Frjáls verslun - 01.12.1954, Blaðsíða 2
Gunnar Gunnarsson:
Ríkið í miðið
Einhver hinn gagnmenntaðasti maður sem
sögur fara af, djúpsær og langslcyggn svo af bar,
þýzki skáldjöfurinn Johann Wolfgang Goethe,
var eitt sinn að því spurður, hverja þýðing aðrir
menn, fólkið í kringum hann, almúginn, hefði
haft fyrir hann, og svaraði hann því eindregið
og afdráttarlaust: „Þeir voru mér allt í ölhi“.
Þannig hugsar, finnur til og talar af einlægni
hjartans mannvinur, sem um leið er mannvitr-
ingur, og þó meira: alheimsvitundur, maður sem
á sér guðdómsgneistann sílýsandi í blóði og
taugum, veit sig samstilltan, samábyrgan, sam-
Gunnar Gunnarsson.
sekan gervöllu mannkyni, heimskringlu og höf-
uðskepnunum öllum með tölu.
Orð af því tagi mættu vel lifa þegar önnur
ummæli skáldsins góða eru gengin fyrir ættern-
isstapa. fjartíðar og gleymsku, enda þótt oft og
tíðum meitluð í minnisverðar setningar eða felld
fagurlega í stuðla. Vonandi á það sér langan
aldur. Svarið ógleymanlega er sem sé ekki neitt
einkasvar. Það er runnið af rótum kynstofnsins,
þýzkt svo um munar: samábyrgð hvernig sem
veltur og hvað sem á bjátar, lofsverð og allt að
því yfirmannleg þegar andinn mikli fær að ráða
— sem of sjaldan vill verða; himingnæf í göfugri
tónlist, heimspeki og háleitum skáldtöfrum; en
nái hið illa undirtökunum, komizt Kölskþ með í
spilið svo að betri hluti þjóðarinnar fái ekki við
ráðið getur samheldnin, samábyrgðin snúizt í
glæfraleik og orðið djöfulleg, sem raun gefur
vitni. Sjálfur hefur Goethe skálda bezt Jýst
skylmingabrögoum góðs og ills. Höfuðrit hans,
Fást, fjallar varla um annað. Fjallar um hvað
af því hlýzt, að gera sér leik að því að losa
Fenrisúlf girndar og græðgi úr böndum, fórna
mannlegum tilfinningum og heiðarleik á stalli
valds og vegsemdar, vel að merkja sýndarvalds
og sýndarvegsemdar. Vald og vegsemd hjarta
og hugar sem sé annarrar tegundar, er af Guði
gefið og þegið, og engum til miska.
Þjóðverjar eiga sér þá einstöðu, að þeim hefur
lengi verið þjappað saman á landspildu í miðri
Norðurálfu, fagurt land, með afbrigðum fjöl-
breytilegt og flestum kostum búið, sums staðar
sér ekki út yfir akurlendið, en inn á milli víð-
feðmir nytjaskógar, vínekrur upp og ofan enda-
lausar dalbrekkur að lygnum fljótum, skipgeng-.
um til hægðarauka, og sjaldan langt til fjalla,
þekk bóndabýli á víð og dreif um unaðsdali,
umleikna léttum andvara hálendisins. Eru þá
ónefndar borgir, oft fagurlega settar og auðugar
af öndvegisstórhýsum og háreistum tumum,
102
FRJÁLS VERZLUN