Frjáls verslun - 01.12.1954, Blaðsíða 8

sínum vestur á Hlíðarhúsastíg og var þá kom-
inn í sitt element, því þar með var hann kom-
inn í Vesturbæinn, og Vesturbæingur hefur hann
síðan verið frá hvirfli til ilja, hvar sem liann
hefur farið, jafnt í kotbæ sem keisaraborg.
Hlíð'arhúsastígur var á þeim tíma annað nafn
á Vesturgötunni og bæði nöfnin notuð jöfnum
höndum. Ekki átti Pétur svo lengi heima á Hlíð-
arhúsastígnum, að hann eigi nokkrar endur-
minningar þaðan. En hann átti eftir að koma
við á Vesturgötunni og standa þar lengi við síð-
ar á lífsins langferðalagi.
Eftir tveggja eða þriggja ára dvöl á Hlíðar-
húsastígnum fluttist Pétur með foreldrum sín-
um að' Suðurgötu 8, og þar átti hann heima fram
um fermingu. A Suðurgötunni fer hann fyrst að
muna til sín. Var eins um hann og önnur börn,
að fyrst eru það einstök og sundurlaus atvik,
sem festast í minninu, ólík og úr ýmsum áttum,
og þykja oftast ósköp smávægileg síðar meir.
Eitt hið fyrsta slíkra fyrirburða var það, að
kvöld eitt í myrkri sá Pétur undarlega ljósglætu
í skúrnum, sem var við bakhlið hússins. Þetta
var furðulegt og óskiljanlegt og allgeigvænlegt,
því hvað getur ekki verið í myrkrínu? Það veit
enginn á þeim aldri. En Pétur lét sér skiljast af
fortölum móður sinnar, að ýsur hengju á þili
frammi í skúrnum og væri maurildi í ýsunum,
en maurildi hefði þá náttúru, að það lýsti í
myrlcri og gerði börnum ekkert mein. Gat nú
Pétur gengið óhræddur um skúrinn, þótt dimmt
væri orðið.
Annað æfintýri komst Pétur í á fyrstu árum
sínum á Suðurgötunni. Þá lágu tún alla leið nið-
ur undir húsaröðina við götuna vestanverða.
Eitt sinn var hann einn að róla uppi á Hólavalla-
túni í rökkrinu. Þá varð honum allt í einu star-
sýnt á tunglið og þótti það fjarska hátíðlegt.
Hann hafði ekkert merkilegra. séð í þessum heimi
en Eirík Bjarnason járnsmið, þegar hann var að
smíða hestajárn í smiðju sinni, skammt fyrir
neðan Suðurgötuna, á móti húsinu, sem Pétur
bjó í; hann hugsar því að tunglbúinn sé líklega
að smíða hestajárn eins og Eiríkur, enda þóttist
hann sjá á öllum tilburðum hans að svo myndi
vera. Hann gat ekki líkt karlinum í tunglinu við
neitt minna en Eirík í smiðjunni.
Pétur lifði barnæsku sína í Suðurgötu 8, og
man eftir mörgu þaðan. Húsið átti þá Halldór
Þórðarson, bókbindari og prentsmiðjustjóri. For-
eldrar Péturs bjuggu á neðri hæðinni í suður-
enda hússins, en það var og er eiginlega tvÖ hús
sambyggð. Húsaleigan var 12 krónur á mánuði.
Húsið var timburhús, eins og langflest hús í
bænum voru þá, og þótti heldur kalt. Miðstöðv-
arhitun var óþekkt og venjulega ekki ofn nema
í einu herbergi, ef íbúðin var ekki því stærri.
Fjölskyldan notaði því áðallega það herbergið,
sem upphitað var. Svefnherbergi voru ekki upp-
hituð. En oftast var hlýtt í eldhúsinu, út frá
eldavélinni. Kol þóttu dýr, en mór var oft hafð-
ur til þess að drýgja kolin, þótt hann ætti aldrei
vel við eldavélarnar. Til ljósa voru steinolíu-
lampar. Af þeim var ágætt ljós, og þar að auki
hituðu þeir töluvert frá sér. Þeir voru oft út-
flúraðir og fallegir, einkum hengilamparnir, sem
mátti draga upp og niður. En mikið umstang
var að hirða olíulampana, hreinsa þá daglega,
láta á þá, hreinsa glösin, sem oft vildu sótast
og voru brothætt, og steinolían kostaði líka pen-
inga.
A efri hæðinni í suðurendanum bjó Pálmi
Pálsson, kennari við lærða skólann; hann var
manna fríðastur og höfðinglegur, hvar sem hann
fór. Pétur átti eftir að verða lærisveinn hans
síðar meir og hafði mildar mætur á honum, og
svo gerðu yfirleitt allir lærisveinar hans.
I norðurenda hússins bjó séra Jóhann Þorkels-
son. Aldrei segist Pétur gleyma því, hve fádæma
barngóður hann hafi verið; hann vildi allt fyrir
börnin gera, jafnvel lofa þeim að smáglettast
við sig, ef hann fann, að þau höfðu ánægju af
því. Hann skírði Pétur og fermdi síðar.
Svellin urðu snemma tilvalinn leikvöllur.
Snemma finna börnin það, af viti sjálfra sín
og fordæmi annarra, að svellin eru tilvalinn leik-
völlur á veturna. Og svo var fyrir að þakka, að
víða mátti finna svell í Reykjavík í þá daga.
Nærtækust voru þau á götunum; þar var vel séð
fyrir þörfum Reykjavíkurbarna, því á götunum
þurfti hvergi lengi að leita að pollum, sem sums
staðar voru svo stórir, að fyrir börnin voru þeir
tjarnir eða vötn. Einkum voru þeir óralangir
meðfram gangstéttum og á opnum göturennum.
Þar lærði margur Reykvíkingurinn í æsku að
fara á leggjum og síðan að stíga sín fyrstu spor
á skautum.
Auðvitað var þess eleki langt að bíða, að Pétur
fyndi sjálfa Reykjavíkurtjörn, enda náði hún að
heita mátti alveg að Suðurgötunni neðanverðri,
og um leið voru allir götupollar orðnir ómerki-
108
FRJÁLS VERZLUN