Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 25
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
675
ÍIMfc ;!"¥ >ílaí; -<&..Á <k,fr ÍLA.&I
Þjóðaralkvæðagrciðsla talin gagnbyltíng
500.000 á ári, og eru þá ekki talin
önnur tilfelli en þau, er voru svo
alvarleg, að sjúkrahúsvist var
nauðsynleg!
Afleiðing þess, að fóstureyðing-
ar eru bannaðar með lögum, er
því sú, að efnaðar konur geta látið
framkvæma hinar ólöglegu aðgerð-
ir við tiltölulega góð skilyrði og
látið fara sæmilega um sig, en
þær sem fátæk^r eru, verða að
stofna lífi sínu í hættu við það að
framkvæma fóstureyðinguna
sjálfar, eða að leita að öðrum kosti
til skottulækna.
Lögin um bann gegn fóstureyð-
ingum voru einu lagafyrirmælin
í sögu Eáðstjórnarríkjanna, sem
opinberar umræður voru leyfðar
um, áður en þau öðluðust gildi.
Því var lofað að láta fara fram
þjóðaratkvæðagreiðslu um máíið
og efnt var tii atkvæðagreiðslu um
það í nokkrum verksmiðjum, til
reynslu. Kom þá í ljós að meiri-
hlutinn var á móti lögunum. Var
þá hætt við að bera málið undir
atkvæði þjóðarinnar og var bann-
ið lögfest með tilskipun 27. jan-
úar 1936. (Lagasafn 1936, nr.
309).
Þessi hættulega gagnbyltingar-
tilraun, — að leita álits almenn-
ings, — hefir ekki verið endurtek-
in síðan. En því má bæta við, að
kröfur þær, er hin nýju lög gera
um að viss læknisfræðileg skilyrði
þúrfi að vera fyrir hendi, til þess
að fóstureyðing megi fara fram,
og allur sá málarekstur, sem tii
þess þarf, að fá á því staðfestingu
yfirvaldanna, eru miklu strangari
en í Þýskalandi, Stóra-Bretlandi
og Bandaríkjunum.
Þessar síðustu athugasemdir
eiga einnig við um nýju hjóna-
skilnaðarlögin frá 1944. Rjettar-
farið í skilnaðarmálum minnir
einna helst á hinn illræinda rann-
sóknari'jett miðaldanna. Hafi
menn- í hyggju að höfða skilnað-
armál, verða þeir, sem þess æskja
— maðurinn eða konan, — að til-
kynna það í dagblaðinu á staðnum,
á eigin kostnað (24. gr. kafli C.)
Hvað þetta hefir að segja, veit sá
einn, sem þekkir rússneska smá-
boi’g eða þorp.
Á vegabi’jef hjónanna er skx’áð
nákvæm lýsmg á hjónabaridi
þeii’ra og skilnaðai’ástæðan, — en
í Rússlandi verða menn að sýna
vegabrjef sín við öll hugsanleg
tækifæri, við matarúthlutun,
vinnuráðningu eða ef sótt er um
leyfi til að ferðast með járnbraut-
arlestinni innan hjeraðs.
Málareksturinn fer fram fyrir
opnum dyrum, — fyi’ir þjóðai'-
dómstólnum, — en hlutverk hans
er það eitt að reyna sættir með
aðilum. Takist þær ekki er hlut-
vei’ki hans lokið, því hann hefir
ekki vald til þess að veita skilnað.
En sá sem skilnaðar æskir getur
leitað til æðri i’jettar til þess að
fá sjer tildæmdan skilnaðinn (25.
gr). Vel má vera að þessi æðri
rjettur veiti skilnaðinn, en hitt
getur líka komið fyrir, að hann
neiti um hann. Um það fer alt að
geðþótta dómarans, því lögin segja
ekkei’t um það hvað sjeu gildar
ástæður fyrir hjónaskilnaði.
Þegar þess er gætt að viður-
kent markmið laganna er að vinna
gegn hjónaskilnaði, þá hlýtur sá
dómari, er gengur gegn þeirri
stefnu, með því að leyfa hjóna-
skilnað, að vera gæddur meira en
meðal hugdirfsku. Annars getur
sá, er skilnaðai’ins æskir, ef hann
þá ekki hefir fengið sig fullsadd-
an, áfi’ýjað máli sínu til hjeraðs-
dóms, — fjórðungs- bæjai’- eða
hæstarjettar, en það tekur nokk-
ur ár og kostar offjár. Skilnaðar-
leyfið kostaði áður 50 í'úblur en nú
500—2000 rúblur og eru þá ekki
meðtalin laun málafærslumanns
og annar kostnaður (27. gr.)_
Sjeu öll útgjöld reiknuð, kostar
skilnaðarmál, sem útkljáð er fyr-
ir fyrsta dómi, sem rjett hefir til
þess, sveitardómstólnum. ekki
minna en 3000 rúblur, og er þá
farið vægt í sakirnar. Meðal tekjur
hins rússneska borgara, á mánuði,
voru samkvæmt síðustu stjói’nar-
skýrslum, árið 1938, 289 rúbl-
ur. Þegar frá eru dregnir skattar
og launaskerðing, verður niður-
staðan sú, að minsti kostnaður
við skilnaðai'mál, verður mun
hærri en nemur meðalárstekj um
hins rússneska borgara.
Með öðrum orðum: þó ekki væri
nema af fjárhagslegum ástæðum,
þá er hjónaskilnaður ókleifur öll-
um þeim, sem minni tekjur hafa,
en yfirverkfræðingar, forstjórar
og æðri embættismenn. En eins og
áður er sagt, er það ekki fjárhags-
hliðin ein, sem örðugleikunum
veldur. t ágúst 1944 skýrðu blöðin
frá því að fyrsta mánuðinn eftir
að hin nýju skilnaðarlög gerigu í
gildi (8. júlí 1944), hefði ekki
komið frarn ein einasta skilnaðar-
beiðni í gjörvöllu Ráðstjórnar-
ríkjasambandinu.
Með lögunum er hjónaskilnaður
í raun og veru algjörlega afnum-
inn, nema í hlut eigi hinar æðri
forrjettindastjettir. Þetta er hið
viðui’kenda mai’kmið laganna og
ráðstjórnin hefir aldrei tekið mál-
in neinum vetlingatökum.
Hvert ráðstjórnarríkjanna hef-
ir að orði kveðnu í'jett til þess að
segja sig úr ríkjasambandinu, —
og möguleiki hins rússneska boi'g-
ai'a til að fá hjónaskilnað eru álíka
miklir og möguleikar Ukrainu til
þess að öðlast sjálfstæði.
Aðalhlutverk eiginkonunnar í
Rússlandi er að eignast börn.