Frjáls verslun - 01.08.1955, Page 19

1838, Ljóðmæli Jóns Þorlákssoöar 1 og II, Khöl'n
1842—43, o. fl.
----o-----
Þorsteinn kaupmaður hafði ávallt verið heilsu-
liraustur maður og stóð nú á fimmtugu, en í
byrjun nóvember 1859 tók hann snögglega sót’t,
sem lagði hann í rúmið' og leiddi hann til dauða
eftir hálfsmánaðar legu, 20. nóv. 1859. — Það
var á sunnudegi kl. 11.45 fyrir hádegi, sem Þor-
steinn kaupmaður gaf upp önd sína, og var
dauðsfallið án tafar tilkynnt hinum setta fógeta,
Hermanni E. Johnsen, síðar sýshunanni Rang-
æinga, sem nú var settur fógeti í fjarvist Vil-
hjálms Finsen. Hermann var skyldurækið yfir-
Vald, þótt hann væri manna mildastur í dóm-
um. Hann lét því ekki bíða að gefa sig að búi
hins látna kaupmanns og gjöra nauðsynlegar
ráðstafanir viðvíkjandi plöggum og eignum bús-
ins, þar sem enginn náinn ættingi eða lögerfingi
var nærstaddur, en Þorsteinn giftist aldrei og
lét því ekki eftir sig neina ekkju. — Rúmum
tveim tímum eftir að Þorsteinn kaupmaður var
skilinn við, eða kl. 2, að aflokinni messugjörð í
dómkirkjunni, var svo settur skiftaréttur í íbúð-
arhúsi hans til þess að forsigla verzlunarhús og
hirzlur hins framliðna, þangað til búið yrði skrif-
að upp. Viðstaddir voru að sjálfsögðu réttarvitni
og verzlunárfulltrúi Þorsteins, Jónas Jónasson,
og eftir ósk Jónasar, konsúll Martin Smith kaup-
maður, og loks Jón Guðmundsson, málaflutn-
ingsmaður, til þess að gæta hagsmuna fjar-
staddra erfingja.
Gjörðabók réttarins hefst síðan á eftirfarandi
bókun: „Allar þær bækur og pappírar er fundust
í verzlun hins framliðna, eftir ávísun verzlunar-
fulltrúa hans, voru látnar í einn kassa, þar var
einnig látið lítið skrifpúlt tilheyrandi þeim
dána. Síðan var kassinn krossbundinn og for-
siglaður með réttarins innsigli og látinn standa
í skrifstofuverelsi hins dána. Þangað voru einnig
settar tvær commóður, sem voru þær einu hirzl-
ur, sem fundust eftir liinn dána. — Síðan voru
forsiglaðar aiiar dyr að verzlunarhúsunum, eftir
að þangað voru fluttar allar þær hirzlur, sem
funduzt í þeim hebergjum, sem hann bjó í. —
I þeim herbergjum, sem sökum greftrunar hins
framliðna voru látin óforsigluð, voru þessir
munir: 1 soffa, 2 fjaðra, lennstólar, 6 fjaðrastól-
ar, 1 klæðaskápur, 1 hornskápur, 1 mahogni-
divanborð, 1 mahogni spila-borð, og bókaskápur
með nokkrum ómerkilegum bókum, 1 stórt
stofuúr. —“
Enginn var þarna lieimilismaður nema þjón-
ustustúlka Þorsteins heitins, og var henni falið'
að sjá um þessa muni þangað til búið yrði skrif-
að upp. — Skiptaráðandinn fól svo Smith konsúl
að sjá um og standa fyrir greftrun hins fram-
liðna á hæfilegan og sómasamalegan hátt, og
gjöra síðan á sínum tíma búinu reikning fyrir
kostnaðinum. Jarðarför Þorsteins kaupmanns
fór svo fram þann 29. nóvember og var hin veg-
legasta. Líkfylgdin safnaðist saman á gildaskál-
anum kl. 10.30 um morguninn og þaðan var
haldið í Dómkirkjuna, en Þorsteinn er grafinn
í kirkjugarðinum við Suðurgötu.
Benedikt Gröndal, sem var erlendis, þegar
Þorsteinn kaupmaður dó, segir frá því í Dægra-
dvöl sinni (bls. 201), að við jarðarför hans hafi
verið höfð alhnikil eyðsla. — Það vill nú svo
vel til, að skiptaskjöl úr dánarbúinu eru til í
þjóðskjalasafninu og gefa þau órækar upplýs-
ingar um það hvernig erfisdrykkjan fór fram, og
hver kostnaðurinn var við jarðarförina. — Þeg-
ar fólkið kom saman í veitingaskálanum, þar sem
nú stendur Herkastalinn, fyrir hádegi jarðar-
farardaginn, var öllum þeiin. lconum sem körl-
um, sem fylgdu Þorsteini til grafar, veit't af
mikilli rausn og myndarskap, en reikningur Jörg-
ensens veitingamanns ber ineð sér, hvað var
borið á borð fyrir fólkið. Þar var súkkulaði og
kaffi með Brúnsvíkurkökum handa öllum, en
„tragtement“ eða veitingar til líkmannanna, var
smurt brauð með toddy. Þegar svo komið var
úr kirkjugarðinum, var allri líkfylgdinni boðið
að koma við í veitingaskálanum, og var þar
vei'tt portvín og madeira, eins og hver vildi
drekka, en engir sterkari drykkir voru veittir, —
hvorki danskt eða franskt brennivín (Cognac),
enda mun víst enginn hafa orðið drukkinn. Alls
voru drukknar þarna 76 flöskur af víni, og kost-
aði flaskan 1 rd. og 2 sk. — Reikningur veit-
ingamannsins var alls 126 rd. og 2 sk. —
Smith konsúll gaf svo reikning yfir annan
kostnað við jarðarförina, en það var m. a. 20
rd. til vöknkonunnar, sem vakti yfir líkinu með-
an það stóð uppi, og til hringjarans 2 rd. Hverj-
um líkmanni voru goldnir 4 rd., eða samtals 24
rd„ og skreyting dómkirkjunnar kostaði 12 rd.
Presturinn fékk 44 rd. fyrir ræðuna og að kasta
á rekunum, sem var eldcert smáræði, en hins-
vegar tók konsúllinn aðeins 10 rd. fyrir sinn
FKJÁLS VERZLUN
131