Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 2
C52
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
\V|| ih7ni.yh' IVrii’ kolkiA
sera var svo djúpt grafin að beir
höfðu gleymt henni.
Vinstriflokkarnir höfðu árum
saman, — já, áratugum saman, í
meira en öld, látið sjer tíðrætt um
byltinguna, sem koma ætti. En er
hún loksins kom urðu þeir eins for-
viða og sveitaprestur að lokinni
messu fyrir auðum bekkjum, er
frjettir það hjá aðstoðarpresti sín-
um, að útvarpað hafi verið frá
himnaríki.
Að því er vinstriflokkarnir
sögðu, þá var þetta messíasar-spá-
dómur, sem hafði rætst. Allar al-
gengustu setningarnar í fræðibók-
unum: Um verkamannastjórn og
bænda, eignarnám og alræði öreig-
anna höfðu breyst úr þurru bleki í
lifandi blóð. Trú visnstriflokk-
anna átti, eins og áður er sagt,
ekki rætur sínar í fortíðinni held-
ur var hún reist á draumum um
framtíðina. Og þessi framtíð var
nú orðin að veruleika. Litlaust
draumaland var orðið að landi
veruleikans með lifandi fólki, en
þó nógu fjarlægt til þess að geta
gefið ímyndunaraflinu lausan
tauminn og með einkennilegum
búningum og saknaðarljóðum til
að örva með hugmyndaflugið.
Framfarir, rjettlæti og sócial-
ismi voru andleg hugtök sem gáfu
ekki tilefni til drauma og ekkert
tækifæri til tilbeiðslu, ástar, eða
til þess að gera sjer sjerstaka
heimilislausa og tvístraða hreyf-
ing eignast föðurland, fána og
vangamynd af skeggjuðum föður
með gletnisglampa í augum og
mongólskum svip. Ifin sagnræna
barátta mikillar þjóðar, sem bar-
ist hafði fyrir frelsi sínu og leik-
ið þess á milli á strengjahljóðfæri
sín, hafði satt hungur hinnar
hundrað ára piparmeyjar, —
vinstriflokkanna í Evrópu, — sem
aldrei hafði notið unaðar valdsins.
Þannig varð trúin á kommún-
ismann til — eða rjettara sagt,
þannig endurfæddist hún, því að
Rússland varð aðeins nýtt tilefni
til að endui*vekja hugmyndir, sem
voru jafngamlar manninum sjálf-
um. Eins og svipuð fyrirbrigði lið-
ins tíma, gullöldin, fyrirheitna
landið og guðsríki, hjet þetta nýja
ríki dýrlegum bótum fyrir öll von-
brigði manna í lífinu og tilgangs-
leysi dauðans. Við sem tekið höf-
um þátt í kommúnistahreyfing-
unni vitum hve fullkomlega Soviet-
trúin hefur staðið við þessi lof-
orð sín, ekki heima fyrir í Rúss-
landi, heldur gagnvart hinum trú-
uðu utan Rússlands.
Eitt af höfuðeinkennum hinna
ævafornu hugmynda manna, er að
ofan getur, er sú vissa að á und-
an efndum fyrirheitisins hljóti að
fara ákafleg umbrot, svo sem
dómsdagur eða halastjarna o. s.
frv. Þaðan stafar það, að allir
ósviknir kommúnistar eru ósjálf-
rátt mótfallnir öllum umbótatil-
raunum, er miða að hægfara þró-
un til sósialisma. Byltingin er í
þeirra augum nauðsynleg til þess
að fu'.lkomna komu hins sósialist-
iska ríkis.
Tilraunir vesturveldanna, sem
þó voru gerðar með hálfum hug,
til þess að brjóta bolsevismann á
bak aftur með hernaðarlegri íhlut-
an, örvaði aðeins eldlegan áliuga
lærisveinanna og íklæddi Rússland
dýrðarljóma píslarvættisins, sem
það skreytir sig með enn í dag,
enda þótt það sje orðið mesta her-
veldi Evrópu og hafi gleypt helm-
ing Póllands og Eystrasaltsríkin
þrjú!
„Látið Rússland í friði“, var
upprunalega pólitískt orðtæki, cn
varð brátt trúarjátning. Á sama
hátt urðu árásir íhaldsblaðanna til
þess, að brátt þótti hinn mesta
ósvinna að gagnrýna eða deila á
Rússland. Almennt var því borið
við, að gagnrýni á Rússlnnd,
hversu vingjarnleg og óhlutdræg,
sem hún annars kynni að vera, yrði
til þess eins, að gefa íhaldsöflun-
um byr í seglin. Auðvitað var
þessu varpað fram til þess að
rjettlæta þessa afstöðu til Rúss-
lands, því að jafnvel í einkavið-
tali, og þó að enginn frjettaritari
frá Daily Mail væri viðstaddur,
þótti aðdáendum Rússa það hinn
argasti glæpur og guðlast að fara
gagnrýnisorðum um Rússa. Til-
hneigingin til að verja Rússland
var komin út fyrir öll skynsamleg
takmörk og orðin að andlegri vörn
fyrir trúarsetningar gegn erlend-
um efasemdum.
Framfarirnar höfðu endurheimt
trú sína: Soviet-Rússland varð
nýtt „deyfilyf fyrir fólkið“.
II.
Byltinyaraldan, sem flæddi um
meginland Evi’ópu í kjölfar rúss-
nesku byltingarinnar, hjaðnaði
með ósigrunum í Þýskalandi,
Ítalíu, Ungverjalandi og í Balkan-
ríkjunum. Þegar eftir 1920 varð
það augljóst að ekki mundi koma
til neinnar byltingar í Evrómi á
næstunni. Hingað til hafði verið
litið á Soviet-ríkið sem framvörð
byltingarsinna, en nú urðu bylt-
ingarsinnar varnarlið Soviet-ríkis-
ins. I hinum hörmulegustu átök-
um sem áttu sjer stað í ýmsum
löndum frá Kína til Spánar, höfðu
þeir verið notaðir sem sjálfs-
morðssveitir. Hagsmunir öreiga
annara landa voru látnir sitja á
hakanum fyrir hagsmunum Soviet-
sambandsins og alþjóðasamband
kommúnista var orðið að lyfti-
stöng rússneska utanríkismála-
ráðuneytisins. Hinar snöggu
stefnubreytingar kommúnista-