Frjáls verslun - 01.05.1971, Blaðsíða 29

FRJÁLS VERZLUN NR. 5 1971
GREINAR OG VIÐTÖL
29
Unga fólkið og stjórnmálin
Eftir
Ásmund Einarsson.
Ég held ekki að ég geti boð-
ið upp á neitt sérstak í umræð-
um um kosningahorfurnar, en
mig langar til að ræða um
ungt fólk í stjórnmálum og það
sem stendur utan stjórnmál-
anna, eldri kynslóðina, sem
ekki veit hvaðan á sig stendur
veðrið upp á síðkastið, fólk og
tíma, sem ég þekki náið af eig-
in reynslu og þá gömlu góðu
daga, sem ég þekki aðeins af
bókum, tímaritum og blöðum,
þegar allt var svo einfalt —
eða hvað.
Það breiðist vakning með-
al ungs fólks, ekki ósvipuð
vakningu ungs fólks, upp úr
1930. Aberandi munur á þess-
um tveimur vakningum er sá,
að um 1930 flykktist unga fólk-
ið inn í stjórnmálaflokkana, en
nú kýs það að standa og starfa
utan þeirra. Við sjáum fljót-
lega hvað veldur. Unga kyn-
slóðnin í dag er leitandi, kyn-
slóð krepputímans höndlaði
sannleikann í stjórnmálahug-
„Hvern ég kaus. . . ?“
myndum samtímans. Báðar
kynslóðirnar eiga það sameig-
inlegt að þær vonast eftir end-
urnýjun og skýrari línum í mál-
efnum samfélagsins.
En hvers vegna er nútíma-
kynslóðin hikandi og leitandi,
sú gamla óhrædd og óðfús. Eft-
ir talsverð heilabrot verður
persónuleg niðurstaða mín sú
að skýringarinnar sé að leita
í viðhorfum eldri kynslóðarinn-
ar, og uppeldisáhrifum hennar.
Ég þykist sjá visst samband
milli þjóðernishreyfinganna í
Evrópu um og upp úr alda-
mótum og hins pólitíska áhuga
kreppuáranna. A sama hátt get
ég séð visst samband milli
þeirra pólitísku vonbrigða, sem
kynslóðin varð fyrir á kreppu-
árunum, í stríðinu og eftir
stríð. Þetta voru vonbrigði á
vonbrigði ofan. Mér er ekki
grunlaust um að þessi von-
brigði endurspeglist í viðhorf-
um yngri kynslóðarinnar, efa-
semdum hennar, varfærni og
skorti á virðingu fyrir eldri
kynslóðinni og stjórnmála-
flokkum hennar.
Við þekkjum hina sterku trú
á frelsi og einstaklingsfram-
tak í borgaraflokki Islands,
Sjálfstæðisflokknum. Það get-
ur naumast farið fram hjá nein-
um að þessi trú hefur kólnað
og innihald hinna stóru hug-
taka um frelsi, einstakling og
manngildi er nánast óskilgreint
í dag. Þeir sem telja sig hægri
menn og vilja sjá sína gömlu
trú endurreista virðast ekki
hafa dregið réttan lærdóm af
umhverfi sínu og þróun mála.
Auðvitað eru þetta hugtök í
gildi, en óskilgreind. Gamla
skilgreiningin er ófullnægjandi
og ný skiigreining hefur ekki
komið í staðinn. Hugmyndir
jafnaðarmanna hafa tekið mikl-
um breytingum. Þeir eru ekki
jafntrúaðir á gildi þjóðnýting-
ar, ríkisframtaks og jafnréttis
og þeir voru fyrir stríð. Komm-
únistar? Menn hafa fyrir aug-
unum kínisma Magnúsar Kjart-
anssonar hvenær sem þeir lesa
Þjóðviljann. Margur hefur
bjargað sér á kínisma. en kín-
ismi verður aldrei lausn fjöld-
ans. Framsóknarflokkurinn er
eins og hann er. Þar er ekki
tekist á við vandamál af fyrra
bragði. Aðrir flokkar verða að
hafa hugleitt þessi vandamál
og komist að niðurstöðu áður
en Framsóknarflokkurinn fær
skoðun á þeim. Enda er það
hlutverk og eina hlutverk
Framsóknarflokksins, að vinna
úr hugmyndum annai’ra.
Almennt talað skortir stjórn-
málaflokkanna reisn. Við get-
um kallað það reisn dyggðanna,
reisn hugsjónanna, reisn for-
takslausra og uppbyggilegra
stefnumiða. Þeir leita, unga
fólkið leitar, og ef til vill ber
sú leit einhvern árangur. En
hún tekur tíma og það þarf
að taka unga fólkið með í
reikninginn. Það er ekki for-
svaranlegt að loka það inn í
nefnd og öll þess mál, eins og
Alþýðuflokkurinn hefur gert.
Ungir Framsóknarmenn sneru
sér að vandamálum Framsókn-
arflokksins. Það var gott og
og nauðsynlegt. Það var manns-
bragð af baráttu þeirra fyrir
vinstri stefnu í flokknum. En
hún var einnig full af inni-
haldsleysi, og umfram allt yf-
irlæti. Ég leyfi mér að kalla
þetta yfirlæti, ekki meðfætt, en
áunnið. sem vegna áhrifa frá
uppeldi, framlengingu kynslóð-
ar sem gat ekki gert allt og
ákveður að koma því, sem eft-
ir er að vinna á herðar yngri
kynslóðarinnar. Extension,
heitir það. framlenging.
Menntahrokinn, sem er svo al-
títt fyrirbæri í Reykjavík, er
ein afleiðing framlengingarinn-
ar. Unglingurinn er ruglaður
í ríminu vegna þess að hann
er ekki hann sjálfur. Hann hef-
ur hrokann að hlífiskildi og
yfii’varpi. Slíkir menn ná
sjaldnast langt.
Ég læt baráttu ungra Sjálf-
stæðismanna liggja á milli
hluta að sinni. Eg stend of ná-
lægt henni og þekki vandamál
hennar of vel til að ég vilji
ræða hana í fáum orðum.
Kommúnistar hafa hagnýtt sér
ástandið mjög vel. Þeir hafa
beinlínis alið upp fjölda áróð-
ursmanna innanlands og utan-
lands. Þetta eru menn sern
standa í þeirri trú að þeir hafi
nýjan boðskap að flytja, lausn-
arorð samtímans, trú eða póli-