Frjáls verslun - 01.02.1994, Síða 39

sinnar m.a. með aðgerðum á peninga-
markaði sem vissulega gætu leitt til
hækkunar vaxta. Seðlabanka og ríkis-
stjórn getur greint á en þá á afmörk-
uðu sviði. Seðlabanki kemur ekki og á
ekki að koma í veg fyrir almenna efna-
hagsstefnu kjörinna stjórnvalda þótt
vissulega geti skorist í odda í tiltekn-
um málum. Þá myndu menn í lang-
flestum tilvikum leysa ágreininginn
með samningum en það er mikilvægt
við slíka samningsgerð að sjálfstæði
þankans sé tryggt í lögum á hans
sérsviði.“
10. Stöðugur halli á ríkissjóði
myndar lánsfjáreftir-
spurn. Það krefst aukins
peningamagns til að fjár-
magna hallann. Getur
Seðlanbaki í raun verið
sjálfstæður nema ríkis-
stjórnir séu á sama tíma
með hallalaus fjárlög til
að samræmi sé í stefnu
peningamála og fjárlaga?
„Sjálfstæður seðlabanki og halla-
rekstur ríkissjóðs geta vissulega farið
saman. Hallarekstur ríkissjóðs getur
hins vegar stefnt verðlagsmarkmið-
um í hættu. Samhæfing ríkisfjármála
og peningamála er eitt vandasamasta
verkefnið í allri hagstjórn. Sjálfstæði
seðlabanka er einmitt nauðsynlegt
m.a. til að vinna gegna óæskilegum
afleiðingum hallareksturs ríkissjóðs
ef svo ber undir.“
11. Ríki heims eru sífellt að
opnast gagnvart viðskipt-
um og fjármagni. Má þá
ekki segja að vextir
myndist á alþjóðavett-
vangi og því minnki
áhrifamáttur seðlabanka
við að ákveða vexti, sér-
staklega seðlabanka í
smáum ríkjum?
Jú, vextir leita jafnvægis milli
landa með sífellt frjálsari viðskiptum.
Aðgerðir í vaxtamálum hafa áhrif á
gengi gjaldmiðla við þær aðstæður.
Almennt má segja að svigrúm ein-
stakra ríkja til sjálfstæðra aðgerða á
sviði peninga- og gengismála hefur
minnkað verulega undanfarin ár. Fjöl-
þjóðlegar og alþjóðlegar ákvarðanir
marka stefnuna á þeim vettvangi sem
einstök ríki verða síðan að laga sig að
og sætta sig við.“
„Aukið sjálfstæði seðlabanka er ekki trúaratriði heldur skynsamlegt fyrir-
komulag sem styðst við reynslu fjölmargra þjóða.“
12. Eru til rannsóknir sem
sýna að þær þjóðir heims
sem hafa sjálfstæðan
seðlabanka nái betri efna-
hagslegum árangri?
„Almennt er hægt að fullyrða að
þau ríki, sem búa við frekar sjálf-
stæðan seðlabanka, hafi náð betri ár-
angri í stjóm efnahagsmála. Hins veg-
ar geta verið fleiri ástæður fyrir því
en sjálfstæður seðlabanki. Mörg ríki
hafa náð árangri þótt seðlabanki
þeirra búi við takmarkað sjálfstæði.
Hér ræður mestu að samfella sé í
stjóm peninga- og ríkisfjármála.
Seðlabanki verður að hafa frelsi til að
beita stjórntækjum sínum á sviði pen-
ingamála og ríkissjóður má ekki þár-
magna halla sinn með lántökum í
seðlabanka eða erlendis heldur á inn-
lendum fjármagnsmarkaði sem býr
við eðlileg samkeppnisskilyrði."
39