Frjáls verslun - 01.06.1979, Blaðsíða 23

þessi hugmynd sett fram að ríkið
setji á fót eignarhaldsfyrirtæki.
Markmið eignarhaldsfyrirtækis-
isins eru eftirfarandi:
— Eignarhaldsfyrirtæki er gert
aö vinna að rannsóknum og þróun
á hugmyndum um nýiðnað að
lokaákvörðunarstigi. í því skyni
yrði jafnvel gert ráð fyrir að starf-
andi rannsóknastofnanir flyttust til
hins nýja fyrirtækis, eða störfuðu í
mjög nánum tengslum við það.
— Eignarhaldsfyrirtækið mun
hafa á hendi, fyrir hönd viðkom-
andi ráöuneytis, aöild að hlutafé-
lögum ríkisins og eftirlit meö þeim,
svo og hliðstæðum ríkisfyrirtækj-
um, á þann hátt að þau starfi undir
umsjón þess. Jafnframt því eiga
stjórnir hlutaðeigandi fyrirtækja
að vera skýrslugjafaskyldar til
fyrirtækisins. Fyrirtækið beitti sér
meðal annars fyrir almennri
rekstrarráðgjöf til ríkisfyrirtækja,
samræmingu rekstraruppgjörs og
innra kostnaðarbókhalds, svo og
tæknilegri og stjórnunarlegri sam-
vinnu þeirra til ýmiss konar hag-
ræðingar í rekstri þeirra.
— í starfsemi sinni bæri eignar-
haldsfyrirtækinu aö taka upp
samvinnu við sveitarfélög, ein-
staklinga og fyrirtæki um stofnun
til nýs rekstrar í iðnaöi, þannig að
virkjað yrði sem víðast fjármagn,
áhugi og frumkvæði, en jafnframt
skapaðar forsendur fyrir skamm-
tíma inngrip ríkisins og möguleikar
til að selja hlut til að leggja í ný
fyrirtæki.
— Eignarhaldsfyrirtækiö myndi
hafa á hendi framkvæmd og/eða
eftirlit með uppbyggingu nýiðn-
aðarfyrirtækja á grundvelli þeirrar
stefnu, sem mörkuð yrði um þátt-
töku ríkisins í stofnun slíkra fyrir-
tækja. Þar með yrði komið í veg
fyrir að slitið yrði í sundur áunnin
þekking við rannsókn og þróun
nýiðnaðartækifæra og uppbygg-
ing þess fyrirtækis, sem ákveðið
yrði að ráðast í.
Fjármögnun
og vald
í skýrslu Samstarfsnefndarinnar
kemur fram að eignarhaldsfyrir-
tækið yröi að hafa fjárhagslegt
bolmagn og sjálfstæði til að stofna
ný fyrirtæki, sem metin eru arð-
vænleg. í því skyni myndi arð-
ur allra fyrirtækja í ríkiseign,
hvort sem um er að ræða hrein
ríkisfyrirtæki, meirihlutafélög rík-
isins eða minnihlutafélög ríkisins,
svo og andvirði seldra hlutabréfa
ríkisins eða eignir uppleystra
hlutafélaga, renna til eignarhalds-
fyrirtækisins.
Þar sem þessi hugmynd um
eignarhaldsfyrirtækið er svo ný af
nálinni hér á landi, þá hefur ekki
enn verið fullkannað eða rætt með
hvaða hætti slíkt fyrirtæki stæði
Harmsaga stálfélags i kerfinu
Ágætis dæmi um það hvem-
ig góðar hugmyndir sem settar
eru fram um stofnun nýiðn-
aðarfyrirtækja á íslandi velkj-
ast í embættismannakerfinu
svo árum skipti án þess að
nokkurn tíma sé tekin mál-
efnaleg afstaða til þeirra, er
saga Stálfélagsins h.f. Frjáls
verslun rekur hér þessa kerfis-
sögu félagsins í stuttu máli.
Síðla hausts 1970 er Stál-
félagið h.f. stofnað. Næsta
vor sækir félagið um lán til
Iðnþróunarsjóðs og leggur
fram arðsemisskýrslu til
stuðnings lánsumsókninni.
Nær ári síðar eða í febrúar
1972 er sænskur sérfræðingur
fenginn til að fjalla um málið
fyrir Iðnþróunarsjóð og skilar
hann áliti sínu innan eins
mánaðar. Sama vor synjar
sjóðurinn félaginu um lánið.
Enn líður eitt ár, en í apríl 1973
hefja forráðamenn Stáifélags-
ins viðræður við iðnaðarráð-
herra um endurskoðun máls-
ins. Sama sumar hefur Þjóð-
hagsstofnun athugun á málinu
og lýkur þeirri athugun með
skýrslugerð. Nú gerist ekkert í
málinu fyrr en haustið 1974, er
ný ríkisstjórn hefur sest að
völdum og reyna forráðamenn
félagsins að vekja máls á
þessu á nýjan leik. Arangurinn
af því verður sá að á útmán-
uðum 1975 endurskoðar Þjóð-
hagsstofnun fyrri skýrslu sína.
Haustið 1975 hefja forráða-
menn félagsins viðræður við
Sindra h.f. skv. tilmælum iðn-
aðarráðherra. Veturinn
1975—1976 sendir iðnaðar-
ráðuneytið fjármálaráðuneyt-
inu beiðni um 75% ríkisábyrgð
til handa Stálfélaginu. Sama
vor óskar fjármálaráðuneytið
eftir frekari upplýsingum og
síðsumars svarar iðnaðar-
ráðuneytið og ítrekar beiðni
um ábyrgðina. f október 1976
endurskoðar Þjóðhagsstofnun
enn einu sinni skýrslu sína og
mánuði síðar óskar fjármála-
ráðuneytið umsagnar ríkis-
ábyrgðarsjóðs um ríkisábyrgð.
Ósk ráðuneytisins er ítrekuð
hvað eftir annað og loks vorið
1977 svarar sjóðurinn þar sem
hann setur fram skilyrði sem
ein sér duga til að drepa fyrir-
tækið í fæðingu. Sumarið 1977
svarar fjármálaráðuneytið síð-
an bréfum iðnaðarráðuneytis-
ins og hafnar beiðni um ríkis-
ábyrgð. Stálfélaginu er sent
svar fjármálaráðuneytisins 3
mánuðum síðar.
í nóvember til desember sl.
kom Stálfélagið síðan máli
sínu á framfæri við nýja ríkis-
stjórn og leggur fram nýja
áætlun um byggingu stál-
bræðslu unna af sænska fyrir-
tækinu Elektro Invest. f janúar
á þessu ári óskaði iðnaðar-
ráðuneytið umsagnar Þjóð-
hagsstofnunarinnar og Iðn-
tæknistofnunar. f mars sl.
sendir Þjóðhagsstofnun um-
sögn sína og vísar til fyrri um-
sagna og í sama mánuði óskar
ráðuneytið eftir upplýsingum
frá Stálfélaginu um nýtanlegt
magn brotajárns og tryggingu
fyrir hráefnisöflun innanlands.
Lengra nær þessi saga ekki í
bili. Eftir baráttu við kerfið í
nær áratug virðast forráða-
menn Stálféagsins standa enn
í sömu sporunum og í upphafi
og langt er í land enn. Því
munum við heyra framhaldið á
næstu árum einnig.
21