Frjáls verslun - 01.06.1971, Qupperneq 27

FRJÁLS VERZLUN NR. 6 1971
víðast hvar. Verðbólgan hefur
einnig gert íbúðabyggingar af-
ar hagkvæma tegund fjárfest-
ingar frá sjónarmiði einstakl-
ingsins. Feikimikill hluti þess-
ara eigin framlaga húsbyggj-
enda er í formi vinnu. Það er
svo önnur spurnjng, hversu
mikið af áhuga íslendingsins
á að eignast eigin íbúð er
„þjóðareinkenni* og ’hversu
mikið af áhuganum er í raun-
inni sprottið af arðsemi þess-
arar tegundar fjárfestingar.
Hins vegar hefur hlutur eigin
framlaga farið minnkandi eft-
ir því sem Húsnæðismálastofn-
un og lífeyrissjóðir hafa eflzt.
Hlutur eigin fjár og „ýmissa
einkalána“, sem erfitt er að
mæla, hefur verið um 50%.
Það er af eðlilegum ástæð-
um, að hlutdeild banka og
sparisjóða almennt hefur
minnkað. Húsnæðismálastofn-
un og lífeyrissjóðir hafa tekið
við þessu hlutverki að veru-
legu leyti.
Hlutdeild banka og spari-
sjóða var árið 1962 um 12% i
fjármögnun íbúðabygginga en
var um 8% árið 1968.
Loks gegnir Stofnlánadeild
landbúnaðarins því hlutverki
að veita lán til íbúðabygginga
í sveitum. Hlutdeild þessara
lánveitinga af fjármögnuninni
hefur verið um og yfir 1%.
Lán úr lífeyrissjóðum ekki
dregin frá
Frá sjónarmiði byggjenda er
ein hin mikilvægasta breyting,
sem gerð hefur verið í seinni
tíð á kjörum þeirra sú, að nú
eru lán úr lífeyrissjóðum ekki
að minnsta kosti um sinn og
vonandi framvegis „dregin frá“
hámarkslánum frá Húsnæðis-
málastofnun. Stefnan hafði
verið sú, að lán frá Húsnæðis-
málastofnun skyldu vera því
minni, sem byggjandi hafði
fengið hærri lán úr lífeyrissjóði
sínum. Þótt vafasamt sé, að hve
miklu leyti nokkurn tíma var
unnt að framfylgja slíkum á-
kvæðum, þá er hér um veru-
lega bót að ræða. Breytingin
var hluti af samkomulagi
stjórnvalda og lífeyrissjóðanna
í fyrra. í reglugerð húsnæðis-
málastjórnar er þetta orðað
þannig: „Við mat á lánsmögu-
leikum umsækjenda skal þó
ekki í þessu sambandi taka til-
lit til lána úr þeim lífeyrissjóð-
um og eftirlaunasjóðum, sem
árlega verja ákveðnum hluta
ráðstöfunarfjár síns til kaupa á
GREINAR OG VIÐTÖL
skuldabréfum Byggingarsjóðs
ríkisins eftir nánara samkomu-
lagi við húsnæðismálastjórn.“
,,Verkalýðslánin“ afnumin.
Með lögum, sem samþykkt
voru á Alþingi í fyrra, var
framlag ríkissjóðs til Bygging-
arsjóðs hækkað úr 40 milljón-
um í 75 milljónir á ári. Hin
gömlu byggingarfélög verka-
manna voru felld niður sem
framkvæmdaaðili. Stjórn
Byggingarsjóðs verkamanna
var falin húsnæðismálastjórn,
sem því annast úthlutun lána
bæði úr Byggingarsjóði ríkis-
ins og Byggingarsjóði verka-
manna.
Stjórnir verkamannabústaða
í einstökum sveitarfélögum eru
kosnar af sveitarfélögum, hús-
næðismálastjórn og verkalýðs-
félögum á staðnum. Hlutverk
þeirra er að rannsaka þörfina
fyrir verkamannabústaði í
sveitarfélaginu og gangast fyr-
ir byggingum eftir þörfum.
Hin sérstöku ,,verkalýðslán“
húsnæðismálastjórnar voru af-
numin. Þessi viðbót til félaga
í verkalýðsfélögum hafði num-
ið 75 þúsund krónum. Ástæðan
fyrir niðurfellingu þessara við-
bótarlána er. að lífeyrissjóðir
verkalýðsfélaga hafa eflzt og
geta nú færzt meira í fang en
áður var.
Nú er á valdi sérhvers sveit-
arfélags. hvort það lætur
byggja verkamannabústaði.
Hvert sveitarfélag ákveður
framlag sveitarfélags til Bygg-
ingarsjóðs verkamanna, sem
miða skal við íbúatölu þétt-
býlisstaða og ekki vera lægra
en 200 krónur á íbúa á ári.
Ríkissjóður gredðir jafnt á móti.
Lán til verkamannabústaða eru
tvö. í fyrsta lagi venjuleg lán
úr Byggingarsjóði ríkisins og
í öðru lagi lán úr Byggingar-
sjóði verkamanna til 42ja ára
með 2% ársvöxtum. Samanlagt
nema þessi lán 80% af bygg-
ingarkostnaði verkamannabú-
staða.
50 milljónir til eldra húsnæðis.
Áætlanir um byggingaþörf á
þessum áratug sýna, að ætla
má, að ekki þurfi að byggja
miklu fleiri íbúðir árlega en
verið hefur undanfarin ár. Með
vaxandi þjóðartekjum og
sjálfkrafa vexti skyldusparnað-
ar, og því, að afborganir og
vextir af fyrri lánum streyma
með vaxandi þunga kerfisins,
ætti að létta nokkuð á Húsnæð-
ismálastofnuninni, einkum með
27
vexti lífeyrissjóðanna. sem
munu taka að sér sífellt stærri
hlut af fjármögnuninni. Það er
ef til vill í Ijósi þess. að stofn-
unin hefur lagt inn á nokkuð
nýjar brautir.
Ber þar að nefna, að með
lögunum frá í fyrra varð sú
stefnubreyting, að ákveðið var
að verja mætti nokkru fé til
lánveitinga til kaupa á eldra
húsnæði. Þessi lán mega í ár
fara upp í 50 milljónir samtals,
en 30 milljónir hafa runnið til
þess á síðasta ári. Skortur á
þessum lánum hefur verið mik-
ill ljóður á kerfinu. Núverandi
fjárhæð til þess þess er 'hvergi
nærri nægileg. Vegna skorts á
lánum til kaupa á eldra hús-
næði munu margir hafa neyðzt
til að byggja nýtt í stað þess
að kaupa ódýrari og jafn hag-
kvæmar eldri íbúðir.
Mikil rýmkun lánveitinga
til byggingar leiguhúsnæðis.
Mikilvægt atriði nýju lag-
anna var rýmkun á ákvæðum
um heimild til lánveitinga til
byggingar leiguhúsnæðis. Áð-
ur mátti aðeins veita slík lán
sveitarfélögum og Öryrkja-
bandalagi íslands og elliheimil-
um. Nú má veita slík lán hverj-
um sem er eftir nánari reglum.
Þessi breyting er mjög til bóta,
en til þessa hafa slíkar lán-
veitingar þó verið hverfandi.
Enn hefur meginþorri þessara
lánveitinga runnið til bygging-
ar húsnæðis Öryrkjabandalags-
ins.
Hversu algengt sem það er
hérlendis, að menn búi í eigin
íbúð, er að sjálfsögðu mikill
fjöldi, sem enn býr í leiguhús-
næði og mun alltaf verða.
Hlutverki lánakerfisins er ekki
fullnægt. nema þessu sviði sé
sinnt.
Spurning um „þjóðnýtingu"
eða einkaframtak.
í sambandi við Breiðholts-
framkvæmdir og síðan hefur
stefna hins opinbera sætt gagn-
rýni, einkum frá byggingar-
meisturum. Byggingarmeistar-
ar hafa haldið því fram, að
hið opinber skerti hlut þeirra,
jafnvel svo, að jaðraði við „þjóð
nýtingu“ íbúðalána. Þótt ekki
verði farið náið út í það hér,
er rétt að benda á, að mikil-
væg stefnubreyting kann að
felast í endurbótum á ákvæð-
um um framkvæmdalán hús-
næðismálastjórnar. Þessi þátt-
ur hefur hlotið traustari grund-
völl en fyrr. ef stjórnvöld vilja