Frjáls verslun - 01.11.1979, Síða 37

héruðunum, sem liggja að Sovétríkjunum og því er
herafli þar í lágmarki. En suöur í Troms er kjarni
hersins, sem mæta á hugsanlegri innrás. ,,Af hverju
er hann svo sunnarlega?", kann einhver að spyrja.
Landfræðileg skilyrði til varna eru óhagstæð í nyrztu
héruðum landsins og ennfremur hefur því verið hald-
ið fram, að Norðmenn hljóti í skipulagningu varna
sinna að gera ráð fyrir hugsanlegri innrás Sovét-
Helztu æfingasvæði sovézka Norðurflotans hln síðarl ár.
manna í Noreg um finnskt yfirráöasvæði, því að vin-
áttu- og samstarfssamningur Sovétríkjanna og Finn-
lands opni leið fyrir sovézkt innrásarlið að nálgast
Noreg um þann anga af Finnlandi, sem liggur að
Noregi í Troms. Norskur herafli, sem væri staðsettur
nyrzt í Noregi yrði þannig innikróaður og að honum
sótt bæði úr norðri og suðri.
Norðmenn hafa byggt upp herafla, sem getur varizt
af eigin rammleik og veitt mótstöðu gegn öflugu inn-
rásarliði en að sjálfsögðu er gengið út frá því að liðs-
auki þærist fljótt frá öðrum bandalagsríkjum Atlants-
hafsbandalagsins, ef stríðsátök brytust út. Þess
vegna er það stórkostlegt hagsmunamál Norðmanna
sem og annarra Vestur-Evrópulanda, að samgöngu-
leiðir yfir Atlantshafið milli Ameríku og V-Evrópu
haldist opnar og öruggar fyrir flutninga, ef til hern-
aöarátaka kæmi.
NATO-heræfingar
í Bardufoss og nágrenni eru haldnar umfangsmikl-
ar heræfingar á vegum Atlantshafsbandalagsins með
þátttöku hermanna frá mörgum bandalagsþjóðum.
Norðmenn hafa tekið að sér það verkefni að þjálfa
herdeildir frá öðrum bandalagslöndum í vetrarhern-
aði, og margs konar annað skipulag sameiginlegra
æfinga með herdeildum Atlantshafsbandalagsríkj-
anna undirstrikar mjög greinilega óumdeilanlegan
vilja Norðmanna til að tryggja áframhaldandi varnar-
samstarf vestrænna ríkja.
Meðan enn er beðið eftir framhaldsflugi okkar frá
Bardufoss norður til Kirkenes lítum við inn í veitinga-
stað í herstöðinni, þar sem dynjandi diskómúsikin
tekur á móti okkur. Það er ekki laust við að maður hafi
á tilfinningunni að hér sé daufleg vist þrátt fyrir diskó.
Sitthvað er þó gert til að stytta mönnum stundir. Uppi
á vegg var auglýsing með nokkrum hnitmiðuðum
fyrirspurnum til hinna vösku soldáta um það hvort
þeir væru ekki orðnir leiðir á poppi og porno en vildu
ekki þess í stað eyða tímanum í starf á vegum leiklist-
arklúbbsins í herstöðinni. Og það er auðskiljanlegt að
einhvern tímann detti leiðindi í menn í svona ein-
angruðu samfélagi, sérstaklega þegar dagurinn er að
engu orðinn við stytztan sólargang. Þó er bót í máli að
stutt orlof er veitt á þriggja vikna fresti og leiguvélar
hersins flytja menn á skömmum tíma suður í marg-
mennið eða til Tromsö, sem nefnd hefur verið París
norðursins vegna frísklegs skemmtanalífs, sem aö
sumu leyti minnir á Hótel Sögu á laugardagskvöldi.
Aldimmt er orðið í Bardufoss þegar okkur er loks
boðið að ganga um borð í flugvélina til Lakselv og
Kirkenes. Við vorum klukkutíma og fjörutíu mínútur
frá Bergen til Bardufoss og nú er um tveggja tíma ferð
fyrir höndum.
Þessi seinni áfangi ferðalagsins var tíðindalaus og
minnti dálítið á vetrarferðir í innanlandsflugi á íslandi.
Hér hamlar náttmyrkrið þó ekki flugi því að brautirnar
eru upþlýstar og í nær öllum tilvikum er um herflug-
velli að ræða, sem jafnframt eru notaðir til farþega-
flugs. Það er smávegis snjómugga í nágrenni Kirke-
nes, þegar við hefjum aðflug og dálítil fannbreiða
utan við flugbrautina. Vélin rennir beint inn í flugskýli
og þar ganga farþegar frá borði. Hér er milt vetrar-
veður, líkast því sem var í Reykjavik við upphaf þess-
arar Noregsferðar og engin þörf fyrir föðurland og
kuldaúlpu. Egil Lund, ofursti, yfirmaður landamæra-
gæzlunnar, tekur á móti gestum og tilkynnir að rúss-
neskutúlkurinn sinn komi árla daginn eftir og fari með
okkur í skoöunarferð um landamærin.
Rússar frelsuðu Kirkenes
Berstad túlkur, sem gegnir yfirmannsstöðu í hern-
um og er rússneskumenntaður í Leningrad, sagði
okkur að í vikunni á undan hefðu Sovétmenn verið að
minnast þess að 35 ár voru liðin síðan þeir frelsuðu
Kirkenes. Inni í bæ í Kirkenes er stytta af rússneskum
hermanni til minningar um þennan atburð, sem
gerðist í október 1944 en þá réðust Rússar til atlögu
gegn þýzka hernámsliðinu í Noregi. Bærinn í Kirke-
nes var jafnaður við jörðu í stórskotahríð en íbúarnir
leituðu skjóls í málmgrýtisnámum í nærliggjandi fjöll-
um. Enginn bær í Evrópu var jafnrækilega þurrkaður af
yfirborðinu og Kirkenes.
Þegar búið var að þagga niður í vígvélum Þjóðverja
gengu sveitir norskra hermanna, sem fluttar höfðu
verið á vegum bandamanna til Murmansk, fyrstar yfir
landamærin og Rússarnir fylgdu á eftir. Eftir uppgjöf
Þjóöverja í maí 1945 varö nokkur dráttur á að Rússar
37