Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1948, Blaðsíða 7
LESIJÓK MORGUNBLAÐSINS
563
nýtt og málað og þess vegna mikið
sjelegra en áður. Klukka er og við
bætt síðan í fyrra, sem komin er
upp í klukkuportið, svo nú eru
þrjár alls.-----Sá gamli prjedik-
unarstóll er alt of lítill og varla
brúklegur, svo að þyrfti annan ný-
an og stærri, en menn sjá þó varla
að hann kunni rúm að fá í svo lít-
illi kirkju.“
Á þessari skoðunargerð má sjá
það, að kirkjan hefur ekki verið
bygð upp að nýu 1770, því að varla
hefði hún þá verið orðin svo hrör-
leg eftir aðeins 9 ár. Það má líka
sjá það á orðum Geirs biskups hjer
á eftir, þegar kirkjan var lögð nið-
ur og hann segir að kórinn hafi þá
verið „nýlegur“, en hann var bygð
ur 1769, eða ári áður en kirkjan
var umbygð. Mundi biskup varla
hata tekið svo til orða um hann, ef
hann hefði ekki talið forkirkiuna
miklu eldri.
w
Á DÖGUM Finns biskups ákváðu
stjórnarvöldin að biskupsstóllinn
skyldi flytjast frá .Skálholti ti!
Reykjavíkur þegar biskupaskifti
yrði næst. Skyldi þá Reykjavíkur-
kirkja vcrða dómkirkja landsins.
En kirkjurnar í Laugarnesi og Nesi
voru lagðar niður og söfnuðirnir
þ ir sameinaðir Víkursöfnuði. Eng-
eyarkirkja var þá f; rir nokkru
!ögð niður. Jafnframt því að vera
dómkirkja, skyldi nú Víkurkirkja
líka koma í staðinn fyrir þrjár
aðrar. En hvernig var nú sú kirkja,
er svo mikið var heimtað af?
Lýsing á kirkjunni.
í skoðunargerð Hannesar bisk-
ups Finnssonar 1780 höfum vjer
bestu lýsinguna á kirl.junni, og er
hún á þessa Jeið:
Sjá!f er lmn i 1! stafgóifum
rjH j| <imbn: uiiclir 1a"ufsjlciri
í l/.arriirn gr- fialarr«'»l+ hK-d 1 •tfrl= j.
Um umhver*is &r meö ssx
brikiun. Þverbékkur::in suniian
fram er yfirtrektur með grænu
klæði og þjenar fyrir skriftastól.
Fyrir honum er græn gardína á
járntein og laust knjefall fvrir
„consistentes11 yfirtrekt með klæði.
Altarið er prýðilegt (það var smíð-
að árið áður) með snikkverki, mál-
að, með 2 læstum hurðum. Fyrir
því er gráða sæmileg ujeð trjeverki
í kring með knjefalli þar fyrir ut-
an, stoppuðu og yfiitrektu með
rauðu klæði. Til er og langt knje-
fall handa presti, stoppað og yfir-
trekt með bláu klæði
Milli kórs og kirkju er hálfþil
mcð pílárum vfir undir bita, dyr
með öllum umbúningi og þar yfir
kross.
í framkirkjunni norðan fram eru
19 þversæti með bekkjum, bríkum
og bakslám og þverbekkur að hurð-
arbaki með brík fyrir
Sunnan fram er stúka með hálf-
þili og píláraverki yfr, bekkrúmi
á þrjá vegu og hurð fvrir á hjör-
um með loku, hvort til kirkjunn-
ar gefið hefir ásamt fleiru öðru
ónafngreindu, hennar fjárhaldsmað
ur Hr. Direkteur og kaupmaður
Christensen.
Þar fyrir framan cr langbekkur
með brík í einu stafgólfi; málað-
ur prjedikunarstóll, gamall og auð-
virðilegri cn soddan húsi sambýð-
ur, með fóðraðri uppgcr.gu og hálf-
þili til hliðar með pílárum yfir und
ir bita. (Þessi prjedikunarstóll mun
sennilega vera sá samt er Jón bisk-
up Árnason segir að Brandur Bjarn
þeðinsson hafi gefið kirkjunni og
sje þá „vænn og velsæmandi").
Þar fyrir framan eru 15 þversæti
með bekkjum, bríkum og bakslám
og 1 við dyr með brík.
í 2 fremstu stafgólfum kirkj-
unnar er loft með tvísettum bekkj-
um á 3 vegu, fóðruðuni stiga. píl-
árshurð á hjemm eg i >i .'ársverki að
i 1111311-
Á kirkjuveg^jum eru 8 sæmileg-
ir gluggar með S ruðum hver, nema
þeir 2, sem í kórnum eru hafa 9
rúður hvor.
Að kórbaki er slagþil með vind-
skeiðum, fóðrað með standþili und-
ir bita.
Fyrir framan kirkju er einnig
slagþil með vindskeiðem, dyr með
öllum umbúningi, palctaðri og mál
aðri vængjahurð á tvennum hjör-
um með járnklinkum.
Fyrir framan kirkjuha er
klukknaport eða stöpid! í 1 staf-
gólfi, nokkuð mjórri en kirkjan
með sperrum og stöfv.m mislöng-
um hvoru megin, fiálagólfi og
klukknaturni; þar upp af stöng og
veðurviti. Þar fyrir framan er slag-
þil, en ofanverðu bjórþil. Dyfnar
eru með strykuðum og máluðum
dróttum og dyrastöfum, málaðri
stórri vængjahurð á jámum, hjör-
um, með járnkeng, ldinku og iárn-
handfangi. Þar eru inn’ 2 langbekk
ir og 2 þverbekkir, og fyrir innan,
í kórútbrotinu, hálffóðrað laust
þversæti með 2 bekkjum og pílár-
um að baki.
En þar eð húsið er farið nokkr-
um spjöllum að taka á suðursíð-
una, bæði að rjáfri og veggjum,
þá þyrfti það ásamt ;ncð þcirri
endurbót undir cins .?ð stækkast,
þar eð fram kemur aö það sje ekki
nógu stórt fyrir söfnuðinn“.
Þannig var þá ldrkja sú, sem
átti að taka við hinu veglega dóm-
kirkjuhciti af kirkju þeirri, er
Brynjólfur biskup Sveinsson hafði
byggja látið í Skálholti. Hætt er við
að mönnum nú á dögum þætti hún
ekki sjerstaklega veg’egt guðshús,
hvað þá dómkirkja landsins. Vegg-
ir voru lágir og því lágt undir
loft, en risið bratt. Öll var kirkjan
ómáluð að innan og ekkert hljóð-
færi var þar. Á daginn hefir ver-
ið sæmilega bjart ir.ni, eu við
Lveídsöng' a lieín veriö linlírókjv
’ ar eklii 2*5
lysa upp cg ekki cnnur lics er.
kertaliós, og þan .af skornum