Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 19

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
6fi9
Kjörin verri en á keisaratímannm
En forstjórar fyrir námum, þar
sem 1500 menn vinna, eru ekki í
hæsta flokki innan tæknistjettar-
innar. Laun framkvæmdarstjóra,
yfirverkfræðinga og forstjóra í
hæsta launaflokki ,eru alt að því
100 sinnum hærri en meðallaun og
alt að því 300 sinnum hærri en lág-
markslaun. Þróun þessi náði há-
marki sínu árið 1943, er fyrsta
miljónamæringi öreigaríkisins var
fagnað í ráðstjórnarblöðunum af
mikilli hrifningu.
Ráðstjórnarsinninn kann að
bera fram þau rök, að ástæða sje
að vísu til að harma hve mikils
misrjettis gæti í launakjörum
manna í Ráðstjórnarríkjunum, en
hjer sje þó aðeins um laun að
ræða en ekki hagnað, eins og í auð-
valdsríkjunum. Frá raunhæfu
sjónarmiði skiftir minstu máli
hvort fjelagi Berdyebekov, —
framkvæmdarstjóri fyrirmyndar-
búsins í Kasakstan, og fyrsti mað-
urinn, sem Rússar viðurkendu að
væri miljónamæringur, — á bú-
garðinn, sem hann situr á, eða hef-
ur aðeins stjóm hans á hendi.
Vald það, er hann hefir yfir þeim
er vinna hjá honum, er samkvæmt
gildandi vinnulöggjöf (sjá síðar)’
í raun og veru meira en vald eig-
andans i auðvaldsríkjunum. Börn
hans öðlast þau forrjettindi, er
auður veitir, bæði um mentun og
frama, og þau munu ekki þurfa
að vinna fyrir tekjum sínum frem-
ur en börn miljónamæringanna í
auðvaldsríkjunum. Munurinn er
aðeins sá, að Berdyebekov fær ekki
að kaupa land eða verksmiðjur
sjálfum sjer til handa, — en hver
sækist eftir að kauþa verksmiðju
ef hann getur notið allra hlunn-
inda sem væri hann eigandi henn-
ar, án þess að þurfa að eiga nokk-
uð á hættu fjárhagslega.
Sú þróun, sem miljónamæring-
ar öreigaríkisins bera vitni um,
verður ekki skilin, nema kjör
þeirra sjeu borin saman við lífs-
kjör fátæklinganna þar í landi.
Ráðstjórnarríkin eru eina stór-
veldið í heiminum, sem aldrei gef-
ur út skýrslur um launakjör og
verðlag á lífsnauðsynjum og eng-
ar skýrslur um tekjur og gjöld.
Hinsvegar birta rússneskar hag-
skýrslur háværar greinargerðir
um iðnaðar-framleiðsluna, en um
neytendurna er vandlega þagað.
Einstaka menn, svo sem Ciliga,
Sedov, Yvon og Serge, sem lifað
hafa meðal alþýðunnar í landinu,
hafa komist úr landi og þorað að
segja sannleikann um ástandið
þar afdráttarlaust.
Þessir menn hafa lýst hinum
aumu lífskjörum sem almenning-
ur í Rússlandi á við að búa, — en
hafa vitanlega verið bornir út af
áhangendum Ráðstjórnarríkjanna,
sem Trotskysinnar og rógberar.
Engu að síður er hægt að kom-
ast að hinu rjetta í þessu máli
með því að athuga til hlítar þær
heimildir, sem fyrir hendi eru frá
ráðstjórninni sjálfri, og ætla má
að óhætt sje að treysta. Þannig
birtir rússneskt tímarit, Planovoie
Khoziaistvo (Plan-ökonomi)’, sem
er málgagn stjórnarinnar, og kom
út árið 1938, nokkrar tölur, um
matarneyslu meðal verkamanna-
fjölskyldu í St. Pjetursborg á keis-
aratímunum, en fjölskylda þessi
hafði afkomu sína af vinnu við
iðnaðinn. (Peter Meyer: „The
Soviet Union: A new class socie-
ty“, Politics, New York, marz
1944).
Með því ?.ð miða við þessar
tölur hefir Hubbard komist að eft-
irfarandi niðurstöðu: (Hubbard.
Soviet Labour and Industry, Lond-
on 1942, bls. 164).
1913 1929 1937
FæSi í viku, rúblur 3.49 5.90 49.60
Verðiagsvísitala fæðis % 100 172 1449
Meðal vinnulaun rúblur 25 66 245
Raunveruleg kaupvísi-
tala % 100 154 68
Þannig höfðu meðal-lífskjör
manna frá því er byltingin hófst
og til ársins 1929, batnað um 54%
en voru 1937 komin 32% nlður
fyrir það, sem þau höfðu verið
fyrir byltinguna.
Að sömu niðurstöðu, þó með
annari aðferð sé, kemst F. Forest,
og er hún reist á heimildum frá
ráðstjórninni og veVðlagi í smá-
söluverslunum í Moskvu, sem
sendiráð Bandaríkjanna í Rúss-
landi .hefur gefið skýrslu um og
rússneska ráðstjórnin hefir stað-
fest. (F. Forest. „An Analyses of
Russian Economy", New Inter-
national, janúar—febrúar 1943)\
Tölur hans eru þessar:
1913 1928 1940
Verðvísitala ........ 100 187 2248
Kaupvísitala ........ 100 233 1383
Raunveruleg kaupvísitala 100 125 62
Ennfremur hefir Colin Clark
komist að sömu niðurstöðu (Criti-
que of Russian Statistics)] og reis-
ir hana eingöngu á rússneskum
stjórnarheimildum. Samkvæmt út-
reikningi Clarks hefir ma+ar-
neysla einstaklingsins á árunum
1913—1934 minkað um 30% (úr
49,6 pence á viku eftir ensku verð-
lagi 1934 í 38 pence)\ Þessi tala
er, eftir því sem Polanyi fullyrðir,
30% fyrir neðan það, er þau 10%
Englandi eiga við að búa, er lje-
legast fæði hafa, samkvæmt nið-
urstöðum Sir John Orr.
Að því er jeg best veit, hafa
engir ráðstjórnarmenn eða komm-
únistar, er þekkja til þessara
mála, fram að þessu reynt að
hrekja tölur þessar eða gefið út
skýrslur um launakjör og verð-