Frjáls verslun - 01.10.1970, Blaðsíða 22

20
FRJALS VERZLUN
Vcrzlun og þjónusta
Vöruhnupl hefur numið allt
að 3% af veltu kjörbúðanna...
Fer nú heldur minnkandi með auðveldara og betra eftirliti
Því verður naumast trúað, að
jafn vel menntuð og siðuð
þjóð og við íslendingar höf-
um ánægju af því að láta kalla
okkur þjófa. Samt loðir þetta
orð við mikinn fjölda fólks,
þegar grannt er skoðað. En
það er ekki á allra vitorði.
Málið er viðkvæmt, og það er
ekki borið á torg, nema allt um
þrjóti.
Þegar út í það er hugsað, sjá
vitaskuld allir, að í verzlun
verður ávallt einhver vöru-
rýrnun, og það af ýmsum
meira og minna mismunandi á-
stæðum, t. d. skemmdum eða
af því að viðkomandi vörui'
falla úr tízku. Hitt má þykja
furðulegt, að finna dæmi um
allt að 3% rýrnun á vörum
kjörbúða, vegna hnupls —
viðskiptavinanna, starfsfólks-
ins og þeirra, sem flytja vörur
milli staða. En þetta er stað-
reynd, og það fólk, sem í hlut
á, hefur kallað þjófsnafnið yfir
sig og um leið sett blett á enn-
þá stærri hóp þeirra, sem al-
saklausir eru af hnupli, en um-
gangast sömu vörur í verzlun-
um. Það hljóta allir að fara
undir smásjá, þegar jafn
margir hnupla og raun ber
vitni.
Stórvægilegt vandamál — og
viðkvæmt.
FV fór á stúfana, og spurði
kaupmenn og verzlunarstjóra
um hnupl. Alls staðar hefur
þess orðið vart, en þó sérstak-
lega í kjörbúðunum. Bókaverzl-
anir og verzlanir, sem selja
ýmis konar smávörur, verða
einnig illa úti, og jafnvel
fatnaðarverzlanir hafa orðið
illa fyrir barðinu á þjófum
þeim, sem leggja hnuplið fyrir
sig. Almennt má segja, að
hnuplið bitni mest á þeim
verzlunum, sem eru í stærra
lagi og með margvíslegar vör-
ur og þar sem mikill fjöldi ó-
kunnugra kemur saman.
Ýmis brögð eru notuð við
hnuplið og allt að því hálf-
gerðar sjónhverfingar á stund-
um. Oft er einstaka dýrari
stykkjum stungið til hliðar, í
vasa eða tösku, við helgarinn-
kaupin. Þess eru jafnvel dæmi,
að fólk hafi komið í ös inn i
fatnaðaverzlanir, fengið að
máta dýran fatnað og horfið i
honum sporlaust en skilið
,,larfana“ eftir!
Á þeim stöðum, sem FV kom
á og á annað borð eru aðstæður
fyrir hnuplið, virtist það oft
ekki nema undir 1 % af veltu,
en allt upp í 3%, og nokkur
dæmi könnuðust menn við,
þar sem það næmi 2-3% af
veltunni. Á þessum stöðum er
talið erfitt að komast hjá ein-
hverri rýrnun af óeðlilegum
orsökum, eins og hnupli, en
fari það yfir V2 % af veltu, sé
málið orðið stórvægilega alvar-
legt. Hér er því um meira en
lítið vandamál að ræða. Þetta
er raunveruleikinn, sem horf-
ast verður í augu við, enda
þó-tt málið komi aðeins að
litlu leyti til kasta lögregl-
unnar og dómstólanna. Sam-
skipti verzlana og viðskipta-
vina eru viðkvæm, og því er
í lengstu lög reynt að forðast
opinber afskipti af einstakling-
um. Og sama gildir auðvitað
um samskipti verzlana og
starfsfólksins.
í flestum tilfellum nemur
hnuplið litlum upphæðum, og
sé tekið sem dæmi að í kjörbúð
með 20 millj. króna veltu á ári
nemi það samanlagt 2% eða
400 þúsund krónum á ári,
verður ljóst, að fjöldi fólks
stundar hnuplið í meiri eða
minna mæli.
Varnir.
Vöruhnupl er ekki sérís-
lenzkt fyrirbæri, heldur al-
þjóðlegt. Það hefur því margt
verið fundið upp til varnar, og
víða erlendis er haldið uppi
skipulegri fræðslu um sam-
skipti verzlana, starfsfólks og
viðskiptavina, jafnvel í sjón-
varpi. Varnir gegn hnupli við-
skiptavinanna eru svo m. a.
speglar, sjónvarpskerfi og sjálf-
virkar myndatökuvélar í verzl-
ununum, og eru þessi tæki yf-
irleitt í sambandi við stjórn-
stöð viðkomandi verzlunar eða
skrifstofu yfirmanns. Einnig
grípa verzlanir til þess, að
ráða sérstakt eftirlitsfólk, þeg-
ar mestar annir eru, eins og
fyrir jólin. í kjörbúðum og
fleiri verzlunum hér á landi
eru þessi ráð öll notuð í ein-
hverjum mæli nú orðið, enda
borgar sig fljótt að kaupa varn-
arkerfi, þótt það geti kostað
yfir 100 þús. kr. og jafnvel
ennþá meira. FV var tjáð, að
með auðveldara og betra eftii'-
liti jafnframt því að fólk væri
nú almennt farið að umgang-
ast kjörbúðirnar sem slíkar,
minnkaði hnuplið nokkuð og
virtist sú þróun halda sígandi
áfram, sem betur færi.
Öllu erfiðara er að verjast
hnupli sjálfs starfsfólksins og
þeirra, sem flytja vörurnar
milli staða, í verzlanirnar og
frá þeim. Gildir þar naumast
annað en andvari yfirmanna,
kaupmanna og verzlunarstjóra,
en af hnupli þessa fólks hafa
stundum sprottið hin verstu
mál viðureignar. Það var sam-