Dagblaðið - 12.11.1980, Síða 8

DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 12. NÓVEMBER 1980.
I
G
Erlent
Erlent
Erlent
Erlent
Svíþjóð: r
HUNDRAÐ NYJAR FOSTRUR
Á SEX ÁRA VISTUNARTÍMA
„nýju andlitin” ílífi sænsks dagheimilisbams reyndust ótrúlega mörg. Niðurstöður könnunar á
sex ára ferli dagheimilisbarna valda áhyggjum
Barn sem dvelst á dagvistar-
stofnun frá eins til sex ára aldurs
skiptir um fóstru eða annan
umsjónaraðila a.m.k. 243 sinnum.
Þetta kemur fram í könnun sem gerð
var í Gautaborg i Svíþjóð og greint er
frá í sænska blaðinu Dagens Nyheter
fyrir skömmu. Ekki er þó í öllum
tilfellum um nýjan umsjónarmann að
ræða því sumir koma aftur eftir að
hafa tekið sér frí o.s.frv. En það eru
a.m.k. hundrað ný andlit sem barnið
þarf að venja sig við á þessum árum.
Þykja niðurstöður þessar nokkur
álitshnekkir fyrir dagvistunar-
stofnanirnar þvi vitað er, að börn
þurfa á að halda djúpum og langvar-
andi tengslum við fullorðna til að
þroskast vel og eðlilega.
Á mörgum dagheimilum og leik-
skólum í Sviþjóð eru mjög ör skipti á
starfsfólki að verða að meiriháttar
vandamáli. í Stokkhólmi hætta um
24% starfsfólksins á dagheimilum á
hverju ári og þessi tala er enn hærri á
leikskólunum, eða 36%.
Könnunin var framkvæmd í nýju
byggðahverfi í Gautaborg að
frumkvæði Kristinu Ekblads for-
stöðumanns forskólaiina á Gauta-
borgarsvæðinu. Sjálf býr hún í eldra
og rótgrónara hverfi.
„Það er sama vandamálið þar,”
sagði Kristina. „Fjögurra ára sonur
minn hefur dvalið á dagheimili i þrjú
ár og nú þegar hafa fímmtíu mis-
munandi aðilar annazt um hann.”
Hvaða áhrif skyldu svona ör
skipti á starfsfólki hafa á börnin? Sú
spurning var lögð fyrir Kristinu
Humble prófessor í sálfræði? „Þau
verða vonsvikin og í verstu tilvikum
alvarlega rugluð,” segir hún. „Börn
urfa á að halda stöðugri mynd af
þeim sem annast þau. Þegar stöðugt
eiga sér stað skipti á starfsfólki dag-
heimilanna fá þau ekki þessa
stöðugu mynd sem þau þarfnast.
Þeim lærist að ekki er treystandi á
hina fullorðnu. Börn sem finnst þau
vera svilan bæði heima fyrir og á dag-
heimilunum snúa sér að lokum til
jafnaldra sinna og verða sjálfum sér
nóg. Þau verða fyrir alvarlegum á-
föllum á viðkvæmu þroskaskeiði
vegna þess að börn þurfa að hafa
fullorðna sem fyrirmynd til að finna
sjálft sig.
Þegar stöðug fyrirmynd er ekki
fyrir hendi, virka afskipti hinna
fullorðnu eingöngu sem boð og
bönn.
Á forskólaaldri þjálfa börn upp
tilfinningar sínar. Þau verða þá að
geta fundið öryggi í skjóli hinna
fullorðnu. Þau verða að finna það að
þau megi verða reið, glöð og döpur
án þess að hinir fullorðnu yfirgefi
þau fyrir bragðið.”
Kristina Humble telur að hægt sé
að sjá þess merki á börnum í skólum
nútimans að samband þeirra við
fullorðna hafi verið mjög yfir-
borðskennt.
„í fyrsta bekk áttum við áður í
erfiðleikum með óþroskuð og árásar-
gjöm böm í sambandi við aðlögun
þeirra að bekknum. Nú eigum við
auk þess í erfiðleikum með börn sem
eru rugluð, börn sem eiga í erfiðleik-
um með að sjá raunveruleikann eins
og hann er. Þau eru vön þvi að gefa
raunveruleikanum nýja mynd á
hverjum degi. Þau sem eru verst farin
þekkja hvorki kennarann né bekkjar-
systkinin frádegi til dags.”
Kristina Ekblad, sem fram-
kvæmdi þessa könnun í Gautaborg,
heyrði oft starfsfólk dagvistar-
stofnananna ræða um hversu erfitt
væri að koma á sambandi milli
barnanna og nýrra starfsmanna
heimilanna og hve óróleg börnin á
deildunum urðu þegar skiptin áttu sér
stað. Hún tók þvi þá ákvörðun að
kanna hversu margir fullorðnir
önnuðust börnin ásex ára tímabili.
í Gautaborg er mörgum barna-
heimilanna ennþá skipt niður í deildir.
eftir aldri barnsins, en fiestum dag-
heimilum í Svíþjóð er skipt í smá-
barnadeild og systkinadeild. Aðeins
þessi aldurs-deildaskipting leiðir það
beint af sér að það eru fimmtán mis-
munandi fullorðnar manneskjur sem
annast um barnið, samkvæmt könn-
un Ekblads.
Næst verður fyrir sú staðreynd að
mjög ör skipti eru á starfsfólki dag-
heimilanna. Þriðjungur þeirra hættir
að jafnaði á ári. Þar bætast því við
fimm aðilar í viðbót á sex ára
vistunartima barnsins. Starfsfólk sem
vinnur undirbúningsstörf leysir hvert
annað af hólmi sjötta hvern mánuð,
og þar eru því 24 ný andlit í viðbót.
Sérhæft aukastarfslið s.s. móður-
málskennarar, talkennarar og sál-
fræðingar þýðir 19 ný andlit.
Kennaranemar, fóstrunemar, nemar í
starfskynningu, þeir sem neyta að
gegna herþjónustu og fleiri verða 36
aðilariviðbót.
Vegna veikinda hjá starfsfólki er
ráðið afleysingafólk. Samkvæmt
könnun Ekblads er gengið út frá því
að Um 76 aðilar gegni þeim starfa á
sex árum. Samkvæmt könnun sem
framkvæmd hefur verið varðandi
það atriði er starfsfólk barna-
heimilanna frá vinnu að meðaltali 21
dag á ári. Afleysingafólkið kemur
einnig til kastanna þegar starfsfólk
fer á námskeið, sumarfri, bameigna-
frí, læknismeðferð. Þar er um að
ræða 72 skipti samkvæmt könnun
Ekblads.
f dæminu er ekki tekið tillit til
þess að hluti starfsfólksins vinnur
hálfan daginn eða hefur sex
klukkustunda vinnudag eða er heima
með veik börn og er af þeim sökum
leyst af hólmi.
Þegar þessar tölur eru lagðar
saman kemur í ljós að það eru 243
nýir aðilar sem annast barnið á sex
ára dvöl þess á dagheimilinu. Ekki er
sú fullyrðing þó alls kostar rétt. Þetta
eru í raun og veru ekki 243 mis-
munandi aðilar þó fyrir barninu
vÍFÖist þetta 243 ný andlit. Oft eru
hin „nýju andlit” sama fólkið, sem
kemur aftur eftir nokkurt hlé, sama
afleysingafólkið kemur kannski aftur
og aftur. Einn eða tveir aðilar eru
fastráðnir í afleysingastörfum við
hvert barnaheimili en hundrað aðilar
eru við afieysingastörf á hverju
svæði.
Eftir stendur þó það alvarlega i
þessu dæmi að skipt er um fóstrur
eða annað starfsfólk a.m.k. 243
sinnum á sex árum. Hvernig eiga
bömin að þora að tengjast hinum
fullorðnu þegar þeir hverfa alltaf? .
Gerð hefur verið tilraun til að
finna út hve mörg af þessum 243 nýju
andlitum séu ný í raun og veru.
Niðurstaðan varð sú að þau væru i
kringum hundrað.
Kristina Ekblad telur þá tölu þó
of lága og miðar þar við reynslu sína.
„Að finna út hárrétta tölu í þessu
sambandi er ekki það sem máli
skiptir,” segir hún. „Ég vil bara
benda á hversu mikil endumýjun er í
hópi starfsfólksins sem annast
barnið. Hvaða áhrif hefur það á
barnið?”
Könnun sem gerð var í
Stokkhólmi 1978 sýndi að 24% af
fastráðnu starfsfólki á dag-
heimilunum og meira en 36% á leik-
skólunum hættu störfum að ári
liðnu. Auk þess fengu 25% af fast-
ráðnu starfsfólki í hverju sveitar-
félagi langvarandi leyfi frá störfum
vegna náms, foreldrafrís eða her-
þjónustu.
Á hverju misseri taka barna-
heimili í Stokkhólmi á móti 3000
nemum eða fólki í starfskynningu.
Þetta fólk er mismunandi langan
tima á hverri deild. Þessi tala þarf að
skoðast I því samhengi að um það bil
12000 manns eru fastráðnir á þessum
stofnunum.
10% af því fastráðna fólki sem
hætti störfum 1978 voru spurð um
ástæðuna til þess að það hætti.
Algengustu svörin voru þessi: ör
skipti á starfsfólki, framhalds-
menntun.
Úr samtali við forstöðumann dag-
heimilis: „Aðalástæðan til þess að
starfsfólk hættir eru árekstrar sem
verða á milli þess. Þegar svona örar
breytingar eru á starfsliðinu nær
starfsfólkið ekki neinni samvinnu.
Það er mjög erfitt að vera með
afieysingafólk sem starfsfólkið sem
fyrir er þekkir ekki. Það þarf að vera
fast afleysingafólk sem vinnur aðeins
viðviss dagheimili.”
„Við álítum að það sé ekki
verjandi að halda áfram svo örum
breytingum á starfsliði barna-
heimilanna,” segir Christina Fabo
Jonsson, stjórnandi Stokkhólms-
rannsóknarinnar. „Við erum að
vinna að tillögum núna, sem eiga að
minnsta kosti að draga úr
hreyfingunni.” GAJ.
Börn þurfa á aö halda djúpum og langvarandi tengslum viö fullorðna til aö
þroskast vel og eðlilega. f Ijðsi þeirrar staðreyndar þykja niðurstöður sænsku
könnunarinnar nokkur álitshnekkir fyrir sænskar dagvistunarstofnanir.
1 m 11 ■ 111111 < 11111111 ( 111111111 ■ i: ■ i ■ ■ 111 hij j 11 u a.#'# 11 • 11 i.j i jjjiiii.ijiiiibijjiiií iii.ii i aai ■ i iu jibisjiiiiiiiij j-iiijj iijiiii jiiiiii.iii Jiiiimiiri