Lesbók Morgunblaðsins - 29.12.1945, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
653
Töfrabrögð íalsröksemdan n a
flokkanna í ýmsum löndum, sýna
aðeins í stækkaðri mynd, brevt-
ingar þær, sem orðið hafa á utan-
ríkispólitík Rússa — svipað því er
aukavagn, sem fest er aftan í bíl
rykkist og veltur til og frá.
Þessa þróun málanna kölluðu
menn „kenninguna um sosialisma
eins lands“. Föðurland öreiganna
var það höfuðvígi sem varð að
vernda. Jafnvel þótt fyrir það yrði
að fórna þeim, sem stóðu fyrir ut-
an, þ. e. kjarnanum í byltingar-
hreýfingunni í Evrópu. Síðar meir,
er vígið hafði verið nægilega
treyst, átti setuliðið að ryðjast út
úr því og frelsa þá, sem voru extra
muros — utan virkisins. Fórn
þessara manna bar að líta á sem
lán, veitt til langs tíma og skyldu
þeir hljóta hin dýrlegustu laun, er
að skuldadögunum kæmi. Þannig
var enn einu sinni lögð áhersla á
Messíasarfyrirheitið. Sú stað-
reynd, hversu Rússland fjarlægð-
ist hinar vinnandi stjettir í Ev-
rópu og hversu erfitt var að kom-
ast inn í landið nema sem rækilega
undirbúinn pílagrímur, gerði sitt
til að fjarlægja Rússlahd enn
meira veruleikanum, og örva
ímyndunaraflið og Soviet-trúna.
III.
Hin óhcillavccnlegu áhrif þcss-
arar stefnu á vinstri flokkana í
Evrópu eru orðin söguleg stað-
reynd. Um gjörvalla Evrópu urðu
kommúnistaflokkarnir ósjálfrátt
til þess að skapa fasismann. Þeir
af leiðtogunum og óbreyttum liðs-
mönnum, sem höfðu vitsmuni og
þor til að mótmæla þessari stefnu
Soviet-kommúnista voru ýmist
drepnir, reknir úr flokknum eða
kærðir fyrir lögreglunni.
Einræðisfyrirkomulagið í „Ko-
mintern“ var aðeins spegilmynd
af einræðisstjórn Soviet-sam-
bandsins. Aðferðir kommúnista til
að vinna hylli verkamanna og
mentamanna í Evrópu voru hinar
sömu og Rússar beittu við þjóð,
sem að hálfu leyti var Asíuþjóð
og í raun og veru bæði ólæs og
óskrifandi, en um leið virtu þeir
algerlega að vettugi vestrænan
hugsunarhátt og aðstæður. Á betta
hafa margir af gagnrýnendum
„Komintern" bent ítarlega, svo
sem Trotsky og Borkenan.
En þeir hafa aðeins tekið hina
stjórnmálalegu hlið málsins til
meðferðar. Eftir er að gera grein
fyrir hinum sálfræðilegu ástæðum
er til þess liggja, að meirililuti
kommúnista og skoðanabræðra
þeirra utan Rússlands hafa látið
sjer þetta ástand lynda.
Og hver er þá skýringin á því
að miljónir manna í Vestur-Evrópu
hafa með velþóknun fallist á hin-
ar sífeldu aftökur, síendurteknar
bannfæringar leiðtoga, sem áður
voru vinsælir og mikilsmetnir, —
á það hversu hinn óbreytti l;ðs-
maður var með öllu áhrifalaus um
stefnu flokksins, hversu þúsund-
um mannslífa hefur verið fórnað
í vonlausu æfintýrabraski, en þess
á milli verið látið undan óvinunum
og gerðir við þá vináttusamning-
ar, — hversu vígorðin voru notuð
í öfugri merkingu við það, senr
fólst í sjálfum orðunum, hversu
því var afneitað með fyrirlitningu,
sem áður var talið hið eina sanna,
hversu loftið var þrungið af
dylgjum og ákærum og blindri
tilbeiðslu, — já hvernig hafa
menn getað gleypt við þessu og það
jafnvel af frjálsum vilja og sjálfs-
aga, án þess að hafa yfir höfði
sjer svipu Gestapo eða G. P. U. til
þess að hressa upp á aðdáunina.
Þegar hæfileikinn til gagnrýni
bregst svona gersamlega, bendir
það ávalt til orsaka, sem virðast
óskiljanlegar í fljótu bragði. Mað-
ur gæti freistast til að kalla það
taugabilun, ef það væri ekki vitað
að hinn sanni trúmaður (hvort
sem hann trúir á Krist eða kom-
múnismann) er að jafnaði ham-
ingjusamari og rólyndari en guð-
leysinginn eða Trotskysinninn.
Ilinar rótgrónu írumhugmyndir
mannsins valda því aðeins tauga-
bilun, að efinn geri vart við sig svo
að til árekstrar komi. Til þess að
bægja efasemdunum frá er kom-
ið á mjög handhægu varnarkerfi.
Hinar ytri varnarráðstafanir eru
að kaþólskri fyrirmynd.
Ákveðin rit voru bannfærð, svo
sem bækur Trotskysinna og mönn-
um bar að íorðast alt samneyti
við villutrúarmenn og þá sem
þóttu grunsamir. Þetta veldur um-
burðarleysi, svipuðu því, sem ger-
ist með sértrúarflokkum, og sem
kemur oft fram, jafnvel hjá hinu
dagfarsbesta fólki, í ofsa, svo
miklum að furðu gegnir.
Hinar innri varnir eru mannin-
um ósjálfráðar. Þær eru einskonar
töfrahringur, er hugurinn slær um
þær skoðanir, sem vernda á. Rök-
um þeim, sem komast innfyrir
hringinn er ekki svarað með skyn-
semi heldur með sjerstökum fals-
rökum. Fjarstæður og mótsagnir,
sem utan töfrahringsins mundu
taldar einskis nýtar, eru teknar
góðar og gildar með ljómandi
gerfirökum. Því meiri andlegum
þroska sem maðurinn er búinn,
því glæsilegi'i eru falsi'öksemdir
hans. Skólaspekin, siðgyðingsspek-
in og' gullgerðavísindin eru furðu
snjöll og sjálfum sér samkvæm.
En hjd sanntrúuðum kommún-
ista er höfuðreglan sú, að þó að'
fuliiji ðing sje í sjálfu sjer hárrjett,
þá geti hún verið rökfræðilega
röng.