Helgarpósturinn - 06.02.1995, Blaðsíða 11

MÁNUDAGUR 6. FEBRÚAR 1995
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
11
Margt fólk, einning pólitískir fangar, fær dauðadóma eftir ósanngjörn
réttarhöld. í Tyrklandi hafa dauðadómar verið kveðnir upp við fjölda-
réttarhöld þar sem sakborningar eru stundum fleiri en 1000 talsins, en
slíkt stenst ekki alþjóðlegar kröfur um sanngirni. í einum slíkum fjölda-
réttarhöldum úrskurðaði dómarinn að játningar sem væru fengnar
fram með pyntingum væru fullgildar sem sönnunargögn. Myndin sýnir
réttarhöld í Líberíu 1980. Pólitíski fanginn á myndinni, Reginald
Townsend, var líflátinn skömmu eftir réttarhöldin þar sem hann fékk
nær enga vörn.
blaðaviðtali lýsti dómarinn því yfir
skömmu seinna að hann væri ekki
sérlega ginnkeyptur fyrir öfugugg-
um sem mældu strætin til að leita
uppi unglingsstráka. Hann bætti
því við að hann ætti sjálfur ung-
lingsstrák. Að mati dómarans þá
hefðu fórnarlömbin haldið lífi ef að
þau hefðu ekki verið að leita uppi
unglinga.
Saklausir fá
dauðadóma
Árið 1987 sýndi rannsókn fram á
að af 349 málum þar sem saklaust
fólk hafði hlotið dauðadóma, frá
aldamótum og fram til 1985, höfðu
alls 23 verið teknir af lífi. Frá árinu
1985 eru þekkt tvö dæmi þess að
menn hafi verið teknir af lífi í
Bandaríkjunum þó að vafi léki á
sekt þeirra. Willie Jasper Darden
var tekinn af lífi í mars 1988 í Flór-
ída þó að tvö óháð vitni bæru um
að hann hefði ekki getað verið á
vettvangi glæpsins á þeim tíma sem
morðið var framið. Édward John-
son var tekinn af lífi í Missisippi í
maí árið 1987 fyrir morð á hvítum
lögreglumanni. Fjarvistarsönnun
hans var hins vegar staðfest eftir af-
tökuna
Líflétu
vitlausan mann
Á árinu 1992 voru 1708 dauða-
dæmdir fangar líflátnir í alls 35
löndum og 2697 fangar voru
dæmdir til dauða í 62 löndum svo
að Amnesty vissi en nýrri sambæri-
legar tölur voru ekki fyrirliggjandi.
1 grein Sigurðar A., formanns Is-
landsdeildarinnar, sem vitnað var
hér til í upphafi rekur hann for-
vitnilegt dæmi frá því í fýrra þegar
fjöldamorðinginn Andrei Tjíkatíló
var líflátinn í Rússlandi fyrir morð
á 52 manneskjum, einkum börn-
um. ,,‘Áður en Tjíkatíló var líflát-
inn, var búið að taka annan mann
af lífi fyrir eitt morðanna sem hann
framdi. Er réttvísin þá orðin rugl-
uð? Hvaða líf ber að taka tO að
hefna mannsins sem dæmdur var
til dauða saklaus? Ætti kannski að
láta einn dómarann gjalda fyrir það
með lífi sínu? Eða af handahófi ein-
hvern þingmann sem gæti verið
fulltrúi þeirra sem samþykktu lögin
um dauðarefsingar?“
Stigsmunur á dauða-
sveitum og dauða-
refsingum
Áfram heldur Sigurður og fýrir
miðri grein veltir hann fyrir sér af
hverju enginn veki máls á örlögum
mannsins sem var líflátinn saklaus.
„Gæti það verið vegna þess að
menn segi sem svo, að mistök séu
óhjákvæmileg og ekkert við því að
gera, að minnsta kosti meðan mað-
ur verður ekki sjálfur fyrir ranglæt-
inu? Skiptir það engu máli að árlega
eru framin réttarmorð svo tugum
og hundruðum skiptir í Bandaríkj-
unum?“ Undir lok hugleiðingar
sinnar gerir Sigurður grein fyrir af-
stöðu Ámnesty gegn dauðarefsing-
um. „Amnesty International berst
gegn dauðarefsingu vegna þess að
hún er ekki refsing heldur afbrot
sem ríkisstjórnir víða um heim telja
sér heimilt að fremja, að sínu leyti
eins og margar þeirra hafa fýrir sið
að koma sér upp dauðasveitum til
að losa sig við óæskileg öfl í samfé-
laginu. Á dauðadómum og dauða-
sveitum er stigsmunur en ekki eðl-
is.“
Brot á grundvallar-
mannrettindum
Skyndiaðgerðanet Amnesty virk-
ar þannig að upplýsingar eru send-
ar út til félaga um leið og þær berast
deildinni og geta þeir sent kort til
viðkomandi landa þar sem mann-
réttindabrotum er mótmælt. Am-
nesty lítur á dauðarefsingar sem
brot á grundvallarmannréttindum
og mótmæli gegn þeim er stór liður
í starfi samtakanna og mótmælum
frá félögum. Jóhanna Eyjólfsdóttir
sagði í samtali við blaðið að það
myndi styrkja stöðu deildarinnar
að geta í framtíðinni bent á það að
á íslandi væru í gildi ákvæði í
stjórnarskrá sem meinuðu valdhöf-
um framtíðarinnar að setja lög sem
leyfðu dauðarefsingar.
-ÞKÁ
A dauðaganginum eru fangar sviptir persónulegum munum og hár og
skegg rakað að þeim. Hér er það 27 ára gamall maður, Valery Dolgov
sem fékk dauðadóm árið 1986. Eftir raksturinn klæðast dauðafangarn-
ir búningi fordæmdra fanga.
Valgarð Ingibergsson er með brotinn augnbotn og á á hættu að
missa sjón eftir viðskipti sín við dyraverði á Ömmu Lú.
„Þetta var slys
enda maðurinn
kolvTtflaus^
Verið að semja um bætur fyrir áverkana.
„Það kemur væntanlega í Ijós í
vikunni hvort sjónin hefur eitthvað
skemmst,“ segir Valgarð Ingi-
bergsson, gestur á ömmu Lú, sem
hlaut nokkra áverka effir viðskipti
sín við dyraverði staðarins. Hann
neitaði að tjá sig um hvernig þetta
atvikaðist en vonaðist til þess að
það leystist farsællega. Valgarði var
hent út af Ömmu Lú á föstudags-
kvöldið fyrir viku síðan en réðist
aftur til inngöngu. Magnús Ver
Magnússon ætlaði að halda hon-
um þar til lögreglan kæmi en í
átökunum skall hann niður og
brákaðist eða brotnaði augnbotn-
inn sem getur haft í för með sér
sjónskaða. Valgarður lagði fram
kæru á dyraverði staðarins en nú
standa yfir samningaviðræður á
milli aðila.
„Málið er í biðstöðu og hann hef-
ur stoppað kæruna. Menn eru að
melta þetta og vonandi fæst niður-
staða í þessari viku,“ segir Sigurður
Ástráðsson, yfirdyravörður stað-
arins. „Þetta var nú verra eftir lýs-
ingunni að dæma og skýrslan sem
hann gaf á lögreglustöðinni er nátt-
úrlega tómt bull.“
Ingi Þór Jónsson, fram-
kvæmdastjóri Ömmu Lú, segir að
viðræður séu mjög jákvæðar og
hann hafi stöðvað kæruna. „Ég vil
að það komi skýrt fram að mér
finnst leiðinlegt að það sé verið að
blanda Magnúsi Ver eingöngu inn í
þetta. Kæran var ekki lögð ffam
gegn honum heldur dyravörðum
staðarins og sú kæra hefur verið
stöðvuð. Það sem skiptir máli er að
þessir áverkar sem hann hlaut verði
í lagi í framtíðinni. Effir að hafa
rætt við Valgarð var alveg ljóst að
þetta var að öllu leyti eðlileg fram-
kvæmd á málum en svo gerist þetta
slys. Það leit fyrst út fyrir að það
hefði verið náð í hann saklausan,
hann borinn upp og laminn í klessu
af Magnúsi Ver sem var náttúrlega
alls ekki tilfellið. Það sem skiptir
máli er að hann nái örugglega
heilsu eftir þetta slys og fái þær
bætur sem honum ber.“
„Það hefur átt sér stað óhapp
þarna og manni sýnist þeir hafa
gengið aðeins of langt,“ segir Bjarki
Diego, lögmaður Valgarðs. „Það er
bara verið að skoða afleiðingarnar
og það skýrist í vikunni hvernig
honum reiðir af. Það bendir allt til
þess að augnbotninn sé brotinn en
rifbeinin brotnuðu ekki, þau hafa
eitthvað skaddast í átökunum þegar
honum var fleygt út upphaflega. En
það er hreint loft á milli þeirra og
það er fyrir mestu,“ segir Bjarki Di-
ego.
„Kolvitlaus maður“
„þetta var ekkert ægilegt," segir
Magnús Ver Magnússon. „Það var
þarna kolvitlaus maður sem dyra-
verðir á staðnum voru að reyna
vísa út. Hann réðst á þá og vildi
ekki fara út með góðu. Það endaði
á því að þeir voru komnir tveir
með hann en hann var það kolvit-
laus að þeir réðu ekkert við hann,
fengu spörk og högg í sig. Þeir velt-
ust þarna um í stiganum þegar ég
kom að og náði að taka hann tök-
um og síðan var hann borinn út.
Ég var svo í dyrunum að reyna að
tala hann niður en hann var mjög
æstur, sérstaklega við dyravörðinn
sem vísaði honum út upphaflega
fyrir ólæti, áreiti við konur og fleira
í þeim dúr. Hann úthúðaði dyra-
verðinum og ég tók bara undir
með honum til þess að róa hann.
Hann heimtaði að fara inn og
ruddist síðan til inngöngu. Þannig
að ég snéri manninn niður og ætl-
aði að halda honum þar til lögregl-
an kæmi. Hann sleppti ekki takinu
og hékk í mér, við toguðumst á og
þegar takið losnaði skall hann með
höfuð í gólfið og varð fýrir ein-
hverjum meiðslum. Þetta getur
gerst þegar menn eru sjálfum sér
og öðrum hættulegir. Þetta var
bara slys sem verður og hefði nátt-
úrlega aldrei orðið ef hann hefði
ekki verið kolvitlaus,“ sagði Magn-
ús Ver um viðskipti sín við Valgarð
Ingibergsson.
-PÍ