Helgarpósturinn - 13.02.1995, Page 13

MÁNUDAGUR 13. FEBRÚAR 1995
MORGUNPÓSTURINN ERLENT
13
M>g
langar
heim
Taslima Nasrin varhrakin frá Bangladesh af
ofsatrúarmönnum. Hérræðirhún um landið
sitt, einsemdina, og heimþrána.
I skáldsögunni Söngvar Satans
segir Salman Rushdie meðal ann-
ars frá því hvernig erkiengillinn
Gabríel hafði milligöngu við opin-
berun spámannsins Múhammeðs.
Hann leggur erkienglinum nokkur
vers í munn og eru þau alldjöfulleg.
Þetta töldu heittrúaðir múslimar að
væri argasta guðlast og útkoma
bókarinnar varð heimsviðburður.
Ajatolla Khomeini, trúarleiðtogi
írana, lýsti Rushdie réttdræpan og
hvatti sanntrúaða um allan heim að
framfylgja dauðadóminum.
Rushdie er enn í felum, dauðadóm-
inum hefur ekki verið aflétt.
Nú er önnur bók orðin að ásteyt-
ingarsteini milli öfgasinnaðra bók-
stafstrúarmanna og þeirra sem eru
andsnúnir ritskoðun í hvaða mynd.
Þetta er skáldsaga eftir Taslimu
Nasrin, 32 ára lækni og rithöfund
frá Bangladesh og ber hún heitið
Skötnmin. Það fór einkum fyrir
brjóstið á íslömskum ofsatrúar-
mönnum að Nasrin skyldi fjalla á
opinskáan hátt um ofstopa mús-
lima í garð hindúa, en einnig er
hún þekkt fyrir að vera einörð
kvenréttindakona. Stuttu eftir að
ofsatrúarmenn uppgötvuðu hvaða
efni bókin hefði að geyma fóru þeir
út á göturnar í flokkum, heimtuðu
að Taslima Nasrin yrði líflátin;
sumir veifuðu meira að segja kó-
braslöngum máli sínu til áréttingar.
Að endingu mögnuðu þeir upp
Meira en 200 þúsund ofsatrúar-
menn fóru út á göturnar og mót-
mæltu þegar stjórn Bangladesh
leyfði Taslima Nasrin að fara í út-
legð. „Bókstafstrúin er náskyld
fasisma. Þetta eru villimenn og
við þá mun ég aldrei, ég segi
ALDREI með stórum stöfum, gera
málamiðlun."
gegn henni „fatwa“, sem þýðir að
hún er réttdræp. í ágúst síðastliðn-
um varð Taslima Nasrin að flýja
land og fann griðastað í Svíþjóð.
Hún hefur ferðast mikið á Vestur-
löndum og skýrt mál sitt fýrir þjóð-
arleiðtogum og forsvarsmönnum
mannréttindasamtaka. Eftirfarandi
viðtal við Taslima Nasrin birtist ný-
skeð í þýska tímaritinu Focus.
Spurning: Þú ert döpur að sjá.
Ertu einmana?
Taslima Nasrin: I Bangladesh á
ég fjölskyldu og marga vini. í
Stokkhólmi finnst mér ég vera
óhult, mín er gætt allan sólarhring-
inn af vingjarnlegum en frekar
þegjandalegum leyniþjónustu-
mönnum - en vinir, fjölskylda? Ég
er ung kona, ekki nema 32 ára, og
ég er alein og fmn til einsemdar.
Mig langar heim.
Sp: Heim, til þess eins að láta óða
íslamska ofsatrúarmenn hundelta
þig? Er ekki sannleikurinn sá að þú
hefur glatað heimili þínu?
Taslima Nasrin: Heimili mitt er
aleiga mín. Vissulega er Bangladesh
eitt af fátækustu löndum í heimi,
en í mínum augum er það fallegasta
land í heimi! Þar ólst ég upp, þar
starfaði ég sem læknir, það er eina
heimilið sem ég á. Geturðu ímynd-
að þér hvernig mér leið þegar 200
þúsund karlmenn heimtuðu dauða
minn í nafni Allah? í ágúst á síðasta
ári var ég í felum í kjallara í höfuð-
borginni Dakka og heyrði hrópin í
þeim: „Drepum Taslima, hengjum
hana, nauðgum henni, rífum hana í
tætlur." Þá skildi ég hvað einmana-
kennd er.
Sp: En er sannleikurinn ekki
mikilvægastur - og baráttan?
Taslima Nasrin: Hefði þessi ís-
lamski múgur fundið mig þá hefði
hann sundurlimað mig og geymt
líkamspartana eins og helgidóma - í
öfugum skilningi reyndar - í bæna-
húsum sínum. Þessir menn halda
að með þessu móti tryggi þeir sér
gluggasæti í himnaríki. Ef himna-
ríki er þannig háttað, þá er ég guð-
leysingi.
Sp: Hatastu við íslam? Fjand-
menn þínir halda því fram að þú
hafir aldrei lesið Kóraninn.
Taslima Nasrin: Bull og vitleysa!
Ég hef lesið hann þúsund sinnum.
Móðir mín, trúuð kona, þvingaði
í dag verða liðin fimmtíu ár frá því að sprengjuflugvélar Breta gerðu
hrikalega loftárás á þýsku miðaldaborgina Dresden. Tugir þúsunda
létu lífið í eldhafinu. Enn er um það deilt hvort þetta var stríðsglæp-
ur ellegar liður í heiðarlegri styrjöld. Víst er þó að fjöldi manns beið
bana, flestir óbreyttir borgarar.
Taslima Nasrin fæddist 1962. Hún er dóttir læknis og er sjálf menntuð í læknisfræði, sérgrein hennar er
kvenlækningar. Hún er afkastamikill rithöfundur og hefur skrifað um tuttugu bækur sem innihalda ritgerðir,
Ijóð og óbundið mál. Haustið 1993 gaf hún út skáldsöguna Skömmina en þar fjallar hún meðal annars um yf-
irgang múslima við hindúa. Fyrir vikið lýstu ofsatrúarmenn hana réttdræpa og í sumarlok 1994 varð hún að
flýja til Svíþjóðar.
mig til þess þegar í bernsku. Bræð-
ur mínir máttu leika sér í fótbolta,
ég varð að vera heima - það var líka
í nafni Allah. I nafni þessa guðs
vildu þúsundir manna myrða mig
með mestu ánægju, mig sem er
læknir og starfa við að bjarga
mannslífum. Ég spyr - hvers konar
guð er þetta?
SP: Hvaða augum lítur þú bók-
stafstrúna?
Taslima Nasrin: Hún er náskyld
fasisma. Þetta eru villimenn og við
þá mun ég aldrei, og ég segi ALDR-
EI með stórum stöfum, gera neina
málamiðlun! Fyrr verða þeir að
drepa mig. Á þessu ári fagnar
Þýskaland því að fimmtíu ár eru
liðin frá því nasisminn leið undir
lok. Hvað um það? Hverjir töluðu
geegn villimennskunni í Þýska-
landi? Martin Niemöller, Dietrich
Bonhoeffer, Carl von Ossietzky,
Kurt Tucholsky og Scholl- systurn-
ar. Ekki nema örsmár minnihluti.
Samt er þetta fólk heimsþekkt fýrir
hugrekki og mannúð.
Fyrir þetta berst ég líka. Á sjúkra-
húsinu hef ég oft grátið af vanmátt-
ugri reiði þegar ég heyri konur
veina af skelfmgu þegar þær hafa
fætt dætur í heiminn. Hvers vegna?
Dætur eru ekki annað en skömm
fýrir fjölskylduna, einungis synir
eru lýsandi tákn um velvild Allah.
Hjá okkur er ofsatrúin reyndar
bönnuð með lögum. í orði kveðnu
erum við lýðræðisríki. Fyrir fatwa,
dauðadóminn sem kveðinn var yfir
mér, má refsa mönnum með fang-
elsisvist.
En forsætisráðherrann okkar,
Khaleda Zia, hafði val milli plág-
unnar og kóleru. Yrði mér ekki
refsað voru ofsatrúarmenn reiðu-
búnir að lama allt landið. Yrði mér
refsað var líklegt að vestræn ríki
myndu stöðva alla þróunarhjálp.
Ég get fullyrt að Svíar björguðu mér
úr svartaþoku og formyrkvun.
Vegna sannleikans virðist ég hafa
glatað öllu. Hvernig á ég sem ung
kona að bregðast við því? Hafið þið
eitthvað svar?
SP: Flestir dá þig fýrir hugrekki
þitt og þér er hvarvetna tekið með
kostum og kynjum. Stjórnmála-
menn á borð við Franfois Mitterr-
and og Klaus Kinkel ræða við þig.
Er ekki einhver huggun í því?
Taslima Nasrin: Hverjum þykir
ekki nokkuð til þess koma að búa á
Ritz-hótelinu í París? En vitneskjan
um að hvar sem er gæti leynst óður
maður sem hugsar um það eitt að
myrða mann, hún gleymist ekki
einu sinni í mjúku rúminu á Ritz.
Fbaís/eh.
Sorg hennar var þjódarínnar allrar
Kennedyættin er stór og víðfeðm móður sína. Kjökrandi sagði hann að undirvemdarvængþessafólks. Pabb
Kennedyættin er stór og víðfeðm
og það kom berlega í ljós um daginn
þegar elsti og einn kunnasti meðlim-
ur hennar, Rose Fitzgerald Kenne-
dy, var borin til grafar. Athöfnin fór
ffam í St. Stephens-kapellunni í Bost-
on en þar var Rose einmitt gefið nafti
fýrir réttum 104 árum síðan.
Flaggað var í hálfa stöng við allar
opinberar byggingar Bostonborgar
að beiðni borgarstjórans. Fjölmenni
var á götum úti þegar líkfýlgdin fór
hjá og fýrir ofan sveimuðu þyrlur
sjónvarpsstöðva sem sýndu beint frá
athöfninni um gjörvöll Bandaríkin.
Fólk laut höfði í virðingarskyni við
konu sem á langri ævi fékk sinn skerf
af sorg og mótlæti, kannski meiri
skerf en gerist og gengur.
Eini eftirlifandi sonur Rósu, öld-
ungardeildarþingmaðurinn Edward
Kennedy, hélt að mestu utan um at-
höfnina og fór fögrum orðum um
móður sína. Kjökrandi sagði hann að
trú hennar gerði það að verkum að
hún hefði verið fullsátt við dauðann
og hún hefði vitað hvað væri í vænd-
um nokkrum dögum fýrir látið.
Hann sagðist geta ímyndað sér
endurfúndi móður sinnar við mann
sinn, Joe Kennedy, og börn sín
fjögur; John, forseta Bandaríkjanna
sem var myrtur, Robert, dómsmála-
ráðherra Bandaríkjanna og forseta-
ffambjóðanda sem einnig var myrtur
og Kathleen og Joe sem létust ung.
Hann sagðist vita að það hefði verið
draumur móður sinnar nokkuð lengi
að fá að hitta þetta fólk fýrir handan
og sagðist vera ánægður með að þessi
draumur væri nú orðinn að veru-
leika.
„John kallaði hana einu sinni límið
sem héldi okkur saman,“ sagði Ed-
ward að lokum. „Fyrir okkur öllum
var hreint ómetanlegt að fá að vera
undir vemdarvæng þessa fólks. Pabbi
var neisti okkar en mamma lífsljósið
yfir okkur öllum. Pabbi var mesti að-
dáandi okkar en mamma okkar
mesti og besti kennari. Borðstofan
heima var kennarastofan og fögin
voru heimsmálin eins og þau lögðu
sig.“
I hugum margra Bandaríkja-
manna gegndi Rose hlutverki sem
svipar til hlutverks ensku drottning-
armóðurinnar. Báðar hafa þær hald-
ið virðingu sinni og stalli í gegnum
áratugina og báðar vom nefndar per-
sónugervingar þjóðar sinnar, klettar
sem létu fátt ef nokkuð buga sig.
f tilviki Rósu vom þó næg tilefni til
að láta bugast. Missir eiginmanns og
fjögurra barna væri flestum nægilegt
tilefni til að hugfallast en ekki Rósu.
Hún hélt ró sinni í gegnum þykkt og
þunnt og sem dæmi um rósemi
hennar og yfirvegun má taka við-
Cicciolina og Ludwig.
Cicciolina
í klípu
Ungverska klámmyndaleikkon-
an llona Staller, öðru nafni Cicci-
olina hefur ekki átt sjö dagana sæla
upp á síðkastið. Nýskeð skildi hún
við eiginmann sinn, nýlistamann-
inn Jeff Koons og sagði hún við
það tækifæri að hann hefði mis-
þyrmt sér og misboðið á allan hátt.
Hann hafi gengið í hjónabandið til
þess eins að vekja á sér athygli. Þau
Koons eiga nú í forræðismáli vegna
sonar þeirra, Ludwig.H
Tsjetsenar
síga á
Herráð Tsjetsjena hélt því fram í
gær að þeim hefði lánast að drepa
250 Rússa sem störfuðu við að setja
upp eldflaugapalla. Fylgdi sögunni
að Tsjetsjenar hefðu náð að eyði-
leggja 24 brynvarða bíla.H
Óðir
nasistar
Nauðrakaðir menn fóru hamför-
um í Austurríki í gær en þar stóð
yfir minningarathöfn um fórnar-
lömb nasista. Fólk hafði komið
þarna saman til að kveikja á kert-
um, en hafði lítinn frið fýrir nýnas-
istum. Fjórir sígaunar voru myrtir í
sprengjuáras í Austurríki í síðustu
viku.B
Góss Stalíns
Meðal.merkra gripa sem Rauði
herinn fjarlægði frá Evrópu í stríðs-
lok er þetta ómetanlega málverk.
Auðvitað er það málað af Van
Gogh, höfundarbragðið leynir sér
væntanlega ekki. Nú er þetta mál-
verk til sýnis í Hermitage-safninu í
St.Pétursborg ásamt öðrum dýr-
gripum frá tíma impressjónista.É
Rose ásamt syni sínum
brögð hennar við morðinu á yngsta
syni sínum, Robert. „Edward verður
að standa sig,“ var það eina sem
gamla konan mátti mæla við tíðindin
og hvort um var að kenna kaldlyndi
eða yfirvegun fæst líklega aldrei úr
skorið.
Kveðjuorð forseta Bandaríkjanna,
Bill Clinton verða einnig lokaorðin
hér. „Fáir Bandaríkjamenn hafa fært
viðlíka persónulegar fórnir og frú
Rose Kennedy. Hennar hlutverk var
engu líkt í fjölskyldu sem á sér enga
líka í gjörvallri sögu þjóðarinnar.“
Bih/fcyggí ú Economist og Hello.