Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1948, Blaðsíða 18
, 574
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
— Eldeyarferðir
Frah. af bls. 571
klöppinni og hljóp fyrstur upp og
':eir á ef'.ir, er upp skyldu ganga
af hans skipi, en það voru auk
Ijalca, E..mv Ve-tmann, og ann-
aðavTort Guðnaundur Salómonsson
eða Guðjón Jósepssnn sem báðir
voru vanir Eldeyjarfarar með
Iljalta. En ekki fæst nú úr því
skorið með vissu, eftir 50 ára fvrn-
ingu, hvor þeirra það var, sem fór
upp í þetta sinn.
Þó logn væri og ládeyða, var
þó sá súgur þarna, að sæta varð
lagi til þess að einn maður gæti
hlaupið af hnýfli í einu upp á
klöppina, sem var dálítið afsleþp
og hál af slýi. Ekki stigu aðrir á
„land“ en þeir, sem upp áttu að
fara. Var nú náð upp úr skipi
Hjalta nauðsynlegum áhöldum,
en það voru: Planki alllangur, sem
notaður var til þess að komast á
upp á fyrsta pallinn. Nokkrir
faðmar af góðri manillu til að-
stoðar við uppgönguna. 6 kvlfur
(1 á mann) til’þess að slá súluna
með. Málmhólkur var á gildari
enda, en snærishanki á hinum og
varð hver að hafa sína kylfu dingl-
andi á handleggnum alla leiðina
upp. Og loks drykkjarkútur.
Þegar Hjalti hafði skotið kóp-
inn, sem lá á snös norðan undir
berginu, var hafist handa um upp-
gönguna og plankinn reiátur upp.
— Hjalti stóð svo við plankann,
tók ofan og mælti: „Nú biðjum
við Guð að vera með okkur“. Þá
kunnu rnenn bænir utan að við
flest tækifæri, en enginn okkar
:nun hafa kunnað bæn, sem hjer
átti beinlínis við, enda hklega ekki
til (sjá sögu Eldeyjar Hjalta I.
bls. 168). Allir tóku þó ofan, drupu
höíði og voru kyrrir, mun hver
hafa hugsað fyrir sig. Að því
búnu þaut Iijalti upp plankann og
við hinir í lest á eftir. Ekki var
plankinn með ánegldum þrepum,
og stóð nærri beint upp á end-
ann.
Fljótt bar á því, að víða var
hált af fugladrit þeirri, sem Eld-
ey er alþakin af, enda er hún til
að siá hvítgrá sem hafísjaki.
Danskir farmenn kölluðu hana
,.Melsækken“. Það er heldur ekki
ólíkt því, sjeð úr húllinu milli
Reykjaness og Ekleyjar, að þar
stundi tröilaukinn mjölsekkur upp
úr sjónum.
Þegar komið vrar á plankanum
upp á fyrsta pallinn, hjekk ein-
föld, giönn en óslitin (óeydd)
keðja niður af hverjum palli. Þetta
er hinn svonefndi vegur sem
Hjalti lagði upp á Eldey, skömmu
eftir fyrstu för sína þangað 30.
maí 1894. Eldey er bverhnýpt á
allar hliðar, nema að norð-austan
verðu eru pallar, nokkurra mann-
hæða háir hver. Ekki veit jeg hvað
pallarnir eru margir, en þeir eru
flestir þannig gerðir að hvelft er
inn í þá, en efri brúnin skagar
fram líkt og bakkar. sem öldusog
hefir grafið undan. Keðjunum er
svo fest, að bolti er rekinn í berg-
ið (sem er móberg) uppi á pöll-
unum í gegnum endahlekkinn.
Hangir svo keðjan í lausu lofti
nógu löng niður á næsta pall fyr-
ir neðan. Auðvelt var að lesa sig
upp keðjurnar, meðan í lausu lofti
var, en versnaði þegar þær lágu
á brúninni, sem oftast var ávöl,
þá varð ekki hendi komið undir
eða utan um keðjuna og hlekkir
svo smáir, að ekki varð fingri í
komið. Ekki lágu keðjurnar hver
upp af annari, þurfti því að ganga
nokkuð til á pöllunum til þess að
komast að keðjunni, sem hekk
niður af næsta palli fyrir ofan.
Á einum stað, allhátt uppi, er
við þurftum að ganga spölkorn,
var paliurinn örmjór á parti cg
hallaði heldur niður af. Þessi rimi
mun ha-fa verið 6—8 faðmar á
lengd og dálítið bogadreginn.
Hjalti ljet okkur setjast hlið við
hlið þar, sem mjóddin byrjaði, en
þar sem við sátum með bakið við
bergið stóðu fætur og öklar íram
af. Hann festi öðrum enda
kaðalsins á bolta, sem var í terg-
inu, stiklaði svo á milli okkar á
sokkaleistum, studdi gómum í
bergið og ljet kaðalinn rekjast af
handlegg sjer. Er fram hjá okkur
var komið gekk hann ijett og hik-
laust. Festi hann svo kaðalinn á
bolta við hinn enda rimans, en
vegna bogans var kaðallinn fyrir
framan brúnina um miðjuna. þó
hann væri við brjóst okkar þar,
sem við sátum. Þegar Hjalti hafði
gengið frá, sem honum líkaði,
mælti hann til okkar mildum
rómi: „Standið nú upp piltar, hægt
og rólega, og fikrið ykkur til mín.
best er að þurfa ekki að nota
bandið, þó jeg setti það til örygg-
is“. Með sömu rósemi og æðru-
leysi og orðin voru töluð, stóðum
við upp, rólega og fumlaust, einn og
einn eftir röð, og gengum rimann
hægum en ákveðnum skrefum. En
í þessari fyrstu bjargferð minni,
kaus jeg heldur, á svo mjórri brún
sleipri og hallfleyttri, að horfa
meira til bergsins en fram af
hengifluginu á hina hlið.
Jeg hefi aldrei unnið neitt með
Hjalta Jónssyni, nema þetta eina
sinn. Það sem mjer fanst einkenna
hann þarna, var hiklaus kjarkur,
en líka mikil gætni og frábær lip-
urð í starfi og framkomu. Mjer
hefir ætíð síðan verið hann minn-
isstæður.
Við hækkuðum nú óðfluga í
bjarginu og vorum komnir að
efsta klettinum, sem húsaði nckk-
uð frá að ofan og sýpdist hanga
utan í berginu (er mjer nú sagt.
að hann sje fallinn niður). Þar var
auðvelt upp að ganga með aðsh I
keðjunnar. Var þá eftir eitt smá-
þrep, stóðum við að því búnu á
efsta fleti Eldeyjar og þar meö