Frjáls verslun - 01.11.1979, Blaðsíða 58

Yfirlit yfir fjóra þéttbýlisstaði Suðurlands
Nokkrar breytingar hafa orðið á
þróun þéttbýlis á Suðurlandi frá
því áætlað var á síðasta áratug. í
stað þess að þéttbýlisstaðir sem
fyrir voru hafi haldið áfram að
stækka með sama hraða og þeir
höfðu gert þá hefur fólksfjöldinn
dreifst meira um sveitirnar en
áætlað var. Litlir þéttbýlisstaðir
hafa risið upp og þeir sem fyrir
voru þéttst. Þetta á við um staði
eins og Flúðir og Laugarás. Hef-
ur hluti af þeirri þjónustu sem
fyrir var í kauptúnunum risið þar
upp og þjónar nú landbúnaðar-
héruðunum í kring. Þetta hefur
auðvitað dregið úr verkefnum fyrir
þær þjónustustofnanir sem í
kauptúnunum eru.
Hér skal þó ekki farið frekar út í
þessa sálma en gefið skal smá
yfirlit yfir þá helstu þéttbýlisstaói
sem fyrir eru á Suðurlandi.
Hvergerðingar leggja mikla
áherslu á uppbyggingu iðnaðar í
bænum. Nokkur fyrirtæki hafa flutt
starfsemi sína að öllu eða nokkru
leyti til Hveragerðis og má þeirra á
meðal nefna Kjörís h.f. Megin-
áherslan er þó skiljanlega lögð á
gróðurhúsarækt og ýmsa þjón-
ustustarfsemi, en sem dæmi um
hið síðarnefnda má nefna Heilsu-
hælið í Hveragerði en þar starfa
um 120 manns, og er það því
stærsta fyrirtækið í bænum. í öðru
sæti yfir stærð atvinnustarfsem-
innar kemur gróðurhúsarækt og
síðan verslun í þriðja sæti, en hún
er óvenjulega lítil. Sem dæmi um
iönað má fyrir utan Kjörís nefna
Ofnasmiðju Suðurlands, ullar-
þvottastöð, trésmiðju, blikksmiðju
og fleiri fyrirtæki.
Meðal þeirra hugmynda sem
forráðamenn Hveragerðishrepps
hafa í huga varðandi uppbyggingu
framleiðslufyrirtækja á staðnum er
sykurverksmiðja til vinnslu á
,,melasa“. íbúar Hveragerðis-
hrepps eru um 1200.
Hella
Fyrir tveimur árum var minnst
fimmtíu ára afmælis Hellu. Fyrstur
reisti hús þar sem kauptúnið
stendur núna Þorsteinn Björns-
son, bóndi og síðar verslunar-
maður á Hellu. Árið 1935 eignaðist
Kaupfélagið Þór Hellu og eftir það
hófust miklir uppgangstímar fyrir
staðinn. Nú búa um 500 manns á
Hellu og eins í fleiri kauptúnum
landsins þá byggist atvinnulífið á
starfsemi kaupfélagsins og slátur-
hússins. Þarna hefur þó myndast
nokkur vísir að iðnaði og má meðal
fyrirtækja sem á Hellu starfa nefna
Glerverksmiðjuna Samverk h.f.
sem framleiðir og selur tvöfalt og
margfalt gler og fleira í bíla. Það
má nefna Skeifnasmiðjuna Hellu,
sem framleiðir skeifur fyrir ís-
lenska hesta hérlendis sem er-
lendis, Vinnufatagerð Suðurlands
ofl.
Hvolsvöllur
Hvolsvöllur er af svipaðri stærð
og Hella. Hvolsvöllur er þó nokk-
urs konar höfuðstaður Rangár-
vallasýslu, en þar eru sýsluskrif
stofurnar. Stærst fyrirtækja er
Kaupfélag Rangæinga en nefna
má nokkur stór iðnfyrirtæki eins
og Bjallaplast h.f. sem er í eigu
Hvolshrepps og Jóhannesar Páls-
sonar, þess ágæta uppfinninga-
manns. Fyrirtækið var stofnaö á
grundvelli þeirrar framleiðslu sem
Jóhannes var með áður og nú eru
framleiddar ýmsar af þeim upp-
finningum sem Jóhannes hefur nú
einkarétt á t.d. lyfjaglös með ör-
yggisloki og handlampa. Þá má
einnig nefna blikksmiðjuna Sörla
og fleiri fyrirtæki.
Þorlákshöfn
Þorlákshöfn byggir afkomu sína
svo til eingöngu á fiskveiðum og
fiskiðnaði og svo hefur alla tíð
verið. Staðurinn er gamall út-
róðrastaður, en byggð fór þar ekki
að vaxa að marki fyrr en 1949 er
Meitillinn h.f. var stofnaður að
frumkvæði Egils Thorarensen. Á
næstu árum fór hraðfjölgandi íbú-
um Þorlákshafnar og 1961 voru
íbúarnir orðnir 200, árið 1971 535
og 1976 voru þeir 891. Mikill hluti
íbúa Þorlákshafnar er ungt fólk og
hlutfallslega fleiri eru í yngri ald-
urshópunum en annars staðar á
landinu þannig að framtíð staðar-
ins ætti að vera nokkuð trygg verði
næg atvinna fyrir þetta fólk í fram-
tíðinni.
í Þorlákshöfn hefur verið lögð
hitaveita og er ekki langt að bíða
þar til heitt vatn verði komið í
meirihluta húsa á staðnum.
Þorlákshöfn er ekki sér sveitar-
félag heldur innan Ölfushrepps en
hann er ákaflega víðlendur og má
sem dæmi nefna að lönd Reykja-
víkur og Ölfushrepps liggja saman
vestan í Hellisheiðinni.
í sumar komu hingað til lands í boði Samtaka sveitarfélaga á Suður-
landi fulltrúar borgarinnar Gelsenkirchen í Vestur-Þýskalandi, en sam-
tökin hafa tekið upp samband við borgaryfirvöld þessarar borgar í þeim
tilgangi að efla samskipti viðskiptalegs og menningarlegs eðlis milli
Suðurlands og þessarar borgar sem staðsett er í miðju Ruhr-héraðinu.
Sendinefnd Gelsenkirchen sat fundi með sveitarstjórnarmönnum á
Suðurlandi, starfsmönnum byggðadeildar Framkvæmdastofnunar rík-
isins og einnig félagsmálaráðherra. Að mati forystumanna Samtaka
sveitarfélaga á Suðurlandi voru þessir fundir mjög gagnlegir og voru
ræddar ýmsar hugmyndir á sviði viðskipta og tæknisamstarfs og
ákveðið með framhaldsathuganir beggja aðila á þessum hugmyndum.
I Ruhrhéraðinu er möguleiki að hægt sé að finna góðan markað fyrir
ýmsar framleiðsluvörur fslendinga og þarna er tækniþekking á mjög
háu stigi og ekki vafi að íslendingar gætu notfært sér hana.
58