Dagblaðið - 10.01.1981, Blaðsíða 10

DAGBLAÐIÐ. LAUGARDAGUR IO.JANUAR 1981.
MMBIAÐIÐ
frjálst, óháð daghlað
Útgofandi: DagblaöKJ hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. EyjóHsson. Ritstjóri: Jónas Kristjónsson.
Aðstoóarritstjóri: Haukur Helgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjórí ritstjómar. Jóhannes Reykdal.
íþcóttir Hallur Simonarson. Menning: Aðalsteinn IngóHsson. Aðstoöarfróttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrít Ásgrfmur Pólsson. Hönnurv Hilmar Karisson.
Blaðamenn: Anna Bjamason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urðsson, Dóra Stefánsdóttir, EHn Albertsdóttir, Gísli Svan Einarsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga
Huld rfákonardóttir, Kristján Már Unnarsson, Sigurður Sverrisson.
Ljósmyndir: Bja* ileifu Bjamleifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurðsson, Sigurður Þorri Sigurðsson
og Sveinn Pormóðsson.
Skrífstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorieHsson. Auglýsingastjóri: Már E.M. Halldórs-
son. DreHingarstjórl: Valgerður H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Siðumúla 12. Afgreiðsla, áskriftadeHd.-auQtýsingar og skrifstofur Þverholtl 11.
Aðalsimi blaðsins er 77022 (10 Hnur).
Setning og umbrot Dagblaðið hf., Siðumúla 12. Mynda- og plötugerð: Hilmir hf., Síðumúla 12. Prentun:
Árvakur hf., SkeHunni 10.
Áskriftarverð á mánuði kr. 70,00. Verð i lausasöki kr. 4,00.
Vegiö í bróðerni
Við borð lá, að upp úr stjórnarsam-
starfinu siitnaði, þegar efnahagsráð-
stafanirnar um áramótin voru til
meðferðar.
Snemma dagsins fyrir gamlársdag
skildu samningamenn ósáttir. Þá var
talin mikil hætta á, að ekki tækist sam-
komulag um aðgerðir. Á öðrum fundi þann sama dag
tókst að bræða sjónarmiðin saman.
Þannig fengum við þær efnahagsaðgerðir, sem
félagasamtök gera ályktanir um þessa dagana.
Augljóst er að ráðstafanirnar eru sambræðsla ólíkra
skoðana. Alþýðubandalagsmenn tala i norður, fram-
sóknarmenn í suður, þegar efnahagsaðgerðirnar ber á
góma.
Engar sættir hafa tekizt í stjórnarliðinu við það, að
efnahagsaðgerðir hafa verið settar á blað. Rétt lýsing á
sambúð í stjórninni er, að sundrungin í afstöðu til
efnahagsmála er engu minni en var í hinni lánlausu
vinstri stjórn, sem sprakk haustið 1979.
Mönnum virðist í fljótu bragði mikill munur á sam-
komulagi í þessum tveimur ríkisstjórnum, en munur-
inn er í reynd aðeins sá, að nú tala stjórnarliðar ekki
jafnilla hver um annan og þeir gerðu þá.
Nú er minna en þá var um opinbert „skítkast” miili
fulltrúa hinna andstæðu sjónarmiða, en bak við tjöldin
er sundrungin greinileg. Hún kristallaðist í umræðum
stjórnarliða um efnahagsmálin nú um jólin.
í vinstri stjórninni sálugu var það Alþýðu-
flokkurinn, sem heimtaði harðari efnahagsaðgerðir,
sem kynnu að geta dregið verulega úr verðbólgu. Þá
var það Alþýðubandalagið, sem ekki vildi viðurkenna
þann verðbólguvanda, sem kratar fjölyrtu um, og ekki
samþykkja róttækar efnahagsaðgerðir. Framsóknar-
menn með Ólaf Jóhannesson forsætisráðherra í farar-
broddi hölluðu sér á ýmsar hliðar og höfðu umfram
annað áhuga á að viðhalda stjórnarsamstarfinu.
Þegar alþýðuflokksmenn höfðu sprengt ríkisstjórn-
ina og gengið var til kosninga, reyndust kjósendur
leggja mest upp úr þakklæti til Framsóknar fyrir þetta
einingarhlutverk. Jafnframt höfðu framsóknarmenn
vit á að bera fram talsvert athyglisverða kosninga-
stefnuskrá um aðgerðir í efnahagsmálum.
Nú hafa framsóknarmenn tekið við hlutverki al-
þýðuflokksmanna og gerzt sá aðili í stjórninni, sem
stöðugt hvetur til harðra aðgerða í efnahagsmálum.
Alþýðubandalagið heldur sínu striki og er sem fyrr
sá aðili, sem þvælist fyrir öllum róttækum efnahags-
ráðstöfunum.
Stjórnarmenn Sjálfstæðisflokksins hafa tekið við
fyrra hlutverki Framsóknar, fara bil beggja en leggja
mesta áherzlu á, að stjórnarsamstarfið haldist.
Þetta er því í grundvallaratriðum sams konar staða
og var í vinstri stjórninni. Ágreiningurinn er ekkert
minni, þegar kemur að efnahagsmálunum. Menn hafa
bara ekki jafnhátt.
Framsóknar- og alþýðubandalagsmenn hafa eftir
jólaþrefið tekið sér stöðu, sem hvorum um sig finnst
heppileg, ef stjórnin springur á næstunni. Meginatriði
efnahagsaðgerða eru enn óafgreidd, og þar er mikið
stríð innan stjórnarinnar í uppsiglingu. Kannski verður
,,séntílmennskan” áfram á yfirborðinu og menn vega
hver annan ,,í bróðerni”.
ÞARFIR RÁÐA
v.
í haust efndu samtökin Líf og
land og Rauði kross íslands til
merkrar ráðstefnu þar sem hungrið i
heiminum var tekið til umræðu á-
samt gildi þróunar og neyðarhjálpar.
En ekki síst var rætt um hlutverk
okkar þjóðar á því sviði. Erindin 17
sem flutt voru á ráðstefnunni voru
jafnframt gefin út. (Maður og
hungur. Líf og land og Rauði Kross
fsiands, 1980. Ritið fæst í skrifstofu
Lífs og lands).
Þegar ég las hina ágætu kjallara-
grein Gunnars Bjarnasonar í þessu
blaði 2. þ.m. þótti mér miður að
hann skyldi ekki hafa verið
viðstaddur ráðstefnuna. Bæði er að
ýmsum spurningum hans var þar
óbeinlinis svarað og gott ef sjónar-
miö Gunnars hefðu komið þar fram.
Skilningur manna á því hver hafi
verið niðurstaða ráöstefnunnar getur
verið mismunandi, enda mikiö efni
þar rætt. Sjálfum þykir mér iiafa
komiö greinilega fram i erindunum
og umræðunum sem á eftir fylgdu
að:
— Vandamál þróunarlandanna eru
ekki lengúr fjarlæg okkur og þau
nálgast óöum.
— Hlutverk okkar fslendinga í
þróunarhjálp getur reynst mikilsvert
ef við leitumst við að skilja hver
vandi heimsins er á þessu sviði. í
samræmi við það þurfum við að
leggja okkur fram i hlutfalli við
þekkingu okkar og reynslu sem
nýfrjálsrar þjóðar. Við vitum hvernig
berjast mátti til sjálfstæöis i anda og
verki.
— Við getum lagt okkar aðstoð fram
í umræðum á alþjóðavettvangi, með
þjálfuðum mannafla ekki síður en
meðbeinni fjárhagsaðstoð.
— Upplýsingastefna á sviði neyðar
— og þróunarhjálpar og rækileg
umræða okkar á meðal er undirstaða
þess að vel sé á spöðum okkar
haldið.
— Hlutverkokkarerlíklegtaðverða
til góðs, þar sem við höfum ekki
beinna efnahagsmuna að gæta í
þróunarhjálp svo neinu nemi og er
þar ólíkt farið ýmsum þeim sem
meiraeraflátið.
Sjálfshjálpin
Rauði kross íslands hefur ásamt
öðrum Rauða kross félögum og
Alþjóða-Rauða krossinum mótað
sina stefnu i Ijósi reynslunnar og
breyttrar heimsmyndar. Lengst af
hefur grundvallarreglan verið að
þarfir skuli ráfla, þ.e. nauðþarfir
fremur óskum gefenda. Með þessu er
átt við að þeir sem betur mega aðlagi
sig þörfum þeirra sem aðstoðarþurfi
eru.
Þetta er erfitt verk, sem þó verður
að vinna, því skammsýn hjálp getur
orðið mjög til ills og eru þess alltof
mörg dæmi í veraldarsögunni. Þó er
skilningur á nauðsyn „hjálpar til
sjálfshjálpar” vaxandi þótt fram-
kvæmdin sé flóknari en sýnist í fljótu
bragði. Það ætti okkar þjóð að vera
kunnugt þar sem við höfum, jafnvel
á æviskeiði núlifandi manna, sdgið
flest skref þróunar. Við kölluðum
hana þó sjálfstæðisbaráttu því sjálf-
stæðið kom við lok þróunartíma-
bilsins en ekki við upphaf þess eins
og bræður okkar hinir nýfrjálsu hafa
orðiðaðreyna.
Við höfum þó áreiðanlega, eins og
flestallar aðrar þjóðir, hugann við
okkursjálf, þegarrætt erumþróun.
Ég nefndi hér hugtökin þarfir skuli
ráða og hjálp til sjálfshjálpar. Hvort
tveggja krefst mikils starfs af hálfu
viðtakendanna. Til að þeir ged
hjálpað sér sjálfír þarf mikla aðstoð
og hún getur tekið langan tíma.
Á þessu þróunartímabili getur
verið að aðrir þurfi að vinna tals-
verðan hluta verksins. Með okkar
starfi megum við þó aldrei brjóta
niður með yfirgangi. Við þurfum að
setja okkur í spor þeirra sem við
vinnum með og skilja að þróunin
tekur langan tíma. En við lok tíma-
bilsins kemur sjálfshjálpin og þá eru
það móttakendurnir sjálfir sem verða
að ákveða í hvaða formi hjálpin sé
veitt.
Sumstaðar i veröldinni er þessu
þróunartímabili lokið eða því að
ljúka. Því eru aðferðirnar til hjálpar-
þjónustu óöum að breytast.
Með því að senda mikið af
hjálpargögnum inn á tiltekið svæði er
hægt að grafa undan framleiðslu
^ „Meö því að senda mikiö af hjálpargögn-
um inn á tiltekið svæði er hægt að grafa
undan framleiðslu svipaðrar vöru í sama
heimshluta.”
LÖGUM
FULLNÆGT?
Þetta er skrifað þann sama dag og
hinn auðnulausi maður Patrick
Gervasoni var fluttur á vit danskra,
reyndar las ég í fréttablaði ,,á eigin
vegum” hvað sem það nú þýðir, þar
sem tveir menn voru látnir fylgja
honum úr landi, og annar þeirra var
lögregluþjónn. Gert er ráð fyrir, að
okkar gömlu nýlenduherrar veiti
honum vegabréf af rausn sinni og þá
mun hann vera velkominn til okkar
aftur.
Mín greindarvísitala hefur aldrei
verið mæld. Ég gæti vel trúað því og
skal fúslega viðurkenna að hún
hlýtur að standa mjög neðarlega þvi
sú málsmeðferð og afgreiðsla sem
þessi lánlausi maður hefur fengið er
Iangt fyrir ofan minn skilning. Rétt-
lætiskennd mín hefur orðið fyrir
stóru áfalli: Hvað táknar orðið
mannúð?
Ekki er sama Jón og séra Jón.
Hversu margir flóttamenn hafa rekið
tærnar í íslenzka grund og umsvifa-
laust fengið fyrirgreiðslu einkum ef
þeir hafa verið frægir, ríkir eða
austantjaldsmenn, jafnvel helst
þaðan. Sumum af þessum flótta-
mönnum hefur snarlega verið veitt
ríkisfang. í góðri trú um góðar mót-
tökur í danaveldi sendi dómsmála-
ráðherra þennan ógæfumann í
hendur danskra, ekki var hann fyrr
stiginn út úr flugvélinni en hópur lög-
regluþjóna svipti hann umsvifalaust
ferðafrelsi og færði í fangelsi. Svona
er lánið stundum fallvalt. Þótt mín
greindarvísitala standi kannski lágt
þá er ég ekki alveg svo skyni
skroppinn að skilja ei, að ef sett eru
lög þá er skylt að fara eftir þeim og
dómsmálaráðherra skal sjá um að
það sé gert. Einhver sagði einhvern
tíma: ,,Sjá, ég þvæ hendur mínar.”
Ég hef orðið þess vis um æv-
ina, að lögum má hagræða og
lærðir menn hafa oft verið fundvísir
á smugur og ekki alltaf til góðs. Víst
er svo að Gervasoni reyndi að komast
ólöglega inn í landið. Hvernig gat
hann farið öðruvísi að, þar sem hans
eigin þjóðfélagi haföi láðst að láta
hann hafa skilríki? Enginn getur um
frjálst höfuð strokið nema hafa
skilríki, meira að segja hér I okkar
lýðfrjálsa þjóðfélagi fær maður ekki
afgreiðslu í banka eða pósthúsi nema
að hafa skilríki.
Gervasoni var alinn upp á
munaðarleysingjahæli og munaðar-
leysingjar hafa ekki verið hátt
skrifaðir hjá þjóðfélögum. Það vill
kannski gleymast að láta þá fá
þjóðfélagslegan rétt. Það ættum við
að muna með alla okkar niður-
setninga fyrr á tímum. Voru þeir
teknir inn í okkar þjóðfélag sem
fullgildir borgarar? Þeir tímar eru
reyndar liðnir og kannski erum við
þetta framar í mannúðarmálum en
franskir.
Móttökurnar
Gervasoni geröi þau stóru mistök
að misreikna móttökurnar hjá þeirri
þjóð sem hefur enga herskyldu.
Franskir þurfa á öllum að halda sem
haldið geta á byssu og ef sá hinn sami
hefur ekki atgervi eða hugrekki til að
taka í gikkinn og drepa náungann þá
er alltaf hægt að nota hann fyrir
fallbyssufóður. Gervasoni var ekki
sáttur við lög sins þjóðfélags, vildi
hvorki drepa né vera drepinn, það
var hans glæpur, í fangelsi með hann
fyrir það. Þess vegna reyndi hann og
varð með einhverjum ráðum að
smygla sér inn í það þjóðfélag, þar
sem dráp eru ekki viðurkennd dyggð
þar sem menn eru ekki heiðraðir fyrir
að drepa sem flesta.
Hvernig væri heimurinn í dag, ef
allir neituð að bera vopn, væri þá
ekki eilífur friður? En þessi spurning
er út í bláinn meðan valdasjúkir og
auðgráðugir menn stjórna heiminum.
Þessar vangaveltur mínar eru ekki
skrifaðar til að veita Gervasoni
stuðning, enda er ég lítils megnugur i
þá áttina. Þessar línur eru skrifaðar í
reiði og hneykslan á þvi fólki sem
hefur verið að dæma þennan ólán-
sama mann með óþurftar blaða-
skrifum. Ég er næstum í vafa að ég
búi í kristnu þjóðfélagi því ég hef
ekkert heyrt til þeirra, sem eiga að
boða kristinn kærleika i þessu landi
um þetta mál. Þeir hafa þagað
þunnu hljóði en kannski það hafi
farið framhjá mér og þá bið ég af-
sökunar. En mér finnst það fólk.sem
hefur verið að dæma þennan pilt og
kallað hann glæpamann og mörgum
^ „Þessar línur eru skrifaöar í reiði og
hneykslan á því fólki sem hefur verið að
dæma þennan ólánsama mann með óþurftar
blaðaskrifum.”