Frjáls verslun - 01.06.1971, Blaðsíða 25

FRJÁLS VERZLUN NR. 6 1971
GREINAR OG VIÐTÖL
25
Húsnæði handa öllum! Fyrir hálfa aðra milljón handa sumum, fyrir fimm milljónir handa öðrum.
En hverju skiptir það, ef hver borgar sitt? Eða eiga e. t. v. allir að borga fyrir alla?
Húsnæðismál
IVIý viðhorf í fjármögnun íhúða-
bygginga eru að skapast
Samið við lífeyrissjóði.
íslendingar verja tiltölulega
meiru en aðrar þjóðir til íbúða-
bygginga. Hlutfallslega fleiri
búa_ í íbúð, sem þeir eiga sjálf-
ir. í stað þess, að erlendis má
yfirleitt gera ráð fyrir því, að
verkafólk búi í leiguhúsnæði,
búa langflestir hérlendis í íbúð,
sem þeir sjálfir eiga — í skuld.
Ástandið hefur batnað á und-
anförnum árum. Stærstan þátt
í því á hin víðtæka starfsemi
Húsnæðismálastofnunar ríkis-
ins og Byggingarsjóðs ríkisins í
tengslum við Veðdeild Lands-
bankans. Hin almennu lán
nema 600 þúsund krónum á í-
búð fyrir árin 1971-72. Auk
þess eiga sífellt fleiri kost á
Íánum úr lífeyrissjóðum, bæði
beint frá sjóðunum eða óbeint
vegna samkomulags um kaup
lífeyrissjóðanna á bankavaxta-
bréfum Veðdeildar. Eðlilega
vildu lífeyrissjóðirnir mega
ráðstafa fjármunum sínum að
eigin mati. Þess vegna mót-
mæltu þeir nær allir því á-
kvæði í stjórnarfrumvarpinu
um 'húsnæðismál í fyrra, sem
skuldbatt sjóðina til að kaupa
þessi bréf fyrir fjórðung af ár-
Íegu ráðstöfunarfé sínu. Lífeyr-
issjóðunum tókst að fá þetta á-
kvæði tekið út úr frumvarpinu.
áður en það var samþykkt. í
stað þess samdist um, að sjóð-
irnir keyptu bankavaxtabréf
fyrir 90 millj. króna á árinu.
Þessar deilur hafa staðið
lengi. Árið 1964 var reynt að
fá fram slíka kaupskyldu.
Segja má, að það skipti ekki
öllu, hvort það sé Húsnæðis-
málastofnunin eða lífeyrissjóð-
ir. sem ráðstafi þessum fjár-
munum. Mestur hluti fjár-
magns lífeyrissjóða hafi hvort
sem er farið til íbúðabygginga.
Því hefur þó verið haldið fram,
að sumt af fjármunum sjóð-
anna nýttist ekki nægilega vel
til íbúðabygginga, og fyrir
kæmi, að sjóðfélagar verðu
fénu, sem þeir fá til íbúða, til
að kaupa sér bíl í staðinn o. s.
frv. Þessi gagnrýni beinist að
því, að sjóðfélagar, sem eigi
íbúð fyrir, taki lán hjá sjóðun-
um og verji því til annars,
þannig að það nýtist ekki til
aukinna íbúðabygginga. Eðli-
legast er að valdboð ríkisins sé
sem minnst og sjóðirnir fjalli
sjálfir um þessi mál. En fjár-
þörf Byggingarsjóðs ríkisins
hefur verið slík, að stjórnmála-
mönnum þótti þessi leið nauð-
synleg, þótt sem betur fer tæk-
ist að fara samningaleiðina um
síðir.
Sanieina hin félagslegu og
einstaklingshundnu viðhorf.
Nú er tímabil lífeyrissjóða,
sem spretta upp í séttarfélög-
um hvarvetna, auk opinberra
aðgerða til að stofna fleiri. Líf-
eyrissjóðirnir hafa átt mjög
vaxandi hlutdeild í fjármögn-
un íbúðabygginga. Árið 1962
var hlutur þeirra 13,6% af
fjármunamyndun í íbúðabygg-
ingum, en mun nú nær 20%,
þótt endanlegar tölur séu ekki
til fyrir 1970. Er hátt í það, að
10% af þjóðartekjunum renni
til lífeyrissjóða. og þeir hafa
því mikið bolmagn og það fer
vaxandi.
Lífeyrissjóðir sameina hin fé-
lagslegu og hin einstaklings-
bundnu viðhorf. Það form er á
margan hátt æskilegra, innan á-
kveðins ramma, en opinber for-
sjá. Þó mun langt í land, að
af raunsæi sé unnt að gera ráð
fyrir, að húsnæðismálastjórn
ríkisins, af einhverju tagi,
hverfi úr sögunni.
Fjármunamyndun í íbúða-
byggingum nam árið 1960
577,9 milljónum. Raunveruleg
fjármyndamyndun (á föstu
verðlagi) jókst um nálægt 40
af hundraði frá 1960-68. Hún
minnkaði síðan á föstu verði
um yfir 20% frá 1968 til 1970
og nam í fyrra 2.115 milljónum
króna, sem svarar til 616
milljóna á verðlagi ársins 1960.
Hlutur Byggingarsjóðs ríkisins
og Veðdeildar Landsb. íslands
var hverfandi lítill fram til ár-
anna 1964-65. Hlutdeild þessar-
ar fjármögnunar var aðeins
11-14% 1962-63. Hún var orðin
20.7% 1967 og nærri 27% ár-
ið 1970. enda hefur skyldu-
sparnaður verið aukinn veru-
lega á tímabilinu.
Verðbólguarðsenii.
Hlutur eigin fjár hefur jafn-
an verið mikill við íbúðabygg-
ingar hérlendis. Ein orsök þess
er sú. að valkostir sparifjáreig-
enda eru hér takmarkaðri en