Dagblaðið - 11.12.1980, Blaðsíða 10

DAGBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 11. DESEMBER 1980
Erlent
Erlent
Erlent
Erlent
JJ
Dularfuflt hvarf bandarísks hermanns fVietnamstrfðinu tilefni réttarhalda
íBandaríkjunum:
Hann gekk í lið með
hersveitum N-Vietnam
25. september 1964. Nítján ára
gamall óbreyttur hermaður í banda-
ríska sjóhernum, Robect Garwood,
keyrir í jeppabifreið sinni frá aðal-
bækistöð bandariska hersins í Da
Nang í Víetnam. Hann stefnir í
norður í þeim tilgangi að sækja liðs-
foringja, sem verið hefur á eftirlits-
ferð í nágrenninu. Garwood hefur
farið þessa leið mörgum.sinnum áður.
Aðeins vika er eftir af þeim tíma
sem hann á að eyða í Víetnam. Hann
hafði skrifað bréf heim þar sem hann
sagðist hlakka til að koma aftur til
Bandaríkjanna. En hann kom aldrei
til baka úr ökuferðinni.
Fjórtán og hálfu ári síðar er hópur
Norðurlandabúa staddur á hálftómu
veitingahúsi í Hanoi þar sem fólkið
var í viðskiptaerindum. Stríðið er
búið fyrir löngu. Næstum fjögur ár
eru liðin frá því að síðustu Banda-
ríkjamennirnir yfirgáfu Víetnam.
Skyndilega kemur órakaður og
heldur illa útlítandi maður inn á veit-
ingahúsið. Hann setur krumpaðan
miða á borðið hjá undrandi Norður-
landabúunum. Síðan gengur hann út
án þess aðsegja orð.
Á miðanum stendur: „Ég er
Bandaríkjamaður. Hafið þið
áhuga?” Miðinn er undirritaður af
Robert Garwood, hermanni í banda-
ríska sjóhernum.
Bandarískum stjórnvöldum er til-
kynnt um þennan atburð og þau óska
eftir því að Garwood fái leyfi til að
snúa heim. 25. marz 1979 kemur
hann til Bangkok og þaðan er hann
sendur til Bandaríkjanna.
Núna hefur Garwood verið leiddur
fyrir rétt í Bandaríkjunum, sakaður
um að hafa hvatt bandaríska her-
menn til að gerast liðhlaupar, hafa
klæðzt herbúningi óvinarins, hafa
yfirheyrt bandaríska stríðsfanga,
hafa verið með andbandarískan
áróður og loks er hann sakaður um
að hafa verið vörður i víetnömskum
fangabúðum.
M Benz 309 rútubíll árg. 71. Hvítur og rauöur meö
sœtum fyrir 21 mann. Vökvastýri, ekinn 114þús. km á vél.
Möguieiki á góöu verði. Tilsýnis á staönum.
SKEIFAN 5 — SÍMAR 86010 og 86030
Jólagjöf barnsins
Þetta er 5. áriö sem víð bjóðum þessi vönduðu úr.
Verð 19.500
Skífa
blá-
brun-
græn
Skífa
rauð-
græn
V'l'
Kaupin
eru
beztjþar sem
' þjónustan er mest
15 steina skólaúr fyrir
stelpur og stráka.
Vatnsvarin, höggvarin
og óslítanleg fjöður.
■ 1 árs ábyrgð.
Indíáni ■ Merkið tryggir gæðin.
. Póstsendum
skautam. M Fótboltam. Úr og skartgripir
Jón og Óskar
Svissnesk gæði Laugavegi 70, simi 24910
hennar í hátalara út úr skóginum.
Það var ekki óvenjulegt að slíkt
gerðist í því sálfræðilega striði sem
háð var í skógum Víetnam en það var
í hæsta máta óvenjulegt að heyra
bandaríska rödd kalla:
„Leggið niður vopn. Þið heyið
óréttlátt strið.” Foringi hersveitar-
innar þóttist þar greina rödd Gar-
woods. Aðrir þóttust hafa séð Gar-
wood berjast með víetnömskum her-
sveitum. Þeim sem því hafa haldið
fram ber þó ekki vel saman og fram-
Robert Garwood (með sólgleraugun). Var hann liðhlaupi eða sætti hann pynting-
um í fangabúðum N-Víetnam?
Garwood á það á hættu að verða
dæmdur í Iífstíðarfangelsi. Fram til.
þessa hefur lítið komið fram af
óyggjandi upplýsingum um hvað hafi
drifið á daga Garwood. Sjálfur
stendur hann á því fastar en fótunum
að hann sé saklaus og segist hafa
verið tekinn til fanga eftir að hafa
skotið tvo skæruliða Viet Cong.
Mörg vitni í málinu hafa hins vegar
aðra sögu að segja. Þau hafa sagt
ýmsar merkilegar sögur af honum
eftir að hann hvarf á svo dularfullan
háttárið 1964.
Ekki löngu eftir að Garwoods var
saknað hafði bandarísk hersveit þá
sögu að segja að kallað hefði verið til
burður þeirra þvi ekki talinn mjög
marktækur.
Meira sannfærandi þykir fram- .
burður bandarískra hermanna sem
teknir voru til fanga af Víetnömum
og settir í fangabúðir. Þar hittu þeir
sér til mikillar undrunar Garwood i
víetnömskum herbúningi vopnaðan
rússneskri vélbyssu og brosandi út.að
eyrum.
Þeir segja að hann hafi talað við
Vietnamana sem vini sína og þeir hafi
kallað hann Win Chin Dow eða
hugaða frelsishermann.
Þvi er haldið frarn að Garwood
hafi búið í búðunum með víetnömsk-
um túlkum í eigin kofa. Hlutverk
hans var að túlka, gæta fanganna er
-segjafjölmörg
vitni í málinu.
Hinnákærði,
Robert
Garwood,segist
hinsvegarhafa
veriðtekinn
tilfangaog
verið pyntaður
af hermönnum
Norður-
Vietnam
þeir voru fluttir og innræta þeim ný
pólitísk viðhorf. Maturinn sem fang-
arnir fengu var mjög naumt skammt-
aður. Sumir sultu í hel. Garwood leit
hins vegar út fyrir að vera vel nærður
og vel á sig kominn.
Garwood er einnig sakaður um að
hafa slegið bandariska fanga og að
hafa reynt að fá þá til að ganga í lið
með fjandmanninum.
Eitt vitnið, Gustav Mehrer, fyrr-
um stríðsfangi í Víetnam, segir að
Garwood hafi verið liðsforingi í her
Norður-Víetnams, hann hafi gengið
vopnaður og hafi skrifað hvatningar-
bréf til bandariskra hermanna þess
efnis að þeir gengju í lið með her-
sveitum Norður-Víetnama.
Mehrer bar það einnig fyrir réttin-
um að Garwood hefði slegið tvo
fanga og yfirleitt hagað sér alveg á
sama hátt og víetnömsku hermenn-
irnir.
Eina vitnið sem lagt hefur Gar-
wood eitthvað til málsbóta sagði að
hann hefði gefið löndum sínum auka-
matarskammt og hafi leyft þeim að
hlusta á bandarískar útvarpssend-
ingar og nefndi „Bob Hope Show”
sérstaklega í því sambandi.
Verjandi Garwoods heldur því
fram að hann hafi verð „alvarlega
sálsjúkur” á þessu timabili og geti því
ekki talizt ábyrgur gerða sinna.
Ákærurnar á hendur honum ná yfir
tímabilið 1964 til 1969. Eftir þann
tíma hafði enginn séð hann fyrr en
hann kom skyndilega fram á sjónar-
sviðið í Hanoi á síðastliðnu ári.
Við því hvað gerðist í millitíðinni
fæst ekkert svar og Garwood neitar
að tala um það þrátt fyrir mörg
freistandi tilboð frá sjónvarpsstöðv-
um og bókaútgefendum.
Hins vegar hefur hann greint frá
því hvað gerðist eftir að hann hvarf
árið I964 og stangast saga hans gjör-
samlega á við það sem vitni hafa
borið við réttarhöldin. Hann segist
hafa verið handtekinn og hafa sætt
pyntingum. Hann segist hafa verið
færður úr öllum fötum og þannig
hafi hann verið dreginn í gegnum
skóginn í þrjá daga. Tvívegis reyndi
hann að strjúka en var gripinn og
honum refsað harðlega með höggum
og spörkum.
Hann segist einnig hafa verið settur
inn í bambusbúr og hengdur upp i
tré. Sérstaka athygli hefur eftirfar-
andi saga hans vakið:
Hann segist hafa séð suður-víet-
namska hermenn þvingaða til að
spila rússneska rúllettu án þess að fá
möguleika til að lifa. Þeir voru þving-
aðir til að skjóta sjálfa sig. Þeir sem
lifðu leikinn af voru samstundis
teknir af lífi. Garwood segist einnig
hafa verið settur ofan í holu í jörð-
inni sem fangaverðirnir notuðu síðan
semkamar.
Þessi saga hefur þótt furðuleg
vegna þess að mönnum finnst sem
þeir hafi heyrt hana áður. Þarna
fannst mönnum vera komið skáldað
atriði úr kvikmyndinni Hjartarban-
anum. Framleiðandi kvikmyndarinn-
ar, Michael Cimino, hefur lýst því
yfir að atriðið með hinni rússnesku
rúllettu sé hreinn skáldskapur og hafi
ekki stuðzt við neinar heimildir.
Þetta sagði hann mánuði áður en
Garwood slapp frá Víetnam.
Hvað þá með sögu Garwoods? Er
hún líka skáldskapur eða var þarna
um tilviljun að ræða?
Ótvíræð svör hafa ekki fengizt við
þeirri spurningu enn.