Dagblaðið - 22.06.1981, Blaðsíða 10

10
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 22. JÚNÍ1981.
I
Erlent
Erlent
Erfent
Erlent
I
KjSfíiorkiisprengjur í Miðaustuiiöndum:
„Höfum ekki staðið frammi
fyrir jafnalvariegu máli”
—segir Sigvard Eklund framkvæmdastjóri kjamorkuráðsins IAEA
Ráða ísraelsmenn þegar yfir kjarnorkusprengju?
sem Gadaffi, leiðtogi Libýumanna,
er. Hann er i hópi þeirra sem gjarnan
vilja sjá „islamska kjarnorku-
sprengju.”
Afríkurikinu Niger er nú stjórnað
af Seyni nokkrum Koutche. Níger var
áður fátækt land en auðugar úran-
námur í landinu hafa gert það að
verkum að fjárhagur landsins hefur
fariö mjög batnandi. Koutche segir
sjálfur að hann selji öllum þeim sem
vilja kaupa úran. Hann vísar til al-
þjóðlega kjarnorkuráösins og segir
að það hafi eftirlit með því úrani sem
Niger selur. I ráðinu er hins vegar
fullyrt að hann „viti nákvæmlega
ekki neitt hvaö verður um úranið í
Pakistan”.
Úranið frá Níger fer ekki beint til
Pakistan. Það er keypt af Líbýu. Það
var ekki Zia, foresti Pakistans, sem
lagði á ráðin varðandi þetta við Gad-
affi, Libýu-forseta. Það var Butto,
fyrirrennari hans. Fullyrt var að
Butto hefði hug á að koma sér upp
kjarnorkusprengju. Libýa er sem sé
með fingurinn í kjarnorkuævintýri
Pakistan, bæði hvað vaiöar fjár-
magn og sem milligönguaðili við
úransöluna fráNiger.
Stóra spurningin er sú hvort Ind-
verjar, sem sjálfir ráða yfir kjam-
orkusprengju, muni leyfa Pakistön-
um að koma sér upp sliku vopni.
Árás Israelsmanna á kjarnorku-
stöðina i írak hefur vafalaust vakið
vissar hugsanir með Indverjum.
Loks eru það ísraelsmenn sjálfir.
Þar hefur lengst af ríkt þegjandi sam-
komulag um að ekki skuU ræða fyrir
opnum tjöldum þá spurningu hvort
ísraelsmenn eigi að koma sér upp
kjarnorkusprengjum. Fyrir skömmu
var sú þögn rofin og ákveðnir aðilar

írakar á hlaupum eftir árás ísraelsmanna á kjarnorkustöðina.
Árás ísraelsmanna á iröksku
kjamakljúfana við Bagdad vekur enn
einu sinni spurninguna: Hvenær mun
hinn islamski heimur koma sér upp
kjarnorkusprengju?
Nú er taUð að það séu einkum tvö
lönd sem vinna að þessu marki. Það
eru trak og Pakistan. Bæði löndin
em talin komin talsvert áleiðis. FuU-
vist er taUð að Pakistan geti innan
mjög skamms tima haft sína fyrstu
kjarnorkusprengju tUtæka. Hætt er
við að Indverjar verði ekki yfir sig
hrifnir afþví.
Það eru einkum Frakkar sem hafa
látið Irökum tækni og sérfræðinga 1
té. Frakkar keyptu mesta hluta oliu
sinnar frá írak og Valery Giscard
d’Estaing, fyrrum Frakklandsforseti,
hafði ekkert á móti þvi að láta íraka
hafa þann útbúnað sem þeir þurftu á
að halda svo og unnið úran.
Þegar írak hóf striðið gegn íran
kom kjarnorkusprengjuvandamáUÖ
enn upp á sjónarsviðið. Hið alþjóð-
lega kjarnorkuráð, IAEA i Vín, sem
á að fylgjast með að kjarnorkuvopn
breiðist ekki út, fékk ekki að rann-
saka iröksku kjarnakljúfana.
Sadam Hussein, forseti Iraks,
Hussein, forseti íraks, segist munu
láta reisa stærra og fullkomnara
kjarnorkuver.
sagði þá að athugunin gæti ekki farið
fram vegna stríðsins við Iran. I sam-
komulagi milU kjarnorkuráðsins og
þeirra landa sem með undirritun þess
skuldbundu sig til aö koma sér ekki
upp kjarnorkuvopnum sagði nefni-
lega ekkert um striðsástand. Kjarna-
kljúfarnir tveir, sem kallast Ósirak og
fsis (gömul guöanöfn), voru nú utan
við alþjðlegt eftirlit. Þetta var í
fyrra.
I janúar síöastliðnum fengu full-
trúar frá IAEA þó leyfi til að athuga
Ósírak-kjarnorkustöðina. Þeú fundu
ekkert þar sem benti til annars
en að einungis ætti að nota kjamork-
una i friðsamlegum tilgangi.
Israelsmenn hafa hins vegar haldið
því fram að við Ósirak-stöðina hafi
verið önnur neðanjarðarkjarnorku-
stöð sem IAEA-fulltrúarnir hafi ekki
vitað um og ekki fengið að sjá.
Franskú sérfræðingar, sem sneru
heim frá stöðinni eftú fyrstu mis-
heppnuðu árásúia á hana, sögðu að
írakar hefðu nægilegt úranium til að
framleiöa kjarnorkusprengju. Á
sama túna var upplýst að frakar
hefðu orðið sér úti um italska tækni
sem gerði slika vopnaframleiöslu
einnig mögulega úr óunnu úrani.
Mótmæli Bandarlkjamanna fylgdu 1
kjölfarið en þau höfðu ekki tilætluð
áhrif.
Pakistanska sprengjan er ef til vill
nær því að verða að veruleika en húi
írakska. Hiö fátæka land Pakistan
virðist hafa varið miklum fjármunum
i kjarnorkuævmtýrið. En Pakistanú
hafa einnig fengið utanaðkomandi
hjálp.
Háværar sögusagnir hafa verið i
gangi um að olíupeningar frá Saudi-
Arabiu hafi að hluta fjármagnað
kjarnorkuáætlunina i Pakistan.
Þessu hafa Saudi-Arabar hins vegar
neitað. Það var Sunday Túnes sem
fullyrti i janúar siðastliðnum að
Saudi Arabar hygöust verja4,5 millj-
örðum nkr. til kjarnorkuævintýris
Pakistana.
Pakistan á eúinig hauk I homi þar
voru inn f gasklefa?”
sprengju sem þeir ætluðu sér að kasta
yfir börn Israelsríkis. Hafið þið ekki
heyrt um 1,5 milljón gyðingabarna
sem leidd voru inn í gas-
klefa? . . . önnur helför hefði orðið
að veruleika í sögu gyðinga. Aldrei
aftur, aldrei aftur. Segið vinum
ykkar, segið öUum sem þið hittiö að
við munum verja okkur með öllum
tUtækum ráðum.” Þannig komst
Menachem Begúi að orði þegar hann
réttlætti árásina á kjarnorkustöðina
i írak og enginn efast um að hann
meini það sem hann segú þegar hann
segist munu láta eyöa kjarnorkustöð-
þar í landi hafa sagt það bæði nauð-
synlegt í efnahagslegu tiUiti og fyrú
varnir landsins að Israelsmenn komi
sérupp kjarnorkusprengju.
Ýmsir hafa hins vegar þá trú að
þessar umræður hafi aðeins verið
sýndarmennska eút þvi ísraelsmenn
ráði nú þegar yfú kjarnorkusprengj-
um. Hversu mörgum þora menn ekki
að fuUyrðaum.
Ljóst vúðist a.m.k. að Israelsmenn
ætla ekki að láta taka sig í rúminu í
samskiptum sinum við araba og hel-
för gyðúiga 1 slðari heúnsstyrjöldinni
er Begin forsætisráðherra 1 ákaflega
fersku minni.
„Irakar voru að smíða kjarnorku-
úini aftur ef írakar freista þess að
reisa hana á ný. Því hefur Husseúi,
forseti fraks, þegar lýst yfú og sagt
að hún verði bæði stærri og full-
komnari en áður.
Það þarf þvi enginn að vera undr-
andi á að Sigvard Eklund, fram-
kvæmdastjóri kjarnorkuráðsins
IAEA, sé áhyggjufuUur. ,,Ég held að
við höfum ekki áður staðið frammi
fyrú jafnalvarlegu máU og þessari
þróun,” sagði hann nýverið.
(Dagbladet, Time og Reuter).