Dagblaðið - 18.02.1981, Qupperneq 12

msBUWÐ
Útgefandi: Dagblaðiö hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson. Ritstjóri: Jónas Kriatjánsson.
Aðstoðorritstjóri: Haukur Helgason. Fróttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrifstofustjóri ritstjórnan Jóhannos Reykdal.
íþróttir: Hallur Símonarson. Menning: Aðalsteinn IngóHsson. Aðstoðarfréttastjóri: Jónas Haraldsson.
Handrit Ásgrimur Pálsson. Hönnun: Hilmar Karlsson.
Blaðamenn: Anna Bjarriason, Atli Rúnar Halldórsson, Atli Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig
urðsson, Dóra Stefánscjóttir, Elin Albertsdóttir, Gísli Svan Einarsson, Gunnlaugur A. Jónsson, Ing.t
Huld Hákonardóttir, Kufltjón Már Unnarsson, Sigurður Sverrisson.
L}ósmyndir: Bjaioleifui Bjarnleifsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurðsson, Sigurður Porri Sigurðsson
og Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þráinn ÞorleHsson. Auglýsingastjóri: Mér E.M. Halldórs-
son. DreHingarstjórí: Valgeröur H. Sveinsdóttir. ___
Hlaupið hratt—staðið ístað
Menntaskólarnir og aðrir hliðstæðir
skólar virðast veita nemendum sínum
ótrúlega jafnt veganesti til háskólanáms
eftir tölum að dæma, er Halldór Guð-
jónsson, kennslustjóri Háskóla íslands,
hefur tekið saman um árangur fyrsta
árs nemenda.
Stúdentar úr níu af fimmtán skólum hafa að meðal-
tali 6,27 — 6,74 í svokallaða lagfærða meðaleinkunn
úr fyrsta árs prófum háskólans. Munur þessara skóla
er ekki marktækur, enda mundu þeir allir fá 6,5 eftir
einkunnareglum háskólans.
Stúdentar úr fjórum skólum til viðbótar ná að
meðaltali 6 eða betur í lagfærða meðaleinkunn. Aðeins
Fjölbrautaskóli Suðurnesja með 5,44 og Fjölbrauta-
skólinn í Breiðholti með 5,09 sitja eftir á botninum
með heldur lakara veganesti.
Tölurnar gætu bent til, að tveir grónir heimavistar-
skólar, Samvinnuskólinn á Bifröst og Menntaskólinn á
Akureyri, hefðu nauman vinning fram yfir hina
menntaskólana, sem koma flestir rétt á eftir í þéttum
hnapp.
Á þessari túlkun er sá hængur, að því er varðar Sam-
vinnuskólann, að hann hefur betri aðstöðu en flestir
aðrir skólar til að velja sér nemendur, því að hann er
ekki skuldbundinn neinu sérstöku landsvæði og býr við
góða aðsókn.
Athugun þessi er fleiri annmörkum háð. Hún mælir
aðeins einn árgang stúdenta. í einum og sama skóla
geta árgangar verið misjafnir, til dæmis eftir því,
hverjir veljast sem forustusauðir, námsmenn eða
kæruleysingjar.
Ennfremur er ekki öruggt, að árangur í fyrsta árs
prófum háskólans sé traustur mælikvarði á árangur
sömu nemenda í lokaprófum. Veganestið úr stúdents-
prófaskólunum getur verið misjafnlega hraðvirkt og
misjafnlega haldgott.
Eigi að síður er athugunin merkileg vísbending, sem
fylgja þarf eftir. Safna þarf upplýsingum um nýja ár-
ganga og bera þá ekki aðeins saman skóla, heldur
einnig námsbrautir, því að þær geta verið ekki síður
misgóðar en skólarnir.
Þá væri og æskilegt að líta aftur í tímann og kanna
árangur fyrri árganga til að þurfa ekki að bíða i nokkur
ár eftir heillegri mynd. Loks kæmi vel til greina að bera
skólauppruna manna saman við lokapróf þeirra frá há-
skólanum.
Að búa fólk undir háskólanám hlýtur að vera veru-
legur þáttur í markmiðum menntaskóla og hliðstæðra
skóla, sem veita stúdentspróf. Því er nauðsynlegt að
móta mælikvarða á árangur þessa undirbúnings, svo
sem nú hefur verið reynt.
F^rstu tölur hljóta að valda vonbrigðum hinna
breytingasinnuðu. íhaldssamir og nýstárlegir mennta-
skólar standa hlið við hlið í einkunnagjöf Halldórs
Guðjónssonar. Það er eins og menn hafi hlaupið hratt
til að standa í stað.
Að sumu leyti er jákvætt, að tölurnar skuli sýna
jafnan árangur skóla með mismunandi aðferðir. Það
bendir til, að æskilegt sé að halda fjölbreytni, hafa rót-
tæka og hefðbundna skóla í ýmsum myndum og forð-
ast hvers konar öngstræti.
Ennfremur sýna tölurnar, að hinir nýju fjölbrauta-
skólar þurfa að gæta sín. Þeir verða að auka kröfur til
nemenda sinna, svo að ekki grunnmúrist stéttskipt
kerfi fínna menntaskóla annars vegar og ófínna fjöl-
brautaskóla hins vegar.
Skólamenn hljóta að taka hinum nýju tölum af
áhuga, ræða þær af kappi, reyna að túlka þær og þó
fyrst og fremst hvetja til, að víðar og dýpra verði leitað
fanga til að kanna, hvað þjóðin gerir í raun við árlegar
600 milljónir nýkróna skólakerfisins.
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRÚAR 1981
Lánstíma vegna
íbúðaröflunar
verður að lengja
Við þá lána- og vaxtastefnu, sem
ríkisstjórnin framfylgir, er níðzt
jöfnum höndum á sparifjáreigendum
og ungu fólki, sem þarf að eignast
þak yfir höfuðið.
Sem dæmi um meðferðina á spari-
fjáreigendum, sem öðru fremur er
eldra fólk, má nefna, að þegar inn-
lánsvextir eru 35%, en verðbólgan
50%, þá helmingast raunvirði inn-
stæðunnar á 6 1/2 ári og eftir 10 ár er
raunvirðið komið niður í rúman
þriðjung af upphaflegu verðmæti. Ef
verðbólgan er 60%, þá helmingast
raunvirðið á 4 árum.
Á hinn bóginn hafa lánskjör til öfl-
unar ibúðarhúsnæðis verið að
þrengjast. Sem dæmi má nefna
íbúðarkaupanda, sem kaupir íbúð á
400 þús. kr. (40 millj. gkr.) með út-
borgun upp á 320 þús. kr. (32 millj.
gkr.). Jafnvel þótt hann eigi hand-
bærar 6 millj. gkr. og fái bæði hús-
næðislán upp á 6 millj. gkr. og líf-
eyrissjóðslán upp á 8 millj. gkr., þá
skortir hann engu að síður 12 millj.
gkr. upp í útborgunina.
Taka ný lán til afl
standa undir afborgunum
Við núverandi aðstæður er nánast
eina úrræðið að skrapa saman vaxta-
aukalán úr ýmsum áttum fyrir þess-
um mismun. Það má sjálfsagt telja
vel að verið, ef þess konar lán fást til
2 1/2 árs eins og stefnan hefur verið
að undanförnu. Greiðslubyrðin af
slíku láni (á verðlagi nú í febrúar) er
hins vegar 50.000 kr. (5 millj. gkr.) á
fyrsta árinu. Og heildargreiðslu-
byrðin á því ári af teknum lánum hjá
þessum íbúðarkaupanda er 58.850
kr. eða 5,9 millj. gkr. Undir slíku
geta fæstir risið. Menn verða því að
bjarga sér með því að taka ný lán til
þess að standa undir gömlu lánunum.
Og þetta gera menn. Það gengur svo
Iangt að ýmsir verða að taka sér frí í
vinnunni annan hvern mánuð til þess
að ástunda slíkar reddingar, gang-
andi bónbjargarveginn á milli banka-
stjóranna. Allir sjá að þetta eru villi-
mannlegar aðfarir gagnvart ungu
fólki, sem þarf að eignast þak yfir
höfuðið.
Greiflslubyrfli 1,8 millj. gkr.
efla 5,9 millj. gkr.
Á hinn bóginn má líta á hvernig
hag þessa íbúðarkaupanda væri kom-
ið, ef húsnæðislánið væri 35% af
verði staðalíbúðar í stað 25% eins og
það hefur verið og íbúðarkaupandinn
fengi auk þess verðtryggt lán úr
bankakerfinu til 15 ára. Þá væri séð
fyrir fjárþörf hans eins og áður, en
greiðslubyrði hans af bankaláninu á
fyrsta ári væri nú 502,5 þús. gkr. (á
febr. verðl.) í stað 5 millj. gkr. áður.
Og heildargreiðslubyrðin af öllum
lánum yrði nú 18.625 kr. (1,8 millj.
gkr.) í stað 58.850 kr. (5,9 millj. gkr.)
áður.
Greiflslubyrfli 17,4% af
tekjum í stafl 55%
Ef íbúðarkaupandinn ætti kost á
verðtryggðu láni til 15 ára mundi
greiðslubyrði hans af láninu verða
17,4% af atvinnutekjum verkamanns
(á febrúarverðlagi 1981) í stað þess að
gildandi kerfi vaxtaaukalána til
skamms tima leggur á hann greiðslu-
byrði sem nemur 55% af atvinnutekj-
um verkamanns — eða með öðrum
orðum byrði sem hann getur ekki
risið undir.
Lánstlmi hefur verið styttur
I stafl þess afl það verflur að
lengja hann
Það kerfi íbúðalána, sem við búum
við, er óþolandi með öllu. Þaðveldur
ótöldum andvökum. Það splundrar
fjölskyldum, eyðileggur heimilislíf og
slítur ungu fólki út andlega og líkam-
lega. Við teljum okkur búa í vel-
ferðarþjóðfélagi, en þessar aðfarir
eru ómanneskjulegar og villimann-
legar.
Kjallarinn
KjartanJóhannsson
Alþýðuflokkurinn hefur beitt sér
fyrir verðtryggingu og raunvöxtum.
Það hefur verið skoðun Alþýðu-
flokksins, að ekki ætti að stela af
sparifjáreigendum, en Alþýðuflokk-
urinn hefur jafnframt lagt áherzlu á
að jafnframt því sem verðtryggingu
yrði komið á yrði að lengja lánstíma
og jafna greiðslubyrði, annars gengi
stefnan ekki upp. Ríkisstjórnin hefur
hins vegar fylgt hávaxtastefnu og í
stað þess að lengja lánstíma, þá hefur
hann verið styttur. Afleiðingin er sú
að fólk er að kikna undan greiðslu-
byrðinni og gefast upp. Hávaxta- og
lánastyttingarstefna ríkisstjórnarinn-
ar ásamt slappleika í verðbólgumál-
um stefnir í hreint óefni. Hvort sem
vextir hækka eða standa í stað eða
lækka lítillega verður að lengja
lánstima. Sérstaklega á þetta við að
því er íbúðakaupendur og húsbyggj-
endur varðar.
Frumvarp Alþýfluflokksins um
verðtryggingu sparifjár og lán til
fbúflakaupa
Til þess að mæta þeim vandamál-
um, sem húsbyggjendur og íbúðar-
kaupendur eiga við að stríða og
tryggja þeirra hag svo og hag spari-
fjáreigenda hefur Alþýðuflokkurinn
lagt fram á Alþingi frumvarp til laga
um þessi efni.
Meginatriði frumvarpsins eru
þessi:
1) Komið verði upp nýjum spari-
fjárreikningum, sem bera fulla verð-
tryggingu af þvi fé sem liggur óbreytt
hverja 3 mánuði. Peningar séu ekki
bundnir með neinum hætti og geti
menn því gengið að þeim hvenær sem
er. Á hinn bóginn reiknist almennir
sparisjóðsvextir á þann hluta inn-
stæðunnar sem er breytilegur.
2) Vextir af innstæðum verði
reiknaðir mánaðarlega, þannig að
raunveruleg inneign sé ávallt tiltæk
og til ráðstöfunar.
3) Lán Húsnæðisstjórnar fari
aldrei niður fyrir 35% af byggingar-
kostnaði staðalíbúða.
4) Veitt verði viðbótarlán til
íbúðakaupa eða íbúðabygginga úr
bankakerfinu til 15 ára með verð-
tryggingu og lágum vöxtum. Þessi lán
nemi hálfum húsnæðisstjórnarlán-
um.
Með þessu móti nema heildarlán
Húsnæðisstjórnar og bankakerfís til
langs tima a.m.k. 52% af kostnaðar-
verði íbúðar. Að meðtöldum lífeyris-
sjóðslánum geta heildarlán til langs
tima þá orðið yfir 70% af íbúðar-
verði.
Ef þetta frumvarp yrði að lögum
væri fólki gert kleift að verðtryggja
sparifé sitt að fullu án þess að binda
það, eins og tíðkazt hefur og rikis-
stjórnin gerir enn tillögur um. Jafn-
framt og ekki síður yrði ungu fólki
gert kleift að eignast húsnæði með
viðráðanlegum hætti og án þess að
stofna lífshamingju sinni I hættu.
Kjartan Jóhannsson
alþingismaður
Dæmi um kaup á íbúð fyrir 40 millj. gkr. og 32 millj.
gkr. útb.
Núverandi tilhögun eða valkostur Alþýðuflokksins
TAFLAI
Fjárútvegun í útborgun
Núverandi tilhögun Tillaga Alþýðuflokksins
Húsnæðislán Lifeyrissjóðslán Bankalán Eigiðfé 6,0 millj. gkr. 8,0 millj. gkr. 12,0 millj. gkr. 6,0 millj. gkr. 12,0 millj. gkr. 8,0 millj. gkr. 6,0 millj. gkr. 6,0 millj. gkr.
Alls útborgun 32,0 millj. gkr. 32,0 millj. gkr.
TAFLA II Árlegar greiðslur
Núverandi tilhögun Tillaga Alþýðuflokksins
Húsnæðislán Lifeyrissjððslán Bankalán 475 þús. gkr. 410 þús. gkr. 5.000 þús. gkr. 950 þús. gkr. 410 þús. gkr. 503 þús. gkr.
Alls 5.885 þús. gkr. 1.863 þús. gkr.
TAFLAIII Árleg greiðslubyrði
Núverandi tilhögun Tillaga Alþýðuflokksins
Árleg greiðsla af lánum 5.885 þús. gkr. 1.863 þús. gkr.
Greiðslubyrðin sem % af
atvinnutekjum verka-
manns (skv. opinb.
skýrslum) 55% 17,4%
.....