Dagblaðið - 22.06.1981, Blaðsíða 12

12
DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 22. JÚNÍ1981.
8
frjálsl,áháðdaghlað
Útgefandl: Dagbtoðlö hf.
Frvnkvamdattjóri: 8veinn R. EyJóHeson. Ritatjöri: Jónas Kristjánsson.
AAstoAefrftstJód: Haukur Helgason. Fréttastjóri: Ómar Valdimarsson.
Skrffstofustjóri ritsljómar Jóhannes ReykdaL
Iþróttir Haflur Simonarson. Menning: AAalsteinn IngóHsson. AAstoAarfréttastjóri: Jónas Haraldsson..
Handrit: Ásgrimur Pélsson. Hónnun: Hllmar Karisson. j
BlaAamenn: Anna Bjamason, AtU Rúnar Hafldórsson, Atjl Steinarsson, Ásgeir Tómasson, Bragi Sig-
urAsson, Dóra Stefánsdóttir, EHn Albertsdóttir, Gunnlaugur A. Jónsson, Inga Huld Hákonardóttir,
Kristjén Mér Unnarsson, SlgurAur Sverrisson.
Ljósmyndir BJamleHur BjamleHsson, Einar Ólason, Ragnar Th. Sigurðsson, SigurAur Þorri Sigurðsson
og Sveinn Þormóðsson.
Skrifstofustjóri: Ólafur EyjóHsson. Gjaldkeri: Þréinn Þorierfsson. Auglýsingastjóri: Mér E.M. Hall-
dórsson. DreHingarstjóri: ValgerAur H. Sveinsdóttir.
Ritstjóm: Siðumúla 12. Afgreiðsla, éskrHtadeild, auglýsingar og skrifstofur. Þverholti 11.
Aðalsfml blaAsins er 27022 (10 Hnur).
Setning og umbrot Dagblaðið hf., Siðumúla 12.
Mynda- ogplötugerð: Hllmir hf., Siðumúla 12. Prentun: Árvakur hf., SkeHunni 10.
Askriftarverð á mánuðl kr. SOJW. Verð f lausasðlu kr. 6J)0.
Hvaða hagfræðigildirhér?
Landsmenn hafa að undanförnu
fengið að kynnast nokkuð hinum ýmsu
straumum í efnahagspólitík, sem mest
fer fyrir á Vesturlöndum. Nú síðast
hefur gist ísland hinn kunni hag-
fræðingur Nicholas Kaldor, sem berst
hart gegn frjálshyggjuhagfræðingun-
um. Flestir landsmenn fylgdust af áhuga með sjón-
varpsþáttum Milton Friedmans. Áður hafði hag-
fræðingur róttæklinga, Ernst Mandel, komið við á
íslandi. „Leiftursóknarhagfræðingurinn” Friedrich
A. Hayek kom hér í fyrra. Þessi kynning er vissulega
ekki ónýt. Hvað getum við af þessum kenningum lært?
Mestan lærdóm má draga af erlendum kenningum
með því að vinza úr þeim hið skásta. Óæskilegt er að
taka boðskap einhverra þessara manna sem trúar-
brögð, eða algild sannindi. Sitthvað hagstætt má frá
þeim hafa, hverjum fyrir sig.
Hayek er mestur leiftursóknarsinninn þessara
manna. Hann vill, að verðbólgunni sé komið á kné
með skyndiaðgerðum. Hayek segir, að ella verði áhrif
aðgerða svo lengi að koma fram til fulls, að almenn-
ingur muni snúast gegn þeim. Hann finni þá til sárs-
aukans fremur en hagræðisins. Æskilegast sé, að sárs-
aukinn standi stutt, þótt hann verði mikill, meðán
ráðið sé niðurlögum verðbólgunnar.
Við getum litið á leiftursókn Sjálfstæðisflokksins
fyrir síðustu kosningar. í henni voru nokkrir góðir
punktar, þótt illa væri að staðið. Mikill niðurskurður
ríkisbáknsins væri tvímælalaust þörf aðgerð hér á
landi. Hann væri ein bezta vörnin gegn verðbólgu og
spillingu. Líka væri rétt að láta vexti fara eftir fram-
boði og eftirspurn lánsfjár. Verðmyndun á að vera
frjáls, hvarvetna þar sem samkeppni er nóg.
Frjálshyggjumaðurinn Friedman er um margt sama
sinnis. Hann vill þó beita aðgerðum gegn verðbólgu,
sem eru lengur að verka. Friedman er einkum kenndur
við tillögur sínar um að hafa hemil á aukningu pen-
ingamagns og vinna þannig gegn verðbólgu.
Gífurleg aukning útlána og peningamagns í heild
hefur síðustu óðaverðbólguár hér á landi verið ein
helzta rót vandans. Nauðsynlegt er að halda vel utan
um þann þátt efnahagsmála. Ríkisstjórnin mun ætla
sér það með hinni nýju innlánsbindingu, sem ákveðin
var fyrir skömmu, hvernig sem til tekst.
í sjónvarpsviðtali lagði Nicholas Kaldor áherzlu á
aðra þætti, einkum samráð ríkisstjórnar og aðila
vinnumarkaðarins. Hann nefnir, að sú aðferð hafi
gefízt vel i löndum eins og Vestur- Þýzkalandi og
Áusturríki. Þessi aðferð hefur verið margreynd hér á
landi.
Hér hafa verið nefndir nokkrir þættir í hinum marg-
víslega boðskap hagfræðinganna, sem gagn má hafa
af. Margt í kenningum þeirra hentar okkur á hinn bóg-
inn ekki.
Þannig má ætla, að Kaldor og aðrir svonefndir
Keynes-sinnar hafi tilhneigingu til að auka ríkisumsvif
og magna þannig verðbólgu.
Friedman og Hayek stefna að samdrætti, sem gæti
verið af þeirri stærðargráðu, að atvinnuleysi skapaðist
hér á landi. Því viljum við ekki una.
Fáir trúa á marxískt þjóðfélag, sem Mandel boðar.
Hagkvæmasta stefnan á Islandi væri sú að taka það af
kenningum þessara manna, sem gagnlegt er en hafna
hinu — án rígbindingar.
r
Forstjóraskipti
íBrunabóta-
félagi íslands:
Kjallarinn
Bjöm Jakobsson
Uppgerðar
hneykslan
stjómmála
manna
Væntanleg forstjóraskipti i Bruna-
bótafélagi íslands og skipan Svavars
Gestssonar félags- og tryggingaráð-
herra á Inga R. Helgasyni hæsta-
réttarlögmanni í það starf hefir verið
mjög i sviðsljósinu nú undanfarið.
Samkvæmt yfirlýsingum sem
komið hafa frá ýmsum aðilum, þar á
meðal frá stjórnarformanni Bruna-
bótafélagsins, mætti ætla að hér væri
um meiriháttar eldsvoöa að ræða.
Stjórnarformaðurinn virðist ekki
hafa gert ráð fyrir þvi að neinna
brunavarna væri þama þörf en
vaknað upp viö vondan draum með
andfælum og hrópað Eldurl Eldur!
elns og að hann sem stjórnmála-
maður og fyrrverandi ráðherra hafl
aldrel heyrt á það mlnnst né vitað til
þess að sklpað væri pólitiskt f valda-
mlklar stöður á tslandi.
V
„Þaö er hrein hræsni og feluleikur meö
sjáanlega hluti þegar íslenskir stjórn-
málamenn þykjast hneykslaöir á pólitískum
embættisveitingum hver annars.”
Nokkrir sveitarstjórnarmenn
skrifa i Morgunblaðið fyrra laugar-
dag og hóta mótaögerðum og viga-
ferlum sem eingöngu gætu orðið
félaginu sem slíku til skaða. Minna
þessar yfirlýsingar óneitanlega dálftið
á viðbrögð mótmælenda á Norður-
frlandi við þvi ef einhver úr kaþólska
minnihlutanum þar væri skipaður i
stöðu sem þeir teldu sig hafa ráð á og
einhvern veginn get ég ekki hugsað
Nútímaþjóðfélag krefst fyrirmyndarskóla:
Bamaheimilin
veröi algerlega
kostuð af ríkinu

í maimánuði sfðastliönum fékk ég
sérstaklega velþegið tækifæri til að
heimsækja nokkra barna- og ungl-
ingaskóla i Bretlandi. Þetta voru átta
skólar af mismunandi gerð og stærö i
Northamptonshire og gefur augaleið
að þar bar fleira fyrir sjónir en auð-
velt er aö tiunda i stuttri blaðagrein.
Þó langar mig til að segja lesendum
frá einum þessara skóla. Þetta er for-
skólinn Earls Barton County Infant
School. Skóli þessi er sjálfsagt hvorki
betri né verri en aðrir forskólar í
Bretlandi. Hinsvegar er hér um að
ræða skólaform sem er mjög gróið,
ef svo má segja, og hefur vaxið og
þróast á löngum tfma.
Skólinn er fyrir þrjá aldursflokka,
þ.e. fimm, sex og sjö ára oghefja
bömin nám á þvi ári sem þau verða
fimm ára. Yngstu börnin eru þvi
aðeins fjögurra ára þegar skólinn
hefst fyrsta virkan dag í september.
Fyrst ég fór að nefna upphaf skóla-
göngu sérstaklega freistast ég til aö
vikja að atriði sem virðist vera í mjög
föstum skoröum i skólum í Bretlandi.
Hér á ég 'við kennslutimabilin á
skólaárinu með tilheyrandi fridög-
um.
TAFLAI
Starfstími skyldunámsskóla i Bretlandi 1981
Skóli hefst .............
Haustfri hefst ..........
Haustfríi lýkur .........
Jólafrí hefst . .........
Jólafríi lýkur ..........
Vorfrí hefst.............
Vorfríi lýkur ...........
Páskafrí hefst...........
Páskafríi lýkur .........
Maídagur (frí) ..........
Miðsumar-annarfrí hefst
Mið-sumar-annar fríi iýkur
Sumarfri hefst ..........
2. september
23. október
2. nóvember
18. desember
12. janúar
20. febrúar
26. febrúar
15. apríl
27. apríl
4. mai
22. maí
1. júni
17. júli
Eins og sjá má á töflu I er starfs-
tími skólans mun lengri en i okkar
skóium. Aukafrídagar eru engir en
þó kemur fyrir að gefið er frí t.d. i
tvo tíma, en þá einungis af mjög sér-
stöku tilefni. Hér er að visu um
grundvallaratriði aö ræða sem gilda
fyrir allt skyldunámsstigið i breskum
skólum og framhaldsskólastigiö að
verulegu leyti.
Skal ég þá vikja aftur aö umrædd-
um skóla. í skólanum eru 240 börn
og eru yfirleitt um þaö bU 30 börn i
hverjum bekk. Kennararnir eru allir
með lögboðin kennararéttindi sem
eru þá annaðhvort alm. kennara-
próf- eða forskólakennarapróf.
Starfstfmi kennaranna er ákveðinn
frá klukkan 9 á morgnana til klukkan
4 á daginn (átta timar), fimm daga i'
viku (40 klukkustundir). Yfirvinna er
óþekkt fyrirbæri i þessum skóla og
engar greiðslur koma fyrir neins-
konar heimavinnu eöa undirbúning
fyrir kennsluna. Hér er að visu aftur
um aö ræða grundvaliaratriði sem
gildir fyrir allt skyldunámsstigið. Til
gamans læt ég hér fylgja skrá yfir
launakjör breskra kennara en þau
gengu i gildi 1. apríl 1981. Sjá töflu
II.
Enda þótt Earls Barton ungbarna-
skólinn sé skipulagður á grundveili
bekkjarkennslu fer allmikill hluti
kennslunnar fram i opnu kerfi sem
svo hefur verið nefnt. Af þessu leiðir