Dagblaðið - 19.06.1981, Blaðsíða 11

DAGBLADIÐ. FÖSTUDAQUR. 19, JÚNj l981.
11
— Nýir st jórnmálaf lokkar eiga ákaflega erfittt uppdráttar í
ísrael—Fyrír þvífínnurnú Moshe Dayan, fyrrum
utanríkisráðherra
Moshe Dayan. Hinn nýi flokkur hans
virðist ætla að fá mun minna fylgi en i
fyrstu var talið.
á framfæri og að koma höggi á and-
stæðinginn.
Á hverju kvöldi sýna hvor stóru
flokkanna fjórar til fimm stuttar
myndir sem fullar eru af háðuglegum
athugasemdum um andstæðinginn.
„Gætir þú treyst þessum manni,”
er spurt í einni kynningarmynd
Likud-bandalagsins þar sem birt er
mynd af Shimon Peres, leiðtoga
Verkamannaflokksins.
„Ben Gurion, Golda Meir og Yit-
zhak Rabin (allt fyrrum forsætisráð-
herrar Verkamannaflokksins)
komust að þeirri niðurstöðu að hann
væri ekki fær um að gegna embætti.
Þau treystu honum ekki. Hvers vegna
skyldir þú gera það?”
„Þessi maður er brjálaður,” segir í
boðskap Verkamannaflokksins um
leið og mynd af Menachem Begin,
forsætisráðherra, birtist á skjánum.
Þessi gagnkvæmu skeyti milli
flokkanna hafa að sjálfsögðu sett
mark sitt á hinn almenna kjósanda.
Þegar Peres talaði á framboðsfundi í
Petah Tukva, skammt fyrir norðan
Tel Aviv, fyrr i vikunni, varð hann
fyrir sifeUdri truflun af völdum
stuðningsmanns Likud-bandalagsins,
sem hrópaði stöðugt: „Begin, Begin,
konungur ísraels.”
Til handalögmála kom á fundinum
þegar stuðningsmenn Begins köstuðu
eggjum og tómötum að leiðtoga
Verkamannaflokksins.26 menn voru
handteknir.
Stjórnmálaforingjar i ísrael gera ekki
mikið að þvi að kyssa börn og heilsa
upp á kjósendur. Hér bregður Shimon
Peres þó út af vananum.
„Hann (Begin) viU fylla þjóöina
ótta. . . . Hver sá sem hrópar ekki
„Begin, Begin” er næstum hryðju-
verkamaður og svikari í augum
hans,” sagði Shimon Peres á blaða-
mannafundi.
Yosef Burg, lögregluráðherra,
hefur séð ástæðu tU að gefa út sér-
staka tilskipun tU lögreglunnar um
að handtaka aUa þá sem valda trufl-
un á kosningafundum.
Sjónvarpið er aðalvopnið i
kosningunum I ísrael. öfugt við það
sem gerist i öðrum löndum gera
israelskir stjórnmálaforingjar litið að
því að fara 1 kosningaferðalög, heim-
sækja vinnustaði, heilsa þúsundum
manna með handabandi, kyssa börn
o.s.frv.
í ísrael virðast stjórnmálaforingj-
arnir sáttir við að láta auglýsinga-
menn stjóma kosningabaráttunni.
Hernaðartækni þeirra hefur verið sú
aö halda leiðtogunum eins mikið frá
augum almennings og unnt er.
Aðaltromp Likud-bandalagsins i
kosningabaráttunni er Sefi Rivlin,
þekktur grínisti, ættaöur frá Norður-
Afriku. Verkamannaflokkurinn teflir
gegn honum þekktum sjónvarps-
manni að nafni Orly Yaniv. Sá er
þekktastur fyrir að sjá um vinsæla
iþróttaþætti i sjónvarpinu.
Þessi mynd sem kosningabaráttan
hefur tekið á sig hefur vissulega sætt
gagnrýni. Yoel Marcus, kunnur
dálkahöfundur hins þekkta dagblaðs
Ha ’aretz lýsti kosningabaráttunni
nýverið sem „rotinni”.
„Eftir hvaöa mælistikum er okkur
ætlað að fara er við gerum upp hug
okkar varðandi hvað skuli kjósa?”
spurði hann. „Eigum við að fara eftir
þvi hversu vel kórar þeirra syngja
þjóðsönginn? Eigum við að velja á
milli Sefi Rivlin og Orly Yaniv eða
Menachem Begin forsætisráðherra á blaðamannafundi.
hvort sjónvarpsliðið er fagmann-
legra? Ég hef fylgzt með bandarískri
kosningabaráttu. Aldrei hef ég þó séð
neitt jafn lélegt og þetta.”
„Þar koma stjórnmálamennirnir
fram á skjánum og lýsa þvi alvarlega
yfir hverju þeir fylgja og hverju þeir
standa gegn, hvað þeir hafi gert og
hvað þeir hafi í hyggju að gera.
Aldrei áður hef ég séð skemmtiatriði
koma í stað stjórnmálabaráttunnar,”
bætti hann við.
Meöan stóru flokkamir takast á
um hylli kjósenda i sjónvarpinu
reyna minni flokkarnir að draga
athyglina að sér á annan hátt.
Af 31 flokki sem býður fram munu
tæpast fleiri en 14 fá nægilegt fylgi
til að hljóta þingsæti.
Sumir þessara flokka hafa verið
stofnaöir gagngert vegna þeirra
kosninga sem nú fara 1 hönd. Aðrir
munu vafalaust hverfa af sjónar-
sviðinu sem fómarlömb þeirrar til-
hneigingar ísraelskra kjósenda að
kjósa stóru flokkana og forðast smá-
flokka. Moshe Dayan, fyrrum utan-
ríkisráðherra, er lfklega að verða
þetta ljóst. Hann stofnaði nýjan
flokk, Telem-flokkinn, í þeirri von
að fá 10 þingsæti af 120 1 israelska
þinginu, Knesset. Skoðanákannanir
sýna hins vegar að fylgið hefur smám
saman verið að reytastutan af honum
og nú er honum aðeins spáð þremur
þingsætum.
Trúmálaráðherrann Aharon Abu-
hatzeira stofnaði einnig nýjan flokk.
Skoðanakannanir sýna aö hann þarf
ekki að búast við að fá fleiri en þrjú
þingsæti.
Meir Kahane, rabbí, er leiðtogi
Kach-flokksins sem hefur það á
stefnuskrá sinni að færa landamæri
ísraels út að bökkum Eufrats og að
reka alla Araba frá hinum hernumda
vesturbakka. Ólíklegt þykir að
flokkur hans fái þingsæti.
Af öðrum smáflokkum má nefna
einn sem leggur áherzlu á hógværð og
annan sem vill afnema tekjuskatt.
Enn einn flokkurinn vill fyrst og
fremst standa vörð um eUilífeyris-
þega.
(Reuter).
unnar, fallvötn og jarðvarmi, eru
auðUndir, sem efling íslensks at-
vinnuUfs hlýtur að byggjast á að mjög
verulegu leyti. Það er bæði fjárhags-
og öryggisatriði að nýta innlenda
orku i stað innfluttrar. Ódýr upp-
hitun er mikilvægur þáttur almennra
lífskjara og nægUeg orka er forsenda
iðnvæðingar. Iðnrekstur í landinu á
fyrst og fremst að vera i höndum
landsmanna sjálfra. Þó getur verið
fengur að fáeinum stórfyrútækjum
af því tagi sem landsmenn hafa ekki
bolmagn tU þess að reisa á eigin
vegum, ef þau eru annarri atvinnu-
uppbyggingu til styrktar. Verður þá
aö búa svo um hnúta, að vinnu-
markaður og efnahagslíf íslendinga
sé sem minnst háð erlendum eigend-
um slíkra fyrirtækja.
Náttúra landsins er fslendingum
mikUs virði. Þjóðin hefur ráð á því
að skeröa nokkuð virkjunar- og stór-
iðjumöguleika sina tU að foröast
náttúruspjöU.”
Þá verður næst fyrir að ákveða
virkjunarhraða eða hvaða hlutdeild
við ætlum vú kjana- og orkubúskapn-
um 1 þjóðlífi okkar á komandi
timum.
Samkvæmt þeim orkuspám, sem
gerðar hafa verið, mun þörfin fyrir
raforku miðað við óbreytta stóriöju
frá þvi sem nú er gróft reiknað verða
6 terawattstundir á ári um aldamótin.
Núverandi kerfi gefur um 4 terawatt-
stundir. Þaö að fjórfalda hlut orku-
freks iðnaðar og virkjana i þvi sam-
bandi til aldamóta mundi svara tU
þess, að þá hefðu verið virkjaðar og
nýttar i iðnaðarframleiöslu og til al-
mennra nota 12 terawattstundir. Ef
við berum þetta saman við þróunina
á árunum 1965—1980, þá er þetta
ekki of stórt átak. Á þeim árum átti
sér stað fimmföldun í orkufram-
leiðslugetu. Á næstliðnum árum var
árleg meðalfjárfesting i raforku og
stóriðju um 850 milljónir króna og
mannafli, sem starfaði við þetta, um
950 manns. Með því að stefna að 10
terawattstundum árið 2000 þá mun
þurfa ámóta fjármagn og ámóta
mannafla áfram til að standa undir
þeim framkvæmdum. En þetta
mundi þýða lækkandi hlutfall af
þjóðarframleiðslu. Og orkufram-
kvæmdir og framkvæmdir í stóriðju
væru þá ekki vaxandi hluti 1
íslenskum þjóðarbúskap. Þetta
sannar, að við stefnumótun er eðli-
legt aö miða við aukinn hraða og
a.m.k. fjórföldun stóriðju til alda-
móta er hæfilegt markmið. Þetta ætti
jafnframt að þýða það að þær þrjár
virkjanir, sem mest hafa verið
umræddar að undanförnu og lengst
eru komnar i undirbúningi, ættu að
komast í brúk á næstu 8 árum eöa
svo.
Stefnulaust frumvarp
rfkisstjórnarinnar
Ríkisstjórnin bar fram frumvarp
um raforkuver á Alþingi fyrir
skömmu. í þvi átti að birtast stefna
ríkisstjómarinnar. Eins og kunnugt
er reyndist stefna rikisstjórnarinnar
vera sú aö taka ekki ákvörðun 1
málinu. Það sem í frumvarpinu fólst
var einungis þaö að látast heimila
eitthvað samkvæmt 1. gr. en taka
síðan fram i 2. gr„ að áöur en til
nokkurra ákvarðana eða fram-
kvæmda kæmi, skyldi leggja málið
aftur fyrir Alþingi. Þegar þetta frum-
varp var til umræðu í þinginu
markaði þingflokkur Álþýðu-
flokksins stefnu sina á afdráttar-
lausanhátt.
Það var fyrst minnt á, að án upp-
byggingar á orkufrekum iðnaði sé allt
tal um stórfelld virkjunaráform út 1
hött. Ef ekki sé ætlunin að reisa og
reka iðjuver, sem byggja framleiðslu
sina á stómotkun raforku, sé engin
ástæða til stórfelldra virkjunarfram-
kvæmda. Virkjun orkunnar til að
nýta orkufrek iðnaðartækifæri sé á
hinn bóginn álitlegasti valkosturinn,
sem Islendingar eiga til að treysta lifs-
kjörin í landinu og fjölga atvinnu-
tækifæmm. Verði ekki þegar tekin
upp sú stefna, þá megi búast við vax-
andi landflótta og stöðnun í efna-
hagsmálum. Til þess að nýta þau
tækifæri sem orkan i fallvötnunum
veitir til að skapa hér betra og traust-
ara þjóðfélag, verði að fylgja fast-
mótaðri stefnu. Stefnan i málefnum
orkufreks iðnaðar og i virkjunar-
framkvæmdum verði að fylgjast að.
Stefnan er siðan mótuð með svo-
felldum hætti:
„Alþýðuflokkurinn telur brýnt að
þegar 1 stað verði teknar ákvarðanir
um slíka stefnumörkun i stað þess
úrræðaleysis sem rikir. Alþýðu-
flokkurinn telur að slik stefna eigiað
fela í sér eftirfarandi meginþætti:
Stefnumótun
Alþýðuflokks
1. Samningagerð um sölu raforku til
orkufreks iðnaðar verði falin sér-
stakri orkusölunefnd sem Alþingi
kjósi enda hefur iðnaðarráðherra
og ríkisstjórnin þegar sannað
getu- og áhugaleysi sitt í þessum
málum. Orkusölunefndin miði
störf sin við að sala til orkufreks
iðnaðar a.m.k. fjórfaldist á næstu
tveimur áratugum. Sérstaklega
verði unnið aö því að fljótlega risi
eitt nýtt iðjuver á Austurlandi,
eitt á Norðurlandi og eitt á Suð-
vesturlandi auk stækkana á þeim
iðjuverum, sem fyrir hendi eru.
2. Virkjanaundirbúningur og fram-
kvæmdir eiga að vera á hendi eins
aðila, Landsvirkjunar, sem öllum
sveitarfélögum landsins sé gert
kleift að gerast aðilar að ef þau
óska.
3. Til þess að geta nýtt þau tækifæri
sem bjóðast og til að tryggja sam-
felldar virkjunarframkvæmdir,
verði ávallt kappkostað, að á
hverjum tima séu fyrir hendi full-
hannaðir virkjunarvalkostir, sem
svara til a.m.k. 300 megawatta
umfram þær virkjanir sem unnið
er að á hverjum tíma.
4. Að Landsvirkjun verði þegar
heimilað að reisa og reka eftirtalin
orkuver til viðbótar þeim sem
þegar eru fyrir hendi: (1) Nýjar
virkjanir eða viðbætur við eldri
orkuver á Tungnaár- og Þjórsár-
svæðinu meö allt aö 250 mega-
watta uppsettu afli. (2). Blöndu-
virkjun. (3) Fljótsdalsvirkjun með
allt að 330 MW uppsettu afli. Þá
verði Landsvirkjun heimilað að
gera stíflu viö Sultartanga og gera
þær ráðstafanir aðrar á vatna-
svæðum ofan virkjananna, sem
nauösynlegar þykja til að tryggja
rekstur þeirra.
5. Við þær framkvæmdir sem
þannig verði þegar heimilað að
ráðast i, verði við það miðað aö 1)
Uppsett vélaafl á Þjórsár- og
Tungnaársvæðinu geti hafið raf-
orkuframleiðslu 1983—1985. 2)
Að Blönduvirkjun geti hafið
orkuframleiðslu 1986 og 3) Að
Fljótsdalsvirkjunaráfangar komi
inn 1 framleiðsluna á árunum
1987—1989.
6. Ef ekki nást samningar við land-
eigendur um virkjun Blöndu sam-
kvæmt tillögum sem fyrir hendi
eru eða tillögu 1, fyrir mitt sumar,
þá verði Blönduvirkjun frestað en
Fljótsdalsvirkjun flýtt að sama
skapi.
7. Einungis veröi vikið frá ofan-
greindri virkjunarstefnu, ef ekki
nást samningar um hagkvæma
orkusölu í samræmi við hana.”
Höggvið á
úrrœðaleysishnút
Eins og sjá má af þessari stefnu-
mörkun Alþýðuflokksins þá er hér
um ákaflega skýra og afdráttarlausa
stefnu að ræða. í fyrsta lagi teljum
við einsýnt að það verði að fela sér-
stakri nefnd að fara með raforku-
sölumálin vegna þess að þau hafa
verið vanrækt. í öðru lagi að virkj-
unarframkvæmdir skuli vera á hendi
eins aðila, Landsvirkjunar, sem öll
sveitarfélög landsins geti átt kost á
því aö vera aðilar að. í þriöja lagi, að
hönnun sé þannig hagað, að við
getum gripið þau tækifæri sem gefast
hverju sinni. í fjórða lagi að tíma-
setja þær framkvæmdir, sem þegar
eru nærtækastar og hafa það sem
stefnulega viðmiðun og vinna að
öflun stóriðjuvalkosta í samræmi við
þá stefnumörkun. Með þessu máli
væri höggviö á þann úrræðaleysis-
hnút, sem drepur nú öU virkjunarmál
1 dróma. ÖUum málsaðilum væri
ljóst, hver stefnan er og aUir gætu
einbeitt sér að því að framkvæma
verkin í stað þess að eyða kröftunum
í orðagjálfur, skýrslugerð og tU-
gangslausa togstreitu eins og nú við-
gengst fyrir forgöngu ríkisstjórnar-
innar.
Fjármögnun og
raunvaxtastefna
Litum þessu næst á fjármögnun
þessara virkjunarframkvæmda. Þótt
hér sé ekki um verulega aukna hlut-
deild 1 þjóðarbúskapnum að ræða
verður fjármögnun engu að siður að
gerast að verulegu leyti fyrir innlent
fé. Þess vegna m.a. höfum viö
Alþýðuflokksmenn lagt áherslu á að
fjárfestingarstefnunni yrði breytt og
sparnaður yrði aukinn. Það er m.a.
af þessum sökum sem við höfum lagt
svo rika áherslu á raunvaxtastefnuna
og verötryggingu sparifjár. Það er af
þessum sökum sem við höfum bent á
að stefnubreytingar væri þörf bæði í
skipastólsmálum og i landbúnaðar-
málum, til þess að skapa svigrúm tU
aö ráöast í auknar virkjunarfram-
kvæmdir. Með raunvaxtastefnunni
viljum við skapa þann sparnað, sem
nauösynlegur er tU þess að ná hér inn-
lendu fjármagni i þessar fram-
kvæmdir og koma þannig i veg fyrir
verðbólguspennu. Hér er um
heUsteypta stefnu aö ræða í land-
búnaðarmálum, i sjávarútvegs-
málum, i orkumálum og i efnahags-
málum almennt og þá sérstaklega að
þvi er varðar raunvaxtastefnuna.
Sannleikurinn er lika sá, að raun-
vaxtastefnan er kannski það eina
nýja, sem hefur komið fram í efna-
hagsmálum á undanförnum áratug,
og hún er farin að skUa verulegum
árangri núna. Það verður aö standa
vörð um hana, einkanlega meö tUliti
tU þess hvers konar úrtölumenn fara
nú með stjóm landsins.
Ákvarðanir
verflur afl taka
Það að stjórna þýðir það, að taka
verður ákvarðanir, stefnu verður að
móta. Menn mega ekki veigra sér við
þvi. Stjórnmálaflokkarnir eru tU þess
að taka ákvarðanir, til þess að móta
stefnu. Það er sérstaklega hættulegt i
þjóðfélagi eins og hinu islenska, sem
hefur svo miðstýrða fjárfestingar-
stjórn, þegar stjórnmálamenn veigra
sér við að taka ákvarðanir, veigra sér
við að velja og hafna og bæta bara
nýjasta stefnumiöinu á listann ásamt
hinum án þess að breyta neinu í þvi
sem fyrir er. Það er af þessum sök-
um, sem við Alþýðuflokksmenn
höfum taliö rétt og reyndar sjálfsagt
að marka afdráttarlausa stefnu, ekki
bara í orkumálum, þannig aö einn
þáttur félli að öðrum og um
samræmda heildarstefnu væri að
ræða. Við horfum á hagsmuni
heUdarinnar. Við teljum, að undan-
látssemin og það að láta reka á
reiðanum verði að hverfa og slapp-
leiki og reddingar eigi ekki að vera
það sem einkennir islensk stjórnmál.
Þess vegna mörkum við afdráttar-
lausastefnu.
Kjartan Jóhannsson
alþingismaður.