Helgarpósturinn - 26.01.1995, Blaðsíða 14

14
MORGUNPÓSTURINN FÓLK
FIMMTUDAGUR 26. JANÚAR 1995
Tólf ára stúlka sem sagði frá því að bróðir sinn hefði misnotað sig kynferðislega var lokuð
inni á Unglingaheimili ríkisins í 70 daga innan um vandræðaunglinga.
Stúlkan, sem er sjúklingur, og móðir hennar lýsa hér grimmúðlegri meðferð á Unglingaheimilinu
og segja að farið hafi verið með barnið eins og gæslufanga
Guðrun og Jóhanna
á heimili sínu.
Jóhanna þjáist enn
af ofsahræðslu og
martröðum vegna
meðferðarinnar á
Unglingaheimilinu
þar sem henni var
haldið fársjúkri
gegn eigin vilja
og án þess að
hafa nokkuð til
saka unnið.
Jónasson, barnalækni á Landspít-
alanum, að hann tæki hana inn til
rannsóknar. Hún var þar í viku og
Guðmundur spurði mig hvort ég
teldi að hún hefði verið misnotuð
áfram eftir að hún sagði frá því. Ég
sagði það ekki geta verið því strák-
urinn væri ekki inni á heimilinu og
hún svæfi í herberginu hjá mér og
stundum í sama rúmi. Hún sagði
líka að svo væri ekki en Guðmund-
ur sendi barnaverndarnefnd Mos-
fellsbæjar engu að síður bréf og
sagðist gruna að misnotkunin væri
enn til staðar. Hann hringir síðan í
Gtinnar Þorsteinsson forstöð-
umaður Krossins „Ég sótti um
að fá að heimsækja hana sem
sálusorgari en fékk það ekki. Ef
einhver þarf hjálp þá er það fólk
sem er í þessari hrikalegu
aðstöðu sem hún var í.“
mig og biður mig að koma daginn
effir niður á Landspítala og segir að
erindi hans taki enga stund. Ég tók
13 ára son minn með mér niðureft-
ir, ásamt stelpunni, og er vísað inn í
herbergi og þá er þar fyrir fullt af
fólki, þar á meðal félagsráðgjafarnir
í Mosfellsbæ, og mér er rétt bréf
sem mér er sagt að lesa og skrifa
undir. f bréfinu stóð að ég væri
svipt forræði yfir stelpunni ótíma-
bundið án nokkurs frekari fyrir-
vara. Ég áttaði mig ekki strax á hvað
var að gerast því eins og flestir aðrir
hélt ég að til þess að forræðissvipt-
ing ætti sér stað þyrfti að vera mikil
óregla á heimilinu en ég smakka
varla vín.
Ég varð að skilja hana eftir á spít-
alanum og bróðir hennar sem var
með okkur féll gjörsamlega saman.
Bræðurnir sem voru heima urðu
líka fyrir miklu áfalli og voru skít-
hræddir um að verða teknir út af
heimilinu sjálfir. Þeir læstu hurð-
inni, drógu fyrir gluggana og
slökktu ljósin og ég fékk þá ekki út
fyrir hússins dyr næsta hálfa mán-
uðinn. Þeir voru svo óttaslegnir.
Þessa viku sem hún var á spítalan-
um fór ég allt að fimm ferðir á dag á
milli heimilis míns og Landspítal-
ans, hún trítilóð niður frá og
drengirnir að drepast úr skelfingu
heima. Ég talaði við lögfræðinginn
minn og hann trúði þessu varla en
það varð til þess að við vorum boð-
uð á fúnd hjá barnaverndarnefnd
Mosfellsbæjar 26. nóvember 1993.
Við mættum þar en fengum lítið að
tala við stelpuna sem var gjörsam-
lega niðurbrotin og grét. Eftir að
rætt hafði verið við okkur vorum
við beðin að bíða og það liðu ekki
nema 2 til 3 mínútur, þá var kom-
inn úrskurður um að stelpan skyldi
vistuð á Unglingaheimili ríkisins í
fimm vikur. Það var sem sagt ekk-
ert hlustað á okkur og úrskurður-
inn var tilbúinn áður en við mætt-
um á fundinn."
Öll fiölskyldan grunuð
um kynferðislega mis-
notkun
„Við fengum aðeins að heim-
sækja hana vikulega, 45 mínútur í
senn, á Unglingaheimilið og þá
undir eftirliti sálfræðings og deild-
arstjóra. 1 einni heimsókninni sem
ég kom til hennar sprakk stelpan og
sagðist vera hætt að ljúga fyrir þetta
fólk.“
Jóhanna hefur setið og samsinnt
sögu móður sinnar en finnst ástæða
til að útskýra framkomu sína nán-
ar.
„Mamma og pabbi spurðu alltaf
hvernig mér liði og svona og ég
sagði að mér liði vel en var með
rosalegt samviskubit yfir að segja
það. Mér leið mjög illa en vildi ekki
íþyngja foreldrum mínum enn
frekar með því að segja þeim frá
því. Effir þetta atvik helíti starfsfólk
heimilisins sig yfir mig og skömm-
uðu mig fyrir það sem ég sagði
mömmu og pabba um heimilið og
hótuðu að taka alfarið fyrir heim-
sóknirnar ef ég gerði þetta aftur.“
Guðrún segir Jóhönnu aldrei
hafa farið eins langt niður andlega
og líkamlega eins og á meðan hún
var vistuð á Unglingaheimilinu.
„Starfsfólkið lagði ekki trú á orð
hennar en hún er alin upp við að
skrökva ekki og það lét að því liggja
að öll fjölskyldan hefði misnotað
hana og þar á meðal ég sjálf. Jó-
hanna var stöðugt grátandi en hún
var langyngst á Unglingaheimilinu
og var höfð í ströngustu gæslunni.
Hún var nýorðin 12 ára en hinir
krakkarnir 14 og 15 ára og flestir
þeirra höfðu verið í afbrotum og
óreglu. Krakkarnir voru farnir að
spyrja hana hvað hún hefði eigin-
lega gert af sér því gæslan um hana
var svo ströng. Þau fengu að vera
úti á daginn en hún mátti bara vera
úti í 10 mínútur, þá varð hún að
láta vita af sér.“
Ég spyr Jóhönnu beint hvað hafi
gerst á meðan hún var á Unglinga-
heimilinu.
„Ósköp fátt, ég var hrædd og
leiddist mikið og var aðallega grát-
andi inn í herbergi. Mig langaði að
fara heim og ég hlakkaði til heim-
sókna foreldra minna. Þetta er leið-
inlegasti tíminn sem ég hef nokk-
urn tíma lifað. Ég óttaðist að ég
fengi aldrei að sjá fjölskyldu mína
aftur og ég átti erfitt með að sofa á
nóttunni. Ég hlustaði á þátt á út-
varpsstöðinni Stjörmmni i kvöldin
og mér voru sendar stuðnings-
kveðjur þar og þeir spiluðu uppá-
halds sálminn minn „Ó sú náð að
eiga Jesúm“ með Þorvaldi Hall-
dórssyni. Þegar starfsfólkið komst
að þessu passaði það sig á að senda
mig alltaf inn í rúm áður en þáttur-
inn byrjaði. Ég var með vasadiskó
„Ég dauðsá eftir að hafa nokkurn
tírna sagt frá þessu og vildi ekki lifa
lengur," segir 13 ára stúlka, sem
varð fyrir kynferðislegri misnotkun
af bróður sínum, en í kjölfar af-
skipta barnaverndarnefndar Mos-
fellsbæjar af málinu, var móðir
hennar svipt forræði yfir stúlkunni
og hún vistuð gegn eigin vilja á
móttökudeild Unglingaheimilis
ríkisins að Efstasundi 86 í 70 daga.
Eðli málsins og aldurs stúlkunnar
vegna, er nöfnum mæðgnanna
breytt í þessu viðtali, sem átti sér
stað á heimili þeirra á dögunum.
Köllum stúlkuna Jóhönnu og
móðurina Guðrúnu
Haustið 1992 var sýndur sjón-
varpsþáttur á Stöð 2 um kynferðis-
lega misnotkun. Eftir að hafa horft
á hann sagði Jóhanna móður sinni
að einn bræðra sinna hefði misnot-
að sig kynferðislega frá því sumarið
1990 fram til vors 1992. Drengurinn
var á aldrinum 14 til 16 ára þegar
þetta átti sér stað en Jóhanna 9 til 11
ára.
„Ég vissi að það var eitthvað að
en gekk á veggi. Ég var búin að leita
aðstoðar í skólanum og fór með
strákinn minn, sem gerði þetta, á
barna- og unglingageðdeildina á
Dalbraut og talaði við geðlækni,“
segir Guðrún. „Geðlæknirinn sagði
að hann væri heilbrigður en gaf í
skyn að það væri kannski eitthvað
að mér.
Drengurinn var fullur af mót-
þróa og kominn út í djöfladýrkun.
Það var kannski ekkert skrítið, því
sjálf er ég í kristnu samfélagi og
börnin mín eru alin upp í kristinni
trú. Mig grunaði samt aldrei að
hann hefði misnotað Jóhönnu kyn-
ferðislega en hann bannaði henni
að segja nokkrum manni frá
þessu.“
Eftir að hafa talað við félagsmála-
yfirvöld í sveitarfélaginu þar sem
fjölskyldan býr, leitaði Guðrún til
Stígamóta, samtaka kvenna gegn
kynferðislegu ofbeldi og Jóhanna
sótti hópmeðferð og einkatíma hjá
sálfræðingi. Guðrún er einstæð
móðir með 6 börn, en bróðirinn
sem misnotaði Jóhönnu flutti út af
heimilinu um leið og misnotkunin
kom í ljós og leitaði sér sálfræðiað-
stoðar.
„Ég þurfti að fara með Jóhönnu í
bæinn fimm daga vikunnar út af
meðferðinni og því flutti fjölskyld-
an í Mosfellsbæ þar sem börnin
fóru í skóla," segir Guðrún. „Það
var allt á uppleið hjá stelpunni og
henni gekk vel í hópmeðferðinni.
Einu og hálfu ári effir að kynferðis-
legu misnotkuninni lauk, var hún
síðan kyrrsett á Landspítalanum og
sett á Unglingaheimilið og það er
ekki víst að hún jafni sig nokkurn
tímann af þeirri reynslu."
Bræðurnir þorðu ekki
úr húsi
Hvernig kom málið til afskipta
barnaverndarnefndar Mosfellsbæj-
ar?
„Jóhanna hefur verið með
nýrnasjúkdóm og ofnæmi frá fæð-
ingu og ég fór fram á við Guðmund

. .

Móttökudeild Unglingaheimilis ríkisins að Efstasundi 86.
og lítið orgel með mér sem ég var
að læra á en það var tekið af mér og
ég fékk lítið að spila á það.“
Eiturlyfjaneysla og
sjálfsmorðstilraun
„Krakkarnir voru að sniffa og
nota eiturlyf og ég byrjaði að reykja
þarna en er hætt því núna. Mér var
boðið að sniffa en ég sagði nei takk
og reif pokann af stelpunni sem
bauð mér það og henti honum í
ruslið. Um kvöldið komu starfs-
mennirnir inn í herbergið og hálf-
partinn kenndu mér um að hafa
verið að sniffa. í annað skipti
spurði herbergisfélagi minn mig
hvar slagæðin á sér væri því hún
ætlaði að skera sig á púls með rak-
vélablaði. Ég reyndi að tala hana til
en það þýddi ekkert. Þá fór ég ffam
og sagði frá þessu en starfsmenn-
irnir brugðust hinir verstu við og
skömmuðu mig fyrir að hafa ekki
sagt þeim þetta fýrr.“
Efíir fimm vikna dvöl Jóhönnu á
Unglingaheimilinu var úrskurður
um vistun hennar framlengdur.
„Eftir að úrskurðurinn var ffam-
lengdur máttu mamma og pabbi
vera í klukkutíma hjá mér daglega
og á meðan ég beið eftir að heim-
sóknartíminn rynni upp talaði
starfsfólkið oft niðrandi um fjöl-
skyldu mína. Tíminn leið óskaplega
hægt þangað til þau komu en
klukkutíminn sem þau voru hjá
mér leið eins og 5 mínútur.
Ég mátti ekki hringja í fjölskyldu
mína og ef ég hringdi í einhvern
annan var staðið yfir mér á meðan
ég talaði í símann. Amma mín, sem
er á níræðisaldri og er búsett í Svi-
þjóð, reyndi að hringja í mig en það
var bara skellt á hana.
Það var engin alvörukennsla
þarna inni þótt það væri kennari og
það var meira að segja talað um að
lækka mig um bekk af því ég hafði
dregist svo mikið affur úr þegar ég
kom í skólann aftur.“ Ég sný mér
að Guðrúnu og spyr hvort hún hafi
ekki reynt að fá úrskurðinum
hnekkt á þessum fimm fyrstu vik-
um „rannsóknarvistunar“ dóttur
hennar.
„Auðvitað reyndi ég það og lög-
fræðingurinn líka en því var alfarið
neitað. Gunnar Þorsteinsson,
forstöðumaður Krossins, og Cecil
Haraldsson prestur reyndu að
setja sig í samband við Jóhönnu en
fengu ekki einu sinni að tala við
hana. Hún var meðhöndluð eins og
fangi í gæsluvarðhaldi."
Ég spyr Jóhönnu hvort starfs-
fólkið hafi komið illa fram við hana
að öðru leyti en áður er getið?
„Það var kannski ekki verst við
mig en ég var í stöðugum ótta að
verða fýrir sömu meðferð og hinir
krakkarnir. Ég horfði upp á einn
starfsmanninn sparka í stelpuna
sem var með mér í herbergi en það
var ekkert hlustað á okkur þegar
við kvörtuðum. Ég var síðan að tala
um þetta atvik við aðra stelpu og þá
kom starfsmaður og barði í borðið
og sagðist loka okkur allar þrjár
niður í kjallara ef við hættum ekki
að tala um þetta. Sumir krakkarnir
voru teipaðir en það var gert þann-
ig að hendurnar og ökklarnir á
þeim voru reyrðir saman með lím-
bandi ef þeir ffömdu agabrot. Mér
var hótað að ég yrði sjálf teipuð
segði ég mömmu og pabba frá
þessu. í eitt skipti þegar verið var að
teipa herbergisfélaga minn við
rúmið öskraði hún á mig að starfs-
fólkið væri að lesa bréfin sem
amma mín hafði skrifað mér. Þá
voru þau búin að fara í skúffuna
mína. Maður fékk ekki að hafa neitt