Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 21

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
671
Danðarefsing ef verkamenn slóra
reka verkamenn fyrirvaralaust úr
vinnunni, ef þeir komu meir en
tuttugu mínútum of seint til
vinnu, eða ei þeir fóru í burtu
áður en vinnutíminn væri úti, ef
þeir voru hysknir eða afköst
þeirra voru ekki fullnægjandi o. s.
frv. (Tilsk. 29. des. 1939). Væru
menn reknir vegna leti, voru
skömtunarseðlar þeirra teknir af
þeim (meðan vörur voru skamt-
aðar) og þeir mistu rjett til hús-
næðis. Árið 1939 fjekk hver laun-
þegi vinnubók, sem verkstjórinn-
geymdi og skráði í athugasemdir
um hegðun verkamannsins, ávirð-
ingar hans, ástundun eða leti o.
s. frv. Það varðaði við hegningar-
lögin, að ráða mann í vinnu, sem
ekki hafði vinnubók.
En hvorki ógnir .nje refsingar
dugðu til að sporna við þv\ að
fjöídi óánægðra verkamanna færu
úr vinnu þeirri, er þeir höfðu.
Því voru árið 1938 gerðar ráð-
stafanir til þess að rígbinda verka-
menn við vinnustöðvar sínar
Frá því árið 1940 var mönnum
refsað með þvingunarvinnu ef
þeir fóru leyfislaust úr vinnu og
jafnvel fyrir að koma of seint eða
slóra oJ s. frv. Hvern þann, er
gerat hefir sekur um einhvorja
ávirðingu, verður að dæma innan
5 daga frá því að brotið er framið.
Dómarastörfin annast aðeins einn
dómari nú (áður dómari og tveir
ólöglærðir meðdómendur). Dómar-
ar og framkvæmdastjórar eiga
von á þungri refsingu ef þeir sýna
nokkra linkind. (Tilsk. 26. júní og
24. júlí 1940.). Sjúkratryggingar
og aðrar tryggingar miðast við
það hve lengi hinn trygði hefir
verið í sömu atvinnu. Þannig fá
verkamenn engan sjúkrastyrk
greiddan fyrstu sex mánuðina, er
þeir eru í nýrri atvinnu. Úr því
hækkar sjúkrastyrkurinn smám
saman og nær hámarki, er menn
hafa unnið tíu ár samfleytt á sama
stað. Ef menn breyta um vinnu-
stað, gildir hið sama og er þeir
fara í nýja atvinnu. (International
Labour Revievv, b. 38, 1938).
Um sama leyti og ofangreind
lagafyrirmæli voru sett, var 6
daga vinnuvikan og 7 stunda
vinnudagurinn afnuminn, ákvæðis-
vinnutaxtinn lækkaður og iág-
markskrafan um afköst hækkuð,
svo að endaþótt vinnutíminn væri
lengdur um 15%, þá héldust með-
al-mánaðarlaunin óbreytt. Og þar
við bættist að dregið var af kaupi
þeirra verkamanna, er ekki gátu
fullnægt þeim framleiðslukröfum,
sem gerðar voru til hvers um sig,
en það voru 32% allra verka-
manna. (Skýrsla Shverniks for-
seta verklýðsfjelaga Ráðstjórnar-
ríkjanna 16. apríl 1941.).
Lög sem sett höfðu verið til
verndar konum og unglingum (til
varnar því að þau væru 'átin
vinna nætur- og eftirvinnu), voru
feld úr gildi. Þess ber að geta að
það, sem hjer hefir verið sagt, á
við árin fyrir ófrið þann er nú
stendur yfir, því frá því í desem-
ber 1941, hafa allar greinar iðn-
aðarins í Rússlandi og allir flutn-
ingar er beint eða óbeint koma
styrjöldinni við verið undir her-
lögum. (Margaret Miller: Labour
in the U.S.S.R. Brit. Assn. foy
Labour Legislation 1942, bls. 19—
21).
Fjarvist frd vinnu, hyskru og
hirðuleysi var látið varða dauða-
refsingu.
Þegar litið er yfir það, sem
skýrt hefir verið frá hjer að fram-
an, er ekki óeðlilegt að vakni með
mönnum sú spurning, hvernig það
hefir rnátt ske, að lagalegri stöðu
verkamannsins í Ráðstjórnarlýð-
veldinu hefir hrakað svo herfilega
sem raun ber vitni um. Hvernig
það var mögulegt að afnema
grundvallarrjettindi hans og
hvernig lífskjör hans hafa getað
versnað svo mjög frá því á keis-
aratímunum, — en þó risið upp
á sama tíma ný stjett er liíir í
alsnægtum.
Hvernig hefir alt þetta getað
skeð, án mótstöðu, og í landi, sem
að orði kveðnu hefir verið undir
einræðisstjórn öreiganna?
í auðvaldsríkjunum með lýð-
stjórnarfyrirkomulagi, eru verka-
mönnum opnar tvær leiðir til þess
að hafa áhrif á stjórnarákvarð-
anir: hinar almennu kosningar og
verkalýðsfjelögin.
Augljóst er, að fyrri leiðina er
ekki um að ræða í ríki,sem aðeins
leyfir einn stjórnmálaflokk.
Kjósendur í Ráðstjórnarríkjun-
um hafa aðeins rjett til þess að
greiða atkvæði með eða móti þeim
eina lista frambjóðenda, sem bor-
inn hefir verið fram af stjórnar-
völdunum. Að greiða atkvæði gegn
slíkum lista, getur komið kjósend-
um í koll, því að í flestum sveita-
kjördæmum fara kosningar fram
opinberlega, auk þess sem það er
með öllu tilgangslaust, þar eð ekki
er völ á öðrum frambjóðendum.
Löglegir andstöðuflokkar eru
ekki til, engin óháð blöð og engir
möguleikar á því að almennings-
álitið geti látið til sín taka gogn
ríkisvaldinu. Eina leiðin, sem opin
er þeim, sem óánægðir eru, er
leynileg stjórnmálastarfsemi fárra
manna flokka.
Síðari leiðin, sem aðallega lýtur
að hinni fjárhagslegu hlið mál-
anna, er verkalýðssamtökin. Ráð-
stjórnarvinirnir í Vestui'-Evrópu,
þekkja í raun og veru sáralítið til
starfsemi þessara fjelaga innan
Ráðstjórnarríkjanna. Meðan borg-
arastyrjöldin stóð yfir, og á næstu