrir erlendu valdi eða svikið þjóð
ykkar við samningaborð. Þrátt fyrir
það, þá hljótið þið að hafa glatað
£ „Það er alveg Ijóst, aö meö þessu fyrir-
komulagi veröur sími sá munaður, sem
lágtekjufólk hér í Reykjavík hefur ekki ráö á
aö veita sér.”
Kjallarinn
Sofus Berthelsen
að nokkru mældur eftir henni. Þar
sparast frystihúsunum gífurlegt fjár-
magn, kannski milljónir. Er þá
nauðsynlegt að klípa af kaupi
fólksins? Er ekki verkamaðurinn
verður launa sinna?
Og Vinnuveitendasambandið
heldur því svo fram, að ekki sé
svigrúm til kauphækkana en þeir
herrar geta andað rólega, því að því
fólki.sem heldur að það sé á tvöföldu
kaupi, er það ekkert kappsmál að
fara í vinnustöðvun til að fá tíu eða
tuttugu króna hækkun á tímann.
Einhvern tíma bráðum — vonandi
— standa fyrir dyrum samningar við
þá lægst launuðu og svo líka aðra
launahópa. Venjan hefur verið sú að
semja fyrst við þá lægst launuðu og
hefur ekki alltaf gengið sem best,
,,því, að ekkert var til skiptanna”
Svo loks þegar búið hefur verið að
ganga frá samningum, hefur verið
gengið til samninga við hina. Þá
hefur gengið betur. Þá voru nægir
peningar. Fá kannski at-
vinnurekendur prósentur af útseldri
vinnu sem miðast við kaup hinna
launahópanna? Þá er víst um að gera
að þeirra kaup sé sem hæst.
Væri ekki reynandi fyrir þá sem
semja fyrir þá lægst Iaunuðu, að
ganga þannig frá samningum, að ef
samið verður um hærra kaup eftirá
hjá hinum hópunum, þá hækki
kaupið hjá þeim lægst launuðu af
sjálfu sér i samræmi við það, því að
verðug erum við launanna. Við
sköpum verðmætin.
Sofus Berthelsen,
starfsmaður Bæjarútgerðar
Hafnarfjarðar.
hugsjón ykkar um réttlátara
þjóðfélag, nema því aðeins að hún
hafi aldrei verið annað en
orðaflaumur og pappírsplagg, en
hvort heldur er sýnist mér að eftir
standi aðeins lífvana beinagrind. —
Og verður þá ekki að gefnu tilefni
grafskriftin þessar gamalkunnu
setningar: „Hið góða sem hann vildi
gerði hann ekki, en hið illa, sem hann
ekki vildi það gerði hann”. — Og svo
,, Amen eftir efninu”.
Fyrir alla muni fallið ekki i sama
blekkingafenið og kratar, sem drógu
sitt lífvana flokkshræ upp úr
djúpinu, svo að nú reika þeir um
eins og Ulvíg afturganga i
þjóðfélaginu, breytíð heldur um nafn í
samræmi við starfshætti ykkar. —
Væri ekki ágætt nafn Bændaflokkur
eða Nýi Framsóknarflokkurinn! þá
gætuð þið væntanlega orðið hugsjón
ykkar trúir.
Að lokum þetta: — Reykvíkingar,
stöndum saman gegn síendurteknum
árásum á iitskjör ckkar ?n f!ýjuin
ekki land. Nógu lengi höfum við
þagað við ranglæti og kjara-
skerðingu, tekið því öllu með
þegjandi undirgefni, jafnvel japli
alþingismanna um að atkvæða-
vægi í landinu þurfi eitthvað að
jafna, þó að mjög verði að fara
varlega í það vegna lands-
byggðarinnar. — Látum ekki lands-
byggðarvæl og úlfaþyt kæfa okkur.
Fram til sigurs! Krefjumst þess af
alþingi að áður en þessu kjörtímabili
ilýkur verði fullkomin mannréttindi
okkar að hafa verið lögleidd, ekki að
óverulegum hluta, heldur til jafns við
hvern annan þegn þessa lands. — Að
öðrum kosti kjósum ekki!
Aðalheiður Jónsdóttir
Dvergabakka 12.