Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1955, Blaðsíða 6

LÉSBÓK MORGUNBLAÐSINS
fJW
þar sem liggur vegurinn úr Laug-
ardal að SkialdbreifS. Þá voru flutt-
ar klukkur í skarð'ð og hringt í
sífellu. svo fð skessunni va^ð bar
ekki vært. Síðan heitir þar Klukku
-skarð.
Skessur tvær vom á Rkarðsheiði
svðra o" í Vinmr'm f,Trir
austan M’^f’tiar Sát" V>ær oft á
k'etti beim sem cíAíin hoitir
Skessnsæti. Mov,n t^’Hn hær hurt
me.fi bví flvtin kinkknr uon á
Miðfitiahól op hringia þe;m í sí-
fellu.
Mióafiarðarskessan. sem seidd’’
prestana til sín. flvði begar klukk-
um var hrin?t. en snarn um ieið í
kirkiuffarðsvepninn. svo að í hann
kom stórt skarð. sem aldrei hefur
tollað í. Sviuuð sa?a er og um
Gellivör tröúkonu og kirkiugarðs-
vegginn á Desiarmvri.
Skessan. sem bió í Skerslum.
skammt frá Kirkiubæ í Hróars-
tungu, varð að steini er hvort
tveggia dundi á henni í senn. sólar-
upprás og klukknahljómur. Stend-
ur hún þar enn.
Gissuri á Lækiarbotnum var
biargað undan tröllskessunni í
Búrfelli með bví að öllum kirkiu-
klukkunum í Kloía var hringt. Jón
Lonnufóstri bjargaðist og undan
tröllskessunni við klukknahring-
ing. Heitir enn TröllskessuvöUur
skammt fvrir sunnan Illugastaði í
Fnjóskadal, þar sem Loppa gugn-
aði fvrir klukknahliómnum. Á
sama hátt bjargaðist Trölla-Láfi,
að hann náði að hringia klukkum
þegar tröllskessan var komin á
hæla hans. Og þannig var einnig
Þjóðbrók fæld. sú er bjó í Þjóð-
brókargili hiá Selárdal.
Nokkrar sa?nir eru um fólk í
fornöld, er ekki vildi hvíla þar í
nánd er það af forspá sinni vissi
að kirkiur mundi settar. Þannig
sepir um konu Geirmunda^ heljar-
skfnns, a@ hún lagðí svo fyrir að
sig skyldi heygja á skarðinu milli
vitund fólksins. Ekkert illt fekk
staðizt hann. En inn í sálir mann-
anna bar hann frið og öryggis-
kennd. Svo segir séra Jónas á
Hrafnagili: „Þegar komið var á
kirkiustaðinn og inn alvarlegi há-
tíðahljómur klukknanna barst að
evrum manna. var eins og ein-
hverium hvíldar eða helgiblæ
varoaði vfir allt. Menn gengu hægt
og töluðu ekki saman nema í hálf-
um hlióðum. Allir áttu að vera
komnir í kirkiu þegar samhringt
væri, og var því lengi hlýtt“
En þrátt fyrir helgi klukknanna
— eða ætti maður heldur að segja
vegna helgi þeirra — var hægt að
nota þar í sambandi við galdra til
þess að koma upp um þjófa. Að-
ferðin var sú, að stela klukkukopar
úr kirkju á milli pistila og guð-
spjalls, og gera sér úr honum ham-
ar, sem kallaður var Þórshamar.
Síðan skyldi taka pappírsblað og
draga á það mynd af mannsauga
með blóði sínu, en bezt var að
draga upp allt höfuðið með báðum
augum. En hinum megin á blaðið
skvldi draga galdrastaf þann, er
við átti. Síðan átti að taka stíl úr
járni og setia enda hans í annað
augað, en slá á hinn endann með
Þórshamrinum og mæla um leið
fyrir munni sér: „Eg geri honum
illt í auganu (eða: set úr honum
augað), sem stal frá mér“. Missir
þá þjófurinn annað auga sitt eða
bæði, ef hann gefur sig ekki fram
áður.
Aðrir segja að í Þórshamar skuli
hafa þrístolinn klukkukopar, og
herða hann í mannsblóði á Hvíta-
sunnudag á milli pistils og guð-
spjalls. Brodd skal og smíða úr
sama efni og hamarinn. Þessum
broddi skal pjakka í hamarsskall-
ann og segia: „Rek eg í augu Víg-
föður, rek eg í augu Valföður, rek
eg í augu Ása-Þórs“ —. Fær þá
þjófurinn verk í augun. Ef hann
skilar ekki þýfinu aftur, þá er að-
geymdir í Þjóðminjasafni
Skarðs og Búðardals, þar sem ör-
uggt væri að ekki heyrðist klukkna
-hljómur frá þeim stöðum. Dys
hennar er kölluð Illþurrka og er
þar í skarðinu er hvorki sér heim
að Skarði né Búðardal.
Draugar þoldu illa klukkna-
hringingar. Þannig bjargaði Guð-
rún sér undan djáknanum á Myrká
afturgengnum, að hún náði að
hringja kirkjuklukkum. Galdra-
menn, sem áttu að koma draugum
niður, urðu og að hringja í sífellu
meðan á því stóð. Þá eru og til
nokkrar sögur um að illa fór ef of
snemma var tekið í kirkjuklukkur
á meðan verið var að vekja upp
framliðna. Þar eru kunnastar sög-
urnar af Galdra-Lofti, og skóla-
piltunum í Skálholti, sem ætluðu
að vekja upp Jón sterka.
Lengi hefur það verið trú, að ef
menn heyrðu klukknahljóm sem
enginn var, eða fengi klukkna-
hljóm fyrir eyrun, þá boðaði það
mannslát. En ef klukkur hringdu
sér sjálfar, þá var það fyrir feigð
sóknarprestsins.
^
Eins og á þessu má sjá, var
klukknahljómurinn heilagur í með-