Frjáls verslun - 01.02.1994, Blaðsíða 66

BRÉF FRÁ ÚTGEFANDA
SPARNADARHUGLEIÐINGAR
VERSLUNARRÁDS
Á aðalfundi Verslunarráðs Islands, sem haldinn var
fyrir skömmu, var kynnt athyglisverð skýrsla sem
starfshópur á vegum ráðsins hafði unnið. Skýrslan
fjallaði um möguleika á niðurskurði ríkisútgjalda og
voru í skýrslunni settar fram hugmyndir um 12,5 millj-
arða króna sparnað í rekstri hins opinbera en það er
lítið eitt hærri upphæð en fjárlagahallinn hefur verið
undanfarin ár. Útþensla hins opinbera og síaukin fjár-
öflun þess í einni eða annarri mynd er orðin mikið
áhyggjuefni og virðast menn nú loks að vera að átta sig
á því hversu hættulegt það er efnahagskerfi landsins
að halda áfram á þessari braut. Sjálfvirkni ríkisút-
gjalda hafa aukist með hverju árinu og á hverju þingi
eru samþykkt fleiri eða færri lög sem hafa mikil út-
gjöld í för með sér. Virðist oft sem að dæmið sé ekki
reiknað til enda — ekki sé hugsað um mögulega tekju-
öflun þegar hendur fara á loft og útgjöldin eru sam-
þykkt. Hingað til hefur fjárþörfinni verið mætt með
aukinni skattheimtu, aukinni lántöku og hallarekstri
ríkissjóðs. Er það einkar athyglisvert að það er einmitt
á mestu þensluárunum í þjóðarbúskapnum sem hið
opinbera hefur verið hvað umsvifamest og af því hefur
svo leitt að þegar þrengingar dynja yfir hefur hið opin-
bera ekkert svigrúm til þess að auka framkvæmdir eða
veita fjármagni inn í atvinnulífið eins og því bæri þá að
gera.
Vinnuhópur Verslunarráðs setur fram margar at-
hyglisverðar hugmyndir til sparnaðar og bendir á leið-
ir sem ættu að vera færar. Hópurinn telur þó að megin-
forsenda fyrir því að einhver árangur náist sé breytt
hugarfar, ný hugsun. Hugsun sem byggir á því að skil-
greina hvað hið opinbeira eigi að aðhafast og hvað sé
best að fela einkaaðilum í hendur. Eina af meginfor-
sendum fyrir árangri telur vinnuhópurinn þá að sam-
keppnishugsun verði innleidd í ríkisgeirann — að þar
komi ekki allt af sjálfu sér og menn geti nánast af
ábyrgðarleysi haldið áfram í útgjaldasókn og í fram-
haldi af því seilst æ dýpra í vasa skattgreiðenda og í
víxlaútgáfu á framtíðina.
Eitt af atriðunum, sem vinnuhópurinn bendir á til
spamaðar, er samdráttur í sjálfu stjórnsýslukerfinu
sem óneitanlega er orðið mjög umfangsmikið. Þannig
er talið að fækkun ráðherra úr tíu í sjö og alþingis-
manna úr 63 í 41 geti sparað um 270 milljónir króna
sem er svipuð upphæð og nú á að verja til þess að forða
atvinnulífi á Vestfjörðum frá hmni. Bent er á að á
íslandi séu um 4.400 manns á bak við hvern þingmann
og sé það lægri tala en í nokkm öðm Evrópuríki. Ekki
er langt síðan þingmönnum var fjölgað hérlendis og
verður ekki séð að reynsla af því hafi verið góð eða leitt
til velfarnaðar fyrir þjóðarbúið. Kannski væri vænleg-
ast af öllu að fækka þingmönnum og gjörbreyta um leið
kjördæmakerfinu en hið stöðuga kjördæmapot og kjör- |
dæmatogstreita virðast kosta þjóðarbúið óendanlega
mikla fjármuni. Nýlegt dæmi um slíkt er raunar nefnt í
skýrslu vinnuhópsins. Þegar dómsmálaráðherra lagði
til að gerðar yrðu breytingar á sýslumannsembættum
ætlaði allt vitlaust að verða — ekkert kjördæmi vildi
fóma því sem það hafði þegar fyrir. Samt hefði sparn-
aður af umræddri breytingu geta numið um 170 millj-
ónum króna!
Þær tillögur, sem vinnuhópur Verslunarráðsins
lagði fram, em vitanlega ekki neinn stórisannleikur,
en flestar em þær verðar íhugunar og verðskulda um-
ræðu í þjóðfélaginu. Slík umræða ætti að verða fyrsta
skrefið til þess að árangur næðist. Því miður hefur
ekki farið mikið fyrir henni ennþá, sennilega mest
vegna þess að stjórnmálamönnum er sú umræða ekki
hugleikin og vegna þess að fjölmiðlarnir virðast heldur
ekki hafa áhuga. Eðli málsins samkvæmt kæra stjórn-
málamennimir sig ekki um miklar breytingar þar sem
þeir óttast að þær gætu skert völd þeirra. I hnotskurn
mátti t.d. sjá þann ótta í afgreiðslu hinnar svokölluðu
útvarpslaganefndar sem eftir mikil fundahöld og tíma-
eyðslu komst að þeirri niðurstöðu að ekki væri vog-
andi að haggað yrði við því furðulega kerfi að lands-
menn væm skyldaðir til þess að kaupa áskrift að fjöl-
miðli. í umræðum um þetta mál kom glögglega fram að
hagsmunaaðilum er svo mikið í mun að verja kerfið að
þeir telja sjálfum sér trú um að sjóðamyndun, og þar
með í raun aukin miðstýring, sé framfaraskref. Og það
kom líka fram að ef ríkisútvarpið ætti að búa við sömu
skilmála og gerast á almennum markaði væri það búið
að vera! Ef menn trúa þessu sjálfir er ekki von á góðu
— allavega ekki von á neinum breytingum til batnað-
ar.
66