Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1955, Blaðsíða 9

Klukka nr. 6743 í Þjóðminjasafni, með
býkúpulögun og mjög fornleg, hæð
37,5 sm., þvermál 18—24 sm. en um
bartnana 29 sm. Krónan er einn aðal-
hringur og ganga sex minni smá-
beygjur upp að honum, en rambald úr
birki stendur i gegn um. Lögunin er
mjög lík og á klukkum frá fyrra helm-
ingi 12. aldar. og er sagt að þessi lögun
á kirkjuklukkum komi ekki fyrir eftir
lok 12. aldar. Hér á landi eru enn
nokkrir klukkur aðrar með þessari
fornu lögun.
hring nema frá skírdegi — þá voru
klukknastrengir knýttir upp — og
til Gloria á laugardag fyrir páska.
Þegar prestur gekk til altaris og
frá, var hringt smábjöllum (cam-
panella) á kór. Þegar haldið var
upp holdi og blóði vors herra Jesú
Christi skyldi klykkt til þess og
A’oru til þess hafðar handklukk-
urnar og handbjöllurnar (tintinna-
bula). Þó var frá skírdegi til laug-
ardags fyrir páska í stað þeirra
notað áhald, sem kallað var dymb-
ili. Dymbill var tréplata og á henni
hamar. sem barðist við plötuna ef
hún var skekin. Dymbill er víða
nefndur og á einum stað jafnvel
dynbjalla, sem er bersýnileg leið-
rétting' afskrifara, er kannazt hefur
við það orð úr Grettlu. Varla er þó
skyidleiki með þeim orðum, og'
ekki við orðið dumbell, sem Cleas-
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Klukka nr. 6169 i Þjóðminjasafni, hæð
með krónu 46 sm„ er fremur löng og
mjó, en slær sér mjög út neðst. Hun
er alveg slétt og skrautlaus. Einhvern
tíma hefir hún sprungið og hefir þá
verið sagað upp i rifuna til þess að
gera hana hljómfegurri. Tréramböld
eru fest með járnböndum á krónuna.
Klukkan er fornleg, ef til vill frá 14.
öld. — Hun er komin til safnsins frá
Miklabæ í Blönduhlíð.
by nefnir, því dumbell þýðir ram-
baid. Eins hefur og verið gizkað á,
að dymbill væri af dumbur. Er það
óefað khtkká, sem ekki var hringt
með streng, heldur barin með kólfi
— bönguð og böng (flt. bengur)
beint mvndað af sögninni að banga.
Elztu klukkur eru mikið til jafn
víðar að ofan og neðan, en yngri
klukkur víðari að neðan. Ofan á
klukkunum voru margir kengir
(corona) og í þá fest rambaldið. Á
stóru klukkunum voru oft áletr-
anir.“
Klukknakostur hefur verið miklu
meiri á dómkirkjunum, heldur en
öðrum kirkjum landsins. Þegar
Jón biskup Arason fell frá, átti
dómkirkjan á Hólum: 7 stórar
klukkur, 4 minni, 7 smáklukkur, 3
smábjöllur, Jónsklukku stóra,
Marxuklukku stóra, 2 stórar nýar
701
Klukka nr. 11423 í Þjóðminjasafni,
hæð 40 sm. með krónu, þvermál neðst
40 sm., efst 20.5 sm. Krónan hefir
verið 6-skift, en tvö eyrun vantar nú
og hafa þau sennilega verið broíin
af með vilja (til þess að hafa í Þórs-
hamar?) Klukkan er skreytt með
tveimur bekkjum af akantusblöðum,
en milli þeirra er sléttur bekkur. og á
honum áletrunin: A N N O 1739. —
Klukka þessi er komin til safnsins frá
Hafnarfjarðarkirkju, en hafði áður
verið í Garðakirkju á Álftanesi.
klukkur og eina klukku litla.
Klukkur sínar mun Hóladómkirkja
hafa látið steypa í Hamborg, bæði
fyrir og eftir siðaskiftin. Um það
ber vitni klukka sú, er Ólafur bisk-
up Hjaltason fekk til kirkjunnar,
þvi að á henni stóð þessi vísa:
Herra Ólafur heiðursmann
eð helt með prýði Hólarann
meta klukku innt staðarins torg
meta maka lét in Hamborck.
Þannig varð vísan í höndum steyp-
arans, en Espólín hefur hana svo:
Herra Ólafur heiðursmann,
er Hólakirkju stýrir rann,
stóra klukku á staðarins torg
steypa lét í Hamborg.
Séra Jón Steingrímsson, sem var
fæddur 1728, getur þess í ævisögu
sinni, að móður-afasystir sín, Guð-
ný Steíánsdóttir, sem kunni marg-
ar tröxla og drauga og afturgöngu-