Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1957, Page 149

Árbók Landsbókasafns Íslands - 01.01.1957, Page 149
ÍSLANDSKLUKKAN í SMÍÐUM 149 Árna Magnússonar, eru samt ekki eftir hann sjálfan heldur eftir séra Þorvald Stefáns- son; en í bréfi til Árna 5. september 1711 skrifar Þorvaldur m. a.: „Ég meina margir á landi voru (þeir séu allir fráteknir, sem ekki eiga það mál) vilji heldur á kálfskinni ganga en á kálfskinn gamalt letur lesa, og af því að fólk vort hefur verið svo barbariskt, hefur orsakast að minni hyggju, að þótt hjá einum og öðrum hafi kunnað að vera ærinn fróðleikur eftirtektarverður, hefur ei meir verið um hann hirt en það sem maður geingur á, og hefur því valdið (sem þér betur vitið en ég) vanvit vorra landsinanna, en guð náði bæði mig og þá.“ (7—8; Priv. 484—85) En það er ekki einungis lýsingin á Arnæusi, sem á þessum bréfum margt að þakka. Þegar Jón Hreggviðsson hittir Grindvíkinginn í fyrsta skipti og segist hafa verið tekinn til soldáts í „Lukkstað útí Holstinn", anzar hinn: „Já þeir eru vondir með að taka um- hlaupandi stráka“ (Klukkan 198). Þetta orðatiltæki er tekið upp í Minnisbók a úr bréfi Árna Magnússonar til Björns Þorleifssonar hiskups 25. maí 1701; en þar segir Árni um einn landa þeirra: „Kann þvílíkum herra margt á leiðinni til komið hafa. Eru oft í vegi officerar sem umhlaupandi stráka taka til soldáta, og er líklegt eitthvað þvílíkt fyrir hann komið hafi, ef ei dauður er.“ (18—19; Priv. 574) Húsafellspresturinn, hinn aldni risi, er ekki jafn hrifinn af Pontusrímum og Jón Hreggviðsson: „væri þeirra skáld betur komið í torfgrafir“ (Klukkan 136), segir klerk- ur við gest sinn, þegar Jón er búinn að kveða fyrir hann mansöngsstef. Sá dómur er i veruleikanum eftir háttsettan embættisbróður Húsafellsprestsins, Björn biskup Þorleifs- son; en biskupinn skrifar Árna Magnússyni í bréfi 24. júní 1708 (Árni hafði beðið hann um afskrift af tveimur Pontusrímum): „ei veit eg hvad Monfr. vill med soddan svyvirding, og være þad skálld betur komed i torfgrafer“ (Priv. 614). Seinni hluti þess- arar setningar er tekinn upp í Minnisbók a (20). Eina bréfið eftir konu Árna Magnússonar í útgáfu Kálunds, dagsett 4. apríl 1712, hefur einnig lagt sinn skerf til skáldsögunnar. Húsfrú Arnæusar gerir sig einu sinni svo lítilláta að taka vatnsbera og viðarhöggvara sinn Jón Hreggviðsson tali, og spyr hann m. a. að því, hvernig þeim íslenzku líði, „eftir að vor herra sendi þeim náðuga og vel- signaða pest“ (Eldur 137). En í Mi.nnisbók a má finna þessi orð úr bréfi frú Mettu til hennar „hiertte aller kiereste“ á Islandi: „der os den allerhöjeste gud haver hjemsögt os med en nádig og god peest“ (3; Priv. 296). Það sem hér hefur verið til tínt úr minnisbók skáldsins er sjálfsagt ekki allt, sem hann hefur grætt á bréfaviðskiptum Árna Magnússonar. Vafalaust mætti finna einstök orð og orðatiltæki til viðbótar við þau, sem hann hefur sjálfur bent á. En e. t. v. yrði ýtarleg rannsókn á því efni frekar ófrjó. Það eru ekki í fyrsta lagi einstök orð og orða- tiltæki heldur málblærinn allur, sem skáldið hefur fundið í þessum heimildum og lagað eftir kröfum listarinnar. En strax í upphafi minnisbókarinnar befur hann skrifað hjá sér ýmsa formála úr bréfunum, eins og til að leita að hinum rétta tón, að stíl þessarar aldar: „Nú er að svara yðar stórdygðaríks bréfs ávarpi“; „Hér til legst þénustuskyldug heilsan mín . . . Verandi altíð yðar reiðubúinn skyldugur þénari Eggert Jónsson“; „innflý ég nú til yðar stórdygðasamrar íhlutunar“ (1; Priv. 228—29).
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180
Page 181
Page 182
Page 183
Page 184
Page 185
Page 186
Page 187
Page 188
Page 189
Page 190
Page 191
Page 192
Page 193
Page 194
Page 195
Page 196

x

Árbók Landsbókasafns Íslands

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Árbók Landsbókasafns Íslands
https://timarit.is/publication/279

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.