Dagblaðið - 28.04.1981, Blaðsíða 20

20
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 28. APRÍL 1981.
i
Menning
Menning
Menning
Menning
D
Við tslendingar vitum næsta lítið
um afriskar bókmenntir og ef Suður-
afríkumaðurinn Alan Paton er
undanskilinn þá er ekki til nema ein
bók eftir afriskan höfund á islensku
en það er lftil barnasaga eftir Buchi
Emecheta.
En nú hefur rekið á fjörur okkar
afrískan rithöfund, bæði i eigin
persónu og i islenska hljóðvarpinu.
Þetta er Sómalíubúinn Nuruddin
Farah sem hér hefur dvalið á Sel-
tjarnarnesinu hjá vini sinum, Nirði
Njarðvfk, og heldur hann fyrirlestur
um afriskar bókmenntir í Norræna
húsinu f kvöld. í dag hefst sömuleiðis
lestur útvarpssögu eftir hann, Eitt rif
úr mannsins siðu, og einnig hefur
leiklistardeild útvarps tekið leikrit
eftir Farah til yfirlestrar.
í longu fril
Farah er kvikur og brosmildur en
þegar rætt er um hans hjartans mál,
frelsi afriskra rikja, vikur bros hans
fyrir harðri lógik. Sjálfur segist hann
vera í „löngu frii” frá heimalandi
sinu þar sem harðstjórinn Barre
ræður rikjum enda yrði honum sjálf-
sagt ekki vært þar nú eftir útkomu
bókar hans, Sæt mjólk og súr, sem er
harðorð ádrepa á stjórnarfar þar í
landi en um leið spennandi skáld-
saga.
Hann býr þvi á ítaliu, kennir við
háskóla i Vestur-Þýskalandi og
skrifar jöfnum höndum á sómölsku,
ensku og itölsku. Skáldsögur hans
eru nú orðnar fjórar og hefur þeim
verið afar vel tekið á Vesturlöndum. 1
fyrra voru oft nefndar í sömu andrá
skáldsaga hans, Sæt mjólk og súr,
The Coup eftir John Updike og A
Bend in the River eftir V. S. Naipaul
(sem Farah hefur megnasta ímigust á,
segir hann vera hatursmann afriskrar
menningar).
Geta hvitir höfundar ekki skrifað
af skilningi um Afríku?
Af rlka er málstaður
„Sjáðu til,” segir Farah og baðar
út höndunum. „Afrika er fyrst og
fremst málstaður, ekki heimsálfa.
Skrifir þú á móti einræði, kúgun og
niðurlægingu i Afriku ert þú góður
afrlskur höfundur. Það er t.d. Doris
Lessing, a.m.k. i fyrri bókum sfnum.
enda er hún fædd þar i álfu.
Höfundur eins og Nadine Gordimer
gerir sjálfsagt eitthvert gagn en hún
er þó af forréttindastétt og skilur
ekki afriska alþýðu.
Hvers eðlis er það einræði sem
Sómalir búa nú við? ,,Viö vorum
lengi undir stjórn Breta, Frakka og
AÐALSTEINN
INGÓLFSSON
ítala — enn erum við tilfinningalega
tengdir ítölum,” segir Farah. ,,Þeir
eru Danir þeirra Sómaliumanna,”
skýtur Njörður Njarðvík inn i sam-
talið. „Siðan afhenti nýlendu-
stjórnin yfirstéttum völdin — sem
Afríkaerfyrstog
fremst málstaður
segirsómalíski
rithöfundurinn
Nuruddin Farah
semhérheldur
fyrirlestra
íkvöld
Nuruddin Farah — „Ætli Senghor sé ekki Afrikumönnum eins og Laxness ís-
lendingum. En nú eru ungir afrfskir höfundar farnir að afneita Senghor fyrir
ihaldssemi. Er ekki sama að gerast hér varðandi Laxness?
„Ég segi alltaf aö ég sé I „löngu friii . Mundir þú fara aftur til Sómalíu, hefðir þú skrifað bók eins og Sæt mjólk og súr?”
(DB-myndir Einar Ól).
síðan tapaði þeim í hendur harð-
stjóra. Alþýðan hefur aldrei fengið
að hafa áhrif á stjórnarfar í land-
inu.”
Margt er Ifkt
Sjálfur er Farah yfirlýstur heims-
borgari i bókmenntum, menntaður í
Evrópu, Afriku og Asíu. Hvaða höf-
unda meðal Evrópumanna les hann
helst? „írska höfunda: Yeats, Joyce,
Beckett, siðan höfunda eins
og Virginíu Woolf og Joseph
Conrad, ” sagði Farah.
Við ræddum siðan veru hans hér á
landi. „Við Njörður vorum að bera
saman ýmis einkenni íslenskra bók-
mennta annars vegar og sómalskra
hins vegar,” sagði hann, „og við
komumst að þvi að margt er likt með
okkur. Skáldskapur er okkur báðum
gríðarlega mikilvægur og skáldin
njóta mikillar virðingar. Við beitum
meira að segja rími, endarimi,
innrími o.s.frv. Og innst inni erum
við miklir lýðræðissinnar.”
Það er þá eins og Tómas sagði:
hjörtum manna svipar saman i Súdan
og Grímsnesinu. Eða í þessu tilfelli,
Sómaliu og Seltjamarnesinu.
Tónlist fyrir myndlist
Tónlalkar í Hátelgaklrkju á f öatudaginn langa.
Flytjandur: OrthuK Prunnar organlatl, Kór Há-
telgsklrkju áaamt hljóðfasralaikurunum Manu-
aki Wiesler, Svarrl QuðmundssynJ, Slgnínu
Eðvaldsdóttur, Slguriaugu Eðvaldsdóttur,
Agústu Jónsdóttur og Bryndfsl BJÖrgvinsdótt-
ur.
Efnlsskrá: J.8. Bach: Praaludla og Fuga f h-moll
BWV 544 og Sálmforiaikur BWV 727; Ecola
Bamabal: Hau ma Mlseram at Infsllcsm; J.8.
Bach: Triosonata f d-moU fyrir orgal; Halnrich
SchUtz: Allar Augan wartan auf dlch Harra;
W.A. Mozart: Ava Vsrum Corpua; J.8. Bach:
Kantata nr. 56, lch armar SUndanknachL
Löngum hefur það þótt loða við
kirkjur á fslandi að vera lengi í bygg-
ingu. Svipað og almenningur flytur
inn í hálfkláraðar ibúðir og innréttar
svo eftir efnum og ástæðum flytja
söfnuðir inn í kirkjur sinar án þess að
hafa alla þá hluti, sem nauðsynlegir
mega teljast, frágengna. Þannig
starfa gjarnan góðir organistar og
gera einatt góða hluti við fremur bág-
bomar aðstæður og klerkar standa
um árabil fyrir framan auðan vegg
þar sem fagurri altaristöflu er ætl-
aður staður.
Útundanrödd
Til að reyna að bæta úr altaris-
töfluleysi Háteigskirkju efndu kór
hennar og organisti til umgetinna
tónleika á föstudaginn langa. Megin-
þunga tónleikanna bar Orthulf
Prunner. Leikur hans i preludiu og
fúgu Bachs og sálmforleiknum var
þróttmikill og hendingamótun afar
skýr. Annar burðarás tónleikanna
var Hubert Seelow kontratenór.
Þessi raddgerð, sem varð útundan
þegar kvenfólk fékk aðgang að söng-
listinni, er skemmtileg og Hubert
Seelow kann vel með hana að fara.
Framsetning hans er ljós og einföld
og textameðferð prýðileg.
Ef list yrði
brey tt í fó
Hljóðfæraleikaraliðið með Manu-
elu í broddi fylkingar lék vel. Mér er
það einnig sérstök ánægja að heyra í
ungum strengjaleikumm, sem hafa
fallegan tón. Hlutverk kórsins hefði
að skaðlausu mátt vera stærra. Hann
virðist vel saman settur — hæfileg
blanda ungra og fullorðinna radda —
til alls almenns kirkjusöngs. Mér
fannst það hins vegar ekki alveg rétt
að farið hjá Orthulf Prunner að vera
svo þungur á sér i Ave Verum
Corpus. Ég á þvi alla vega ekki að
venjast úr hans heimalandi. t heild
vom tónleikarnir ákaflega viðkunn-
J.S. Bach þrjátfu og fimm ára.
anlegir og ef tónlistarflutningi kórs
og organista yrði breytt í fé sam-
kvæmt gæðastaðli mættu forráða-
menn Háteigssafnaðar sannarlega
fara að hugsa fyrir altaristöflu af dýr-
ari gerðinni. em.