Frjáls verslun - 01.03.1985, Síða 92

Frelsi til athafna verður að
vera meginreglan í atvinnulífinu
— sagði Hörður Sigurgestsson
Byggt á því, sem sagt hefur
veriö hér aö framan, má draga
kjarna hagvaxtarstefnunnar
saman í eftirfarandi meginatriöi:
1. Frelsi til athafna sé megin-
regla í atvinnulifi, en þar er
ekki sist mikilvægi samnings-
frelsi um verö á vöru og þjón-
ustu, vexti af lánsfé og laun
fyrirvinnuframlag.
2. Skattheimtu og rikisútgjöld-
um sé stillt í hóf, rikisafskipti
séu i lágmarki og einkarekst-
ur sé valinn umfram ríkis-
rekstur.
3. Gjaldmiölinum sé haldiö
traustum, en landiö jafnframt
opið gagnvart utanrikisviö-
skiptum.
4. Friöur riki á vinnumarkaöi og
skilningur sé á, aö aukin
framleiðni sé forsenda kjara-
bóta.
Þessi fjögur atriði eru lykill aö
vaxandi þjóðartekjum og batn-
andi lifskjörum. Ef viö fylgjum
slikri stefnu þarf ekki aö efa, að
einkareksturinn skapar næg störf
fyrir þær nýju kynslóöir, sem
koma á vinnumarkaöinn á kom-
andi árum.
En hver hefur orðið þróunin hér
á landi. Segja má, aö hún sé
spegilmynd af þeirri þróun, sem
ég rakti i upphafi máls. Nær sam-
fellt timabil hagvaxtar og aukinn-
ar velmegunar hefur rikt frá
striöslokum. Þessi þróun hefur
skipaö okkur á bekk rneðal tekju-
hæstu þjóöa veraldar. Þaö er
sess, sem viö veröum líklega öll
sammála um, aö viö viljum halda.
En einnig viö höfum sofnaö á
verðinum, og ekki gætt þess sem
skyldi, aö þeim undirstöðum, sem
tryggja áframhaldandi hagvöxt.
Og — eins og viö öll þekjum, þá
hefur einnig hér slegið i baksegl-
in. Rikisforsjá er mikil og hefur
farið vaxandi. Kerfin hafa keyrt
okkur i dróma. Viö höfum ekki
gætt aö tækniþróun i heiminum
Einka-
reksturinn
skapar nægilega
mörg störf
verði honum
sköpuð
eðlileg skilyrði
sem skyldi, né gert okkur næga
grein fyrir þvi, aö heimurinn hefur
hrokkiö saman meö breyttum
flutningaháttum. Nauösynlegt er
að leita út fyrir hefðbundna slóö.
Viö lifum á öld mikils hraöa. Viö
höfum ekki gætt aö þvi, aö breyt-
ingar gerast nú meö miklum
hraöa, meiri hraöa en nokkru
sinnifyrr.
Spegilmynd af auknum rikis-
afskiptum hér á landi, kemur fram
i því, aö á undanförnum árum hef-
ur skattheimtan aukist jafnt og
þétt í hlutfalli viö þjóðartekjur. Á
árinu 1979 nam skattheimtan
45% vergra þjóðartekna. Áriö
1982 var þetta hlutfall oröið 50%.
Er þvi svo komið, aö viö vinnum
oröiö meirihluta ársins til þess aö
standa undir rekstri hins opin-
bera. Rikisforsjána má einnig
skoöa frá öörum sjónarhóli. %
hlutar erlendra skulda þjóöarbús-
ins eru lán tekin af hinu opinbera
til aö kosta útgjöld rikissjóðs, rik-
isstofnana, rikisfyrirtækja og
bæjar- og sveitarfélaga.
Viöa verður mönnum þaö nú
Ijóst, aö minnkandi rikisafskipti
og aukið frelsi i atvinnurekstri er
undirstaða hagvaxtar og fram-
fara. Einnig hérá landi hefurörlaö
á þróun i þessa átt á allra síðustu
árum.
Í tiö núverandi rikisstjórnar hef-
ur athafnafrelsi aukist. Verö-
myndun hefur verið gefin frjáls á
vissum sviöum meö góöum
árangri. Gjaldeyrismál eru i frjáls-
ara horfi en áöur, og gerðar hafa
verið skattalegar breytingar, sem
eru hvati til aukinna fjárfestinga
skattþegnanna í atvinnurekstri.
Þá eru uppi hugmyndir nú meðal
núverandi stjórnarflokka um
nokkra uppstokkun á þvi hlut-
verki, sem ríkisvaldið hefur gegnt
i atvinnulífinu. Þannig er stefnt aö
nýrri löggjöf um banka og spari-
sjóöi og einföldun á fjárfestinga-
sjóöakerfinu. í staö Fram-
kvæmdastofnunar á aö risa „öfl-
ug og sjálfstæð" Byggöastofnun.
Jafnframt á rikiö aö eiga aöild aö
þróunarfélagi og veita umtals-
veröu fjármagni til nýsköpunar og
þróunar i atvinnulífinu.
Þaö er ekki laust viö þaö, aö
hugmyndirnar um „nýskipan"
fjárfestingalánasjóöa, „öfluga og
sjálfstæöa" Byggöastofnun og
svonefnt þróunarfélag beri keim
af þvi, aö nú sé rikisvaldið loksins
88