Dagblaðið - 16.06.1981, Blaðsíða 4

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 16. JÚNÍ 1981.
DB á ne ytendamarkaði
BREMSUHANDTAK
kappakstursstýri
FRAMGAFFALL
NEF
AFTURHLUTI GlRSKIPTINGAR \
FÚTSTIG
KEÐJUDRIF MED HRINGLAGA KEDJUKASSA
Gírahjól eru mikið í tízku um þess-
ar mundir, bæði hérlendis og
erlendis. Þykir enginn maður með
mönnum nema hann eigi slíkt hjól,
jafnvel bráðung börn vilja gírahjól.
En hvað er það sem gerir gírahjólin
sérstök framyfir þau „gömlu góðu”
og gíralausu. Norska neytendablaðið
Forbruker-Rapporten geröi nýlega
kðnnun þará.
Helztu niðurstöður hennar eru þær
að gírahjól séu betri fyrir þá sem vilja
komast virkilega hratt á milli staða
sem langt er á milli. Fyrir þá sem
aðeins ætla að hjóla bæjarleið og
liggur ekkert voðalega á eru gíralaus
hjól eða hjól með aðeins 3 girum hins
vegar fullt eins góð og 10 og 12 gira
hjól.
Lítum aðeins nánar á þetta. Hugs-
unin með girahjólum er sú að sama
átak þurfi til að koma því áfram
hvort heldur hjólað er á brattann eða
undan honum og hvort heldur með
vindi eða á móti honum. Því fleiri
gíra sem hjóUð hefur þeim mun meiri
líkur eru taldar á að ná þessu stigi.
Gallinn viö gírahjól er hins vegar sá
að þau þarf að smyrja, hreinsa og
halda við meira en gíralausum
hjólum. Sérlega á þetta við þau hjól
sem ekki eru búin neinni keðjuhlíf.
Hvers kyns óhreinindi eiga þá greiða
leið aö girakeðjunni. Keðjukassar
virðast ekki vera mjög algengir á
gírahjólum þó án þeirra sé mikil
hætta á því að buxnaskálmar festist í
keöjunni og/eða olía fari i buxurnar.
Fyrir þá sem hjóla vilja áhyggjulaust
án þess að hugsa sífellt um fötin sín
og viðhald á hjólinu eru þvi gíralaus
hjól eða þriggja gíra hjól með gír-
skiptingu innbyggðri í stýri bezt.
Þriggja gíra hjól hafa þann galla
aö hafa aðeins þrjá gíra. Einn er
ætlaður til aksturs á fiatiendi, annar i
brekkum og sá þriðji i brattari
brekkum og í miklum meðvindi.
Þetta hjól er hannað fyrir þá sem
hjóla einungis til aö komast á milli
staða innanbæjar en ekki fyrir langar
vegalengdir þó vitaskuld sé hægt að
nota þau á löngum túrum. Mesti
kosturinn við þau er eins og áöur
sagði að gírskiptingin er innbyggð í
stýrið. Annar kostur er aö hægt er að
skipta um gír í kyrrstöðu. Á hjólum
með fleiri gira verður hins vegar
hjólið aö vera á ferð svo hægt sé að
skipta.
Á að kaupa gírahjól eða gíralaust?
Gírahjólin bezt í
löngum ferðum
Bezt á langkeyrslum
Hjól með 4 og upp í 12 gíra eru
hins vegar þau sem bezt henta i
löngum túrum. Fyrir íþróttamenn og
þá sem vilja hreyfa sig mikið henta
þau einnig vel. Séu hjólin af passlegri
stærð fyrir eigandann og með mjóum
dekkjum er hægt að ná miklum
hraða á þeim þegar lengi hefur verið
stigið.
Hægt er að velja á milli hjóla
fyrir konur og karla. Karla-
hjólin eru með þverstöng en kven-
hjólin með tveim samliggjandi
stöngum mun neðar en þverstöngin
er. Þegar hjól er keypt á aö mæla
réttu stæröina meö því að prófa
karlahjól. Minnst þrír sentimetrar
eiga að vera frá stönginni og upp í
klof. Sætið á að vera í 5—10 senti-
metra hæð yfir stönginni og þá á að
vera passlegt fyrir hjólreiðamanninn
að ná vel með hælnum niður á fót-
stigið þegar það er í lægstu stöðu.
Karlahjólin eru yfirleitt sterkari en
kvenhjólin, það gerir þverstöngin.
Hún myndar stóran lokaðan þrfhyrn-
ing við fram- og afturstöng. Þríhyrn-
ingurinn verður hins vegar minni á
kvenhjólunum. Þetta hefur verið
reynt að laga á sumum hjólum með
því að hafa efri stöngina ekki alveg
samsíða þeirri neðri heldur láta hana
koma á afturstöngina um miðja vegu
á leiðinni frá fótstigi til sætis.
Þungt eða lótt
Venjuleg gíralaus hjól eru yfirleitt
úr stálblöndu og því fremur þung.
Gírahjól eru hins vegar oftast úr létt-
málmi einhvers konar. Þau eru líka
oftast með mjórri brettum sem gerir
þau enn léttari. Þau vega venjulega f
kringum 10 kíló á meöan venjuleg
gíralaus hjól eru þetta 13 og upp í 17
kíló. Vissir hlutar gírahjóla eru þó
yfirleitt úr stáli og verða eiginlega að
vera það, styrksins vegna.
Fótstigið sjálft er fest á hjólið með
þrennum hætti. í fyrsta lagi er um
heilsoðið stál að ræða. Það myndar
eina jafna órjúfanlega heild sem ekki
er hætta á að neitt festist í. En hefur
jafnframt þann galla að þegar þarf
aðskiptaum „pedala” þarf aðskipta
jafnframt um allt heila klabbið. Ann-
ars vegar eru „pedalarnir” á festing-
um sem koma saman í bolta. Þá er
auðvelt að skipta um annan pedalann
í einu en jafnframt eykst hættan á því
að eitthvað festist i boltanum, t.d.
buxnaskálmar. í þriöja lagi eru svo
boltafestingar sem ekki koma út i
gegn um pedalafestinguna sem þá er
úr léttmálmi. Þetta þykir einna bezta
festingin en er um leið dýrust.
Hvers konar stýri?
Hægt er að fá hjól með stýrum sem
skiptast í höfuðdráttum í tvo flokka.
Annars vegar eru fiöt stýri og hins
vegar svokölluð kappakstursstýri sem
eru mikið bogin. Kappakstursstýri
hefur þann kost að hægt er að halda
um það á þrjá mismunandi vegu. Það
er ekki rétt sem margir halda að alltaf
þurfi að sitja mikið boginn og halda
um neðsta hluta stýrisins. Sú staða er
fremur óþægileg nema þegar virki-
lega á að spretta úr spori. En þegar
það á að gera er staöan tilvalin þvi
loftmótstaðan minnkar að mun.
Þegar ekki á að fara svo hratt er hins
vegar betra að halda höndunum uppi
á stýrisstönginni.
Fótstigin á gírahjólum eru oft með
þeim hætti að sérstök klemma heldur
fætinum á stiginu. Þessi klemma
samanstendur af stálbolta og leður-
reim. Þessu fylgir sá mikli kostur að
fóturinn rennur ekki til á fótstiginu,
jafnvel þó að það sé blautt.
Sjálft gírakerfið í hjólum sem hafa
fleiri en þrjá gíra er byggt upp af
armi sem misstór tannhjól eru þrædd
upp á. Keðjan rennur til eftir armin-
um og upp á þessi tannhjól eftir því
sem skipt er. Tíu og tólf gíra hjól eru
auk þess búin litlu tannhjóli framan
við hin hjólin öll. Þetta litla hjól
margfaldar átakið á hverju tannhjóli.
Til þess að skipta um glr verður
hjólreiöamaöurinn að halla sér fram,
taka höndina af stýrinu eða í það
minnsta að færa hana til og halda um
leið jöfnum hraða út skiptinguna. Á
sumum hjólum verður að hjóla einn
hring aftur á bak til að geta skipt en á
öðrum nægir að stíga ekki á fótstig
rétt á meðan. Oftast eru skiptin stig-
laus þannig að hjólreiöamaöurinn
verður að þreifa sig áfram með það
hversu langt hann þarf að ýta á hand-
fangið til að skipta yfir í næsta gir.
Fyrir óvana getur þetta verið vanda-
samt verk sem ekki skyldi æfa á
götum úti því mikillar einbeitni þarf
við og bilaumferðin má sízt við því að
hjólreiðamaðurinn hugsi um eitthvað
annað en hana.
Áfram nú
Gírahjólin freista margra til þess
að nota sem hæstan gir. En það er
þungt að hjóla lengi og hægt 1 háum
gír, mun betra að hjóla hratt i lágum
gír. Sem reglu er gott að miða við að
ekki er gott að hjóla i hærri gír en
það að stignir séu 60 hringir á
mínútu. Hjóli fólk i of háum gír á
það auk þess á hættu að skaða á sér
hnén. Sé hjólað hratt í lággír er
átakið á læri og hné minna en á sama
hraða i háum gir.
(DS þýddi nær beint úr
Forbruker-Rapporten)
Próf ið hjólið áður en þið kaupið það
Aukahlutirfyrir
hjólreiðamenn:
Bflafælan
kostar
um30
krónur
Eins og kom fram í greininni henn-
ar Elínar hér á síðunni i gær eru sum
reiðhjól aðeins það sem kalla má fok-
held þegar þau eru keypt. Á þau
vantar ýmsan útbúnað sem kveðið er
á i lögum að þurfi að vera, svo og
ýmislegt það sem ekki er lögboðið en
menn telja eigi að síður nauðsynlegt.
En hvað kosta þessir aukahlutir?
Lás á hjól kostar á milli 60 og
hundrað króna eftir því hversu vand-
aður hann er. Lugt með rafli kostar
um 100 krónur og glitmerki frá 3
krónum og 50 og upp í 25 krónur.
Ætli menn að fá sér á hjólið svo-
nefnda bílafælu kostar hún 30—35
krónur sé hún til. Slikar fælur standa
hins vegar stutt við í búðum.
Sérstakar reiðhjólatöskur fást
einnig og kosta þær 80—90 krónur.
Þessar töskur eru lagðar yfir böggla-
berann. Handlagnir menn geta ugg-
laust saumað sér svipaðar töskur
sjálfir en þá þarf að athuga nokkra
hluti. Taskan má ekki geta festst í
teinunum. Hún veröur að mjókka
niður að framan svo ekki skapist af
henni óþægindi fyrir hjólreiðamann-
inn. Og siöast en ekki sízt á hún að
vera þannig í laginu aö þungi þess sem
í hana er sett komi niður með hjólinu
en ekki ofan á það. Ef mikill þungi er
settur ofan á hjólið, t.d. ef hjólreiða-
maðurinn er með þungan bakpoka á
bakinu, spillist jafnvægi hjólsins og
það verður óstöðugra.
Sérstakir vind- og vatnsþéttir og
um leið léttir gallar eru i rauninni
nauðsynlegir fyrir hjólreiðafólk á Is-
landi. Slíkir gallar fást í búðum eins
og Hagkaupi og Dómus og kosta þeir
249 krónur á fyrrnefnda staðnum. Er
um að ræða buxur og jakka með
hettu. Þessu fylgir lítill poki sem
hægt er að troða gallanum í þegar
hann er ekki i notkun. Eingöngu voru
til fullorðinsstærðir. Þegar slikir gall-
ar eru keyptir er ágætt að kaupa þá i
feikna skærum lit, þá sést hjólreiða-
maðurinn bezt. .j)s.
Ráðlegt er að fá að reyna hjól áður
en það er keypt. Að minnsta kosti
sumar verzlanir bjóða upp á slika
prófun þó aðrar geri það ekki.
Hjólið nokkra hringi í kringum
búðina. Er létt að stiga hjólið? Er
þægilegt að sitja á því? Er gírskipt-
ingin þægileg?
Reynið bremsurnar. Eru þær nógu
góðar? Hversu löng er hemlunar-
vegalengdin?
Kveikið á ljósinu. Er birtan nægi-
leg? Hvað sést hún langt að?
Er stýrið lipurt og gott aö halda
um það? Prófið það með þvi að
sleppa því með hinni. Ef verzlunar-
maðurinn leyfir prófið þá að sleppa
báðum höndum til að vita hvernig
þið ráðið við hjóliö þannig.
DS.
Hljólaæðl mlldfl stendur nú yfir.
Stofnanlr og fyrlrtækl hafa jafnvel
teldð sig saman og keypt upp heilu
sendlngarnar af hjólum. Nýlega tók
starfsmannafélag Landsbankans I
Reykjavik og á Selfossl sig saman um
að kaupa hundrað hjól af Erninum.
Myndin var tekln þegar menn byrj-
uðu að vitja hjóla sinna.
DB-mynd BJ.Bj.