Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1943, Page 3
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS
379
BRYNIIEIFIUIR TOBIASSON;
Nú um skeið hefir verið aflað
fjár til kirkju handa Laug-
arness-söfnuði. Kirkjan er vel á
veg komin. Hún er kölluð Laugar-
ness-kirkja. Að vísu stendur hún
ekki þar sem in gamla kirkja
stóð 1 Laugarnesi, en þó í landi
jarðarinnar, og verður hún að
teljast arftaki gömlu kirkjunnar.
Mikill er munurinn að vonum á
þessari steinkirkju og inni gömlu
torfkirkju, enda eru tímarnir
stórum breyttir. Nýja kirkjan
tekur á fjórða hundrað manna í
sæti, og líklega geta allt að því
jafnmargir staðið.
Kirkju í Laugamesi er fyrst
getið í kirknaskrá Páls biskups
Jónssonar í Skálholti um 1200, en
vafalaust hefir kirkja verið reist
þar snemma, Ingólfsniðjar hafa
áreiðanlega ekki látið sitt eftir
liggja að veita kristninni, eftir
það að hún hafði verið lögtekin.
Ættfaðirinn var mikill trúmaður
á sína vísu, og niðjarair hafa
Laugarnes 1836.
\
sjálfsagt verið það líka. Þeir voru
vel siðaðir, bæði í heiðni og
kristni. Nægir að minna á Þor-
lcel mána, sonarson Ingólfs, er á
banadægri lét bera sig út í sól-
skinið og fól sál sína þeim guði,
sem hefði skapað sólina, og var
.hann þó maður heiðinn. Þormóð-
ur, sonur Þorkels, var allsherjar-
goði, þegar kristni kom á ísland.
Þorgeir Ljósvetningagoði lögsögu
maður var frændi allsherjargoð-
ans. Þeir voru þremenningar.
Voru ömmur þeirra systur, dætur
Hrólfs rauðskeggs.
Kirkjan.
Kirkjur hafa án efa verið reist-
ar í öndverðri kristni í Vík
(Reykjavík), í Nesi við Seltjöm
og í Laugamesi.
í máldaga 1235 um veiði í Ell-
iðaám segir, að staðurinn í Viðey
og kirkjan í Laugarnesi eigi Ell-
iðaár hálfar að veiði allrí, og í
máldagaskrá 1234 um eignir
Maríukirkju og staðar í Viðey
stendur, að staðurinn í Viðey eigi
laxveiði í Elliðaám að helmingi
við Laugnesinga. Samkvæmt mál-
daga Jónskirkju í Vík (Reykja-
vík) 1379, á hún fjórðung reka á
móts við Nes, Engey og Laugar-
nes „utan Seltjöm og Laugar-
læk“.
í máldaga fyrir Laugarness-
kirkju 1397 segir svo: „Hún á
heimaland hálft, tíu kúgildi og
fimm hross, fimmta hvem lax af
veiði þeirri, er Viðeyingar eiga í
Elliðaám, fyrir utan þann part,
er Hallotta Þorsteinsdóttir gaf
klaustrinu í Viðey1. Er það reikn-
að fimm hundruð. Sömuleiðis 10
hundruð í metfé (úrvalsfé) sömul
þrettán bækur, er á em tólf mán-
aða tíðir allar, tvenn messuklæði,
!) Klaustrið í Viðey var stofnað ár-
ið 1226. Hverra manna Hallotta hefir
verið er ókunnugt, en hún hefir átt
Laugarnes einhvern tíma á tímabil-
inu 1226—1397.