Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1955, Blaðsíða 11

JÓL SKÓSMIDSINS
SMÁSAGA EFTIR MAURUS JOKAI
MAURUS JOKAI. Ungverskur rithöfundur og stjórnmálamaður f.
1825, d. 1904. Las lögfræði við háskólann i Kecskemét. Tók ungur
þátt í andspyrnuhreyfingu gegn Austurrikismönnum, en er bylting
þjóðernissinna var kæfð árið 1848, varð M. J. að fara huldu höfði í
ungverskum þorpum, unz fyrnti yfir áróður hans. En hann missti aldr-
ei trúna á frelsisbaráttu þjóðar sinnar. Var ritstjóri nokkurra dag-
blaða, m. a. Hon (Þjóð). M. J. var tvíkvæntur og í bæði skiptin leik-
konum, hinni síðari kvæntist hann, er hann var 74 ára gamall. M. J.
var mjög dáður sem skáld af þjóð sinni, og eitt sinn gaf hún honum
100.000 flórínur sem þakklætisvott. Hugmyndaríkari höfund hafa Ung-
verjar aldrei átt og engan, er snjallar hafi lýst þjóðlífi þeirra. M. J.
var m. a. mjög þýddur á ensku og því frægur meðal engilsaxneskra
þjóða.
í BÚDAPEST átti eitt sinn heima
* skósmiður, er var svo snauður
að hann gat með engu móti látið
tekjur og útgjöld standast á. Ekki
var það vegna þess að borgarbúar
hefðu allt í einu tekið upp á að
hætta að vera í stígvélum, né að
borgarráðið hefði lagt svo fyrir að
skór skyldu vera seldir við hálf-
virði, né heldur af því að hann
væri ekki nógu vandvirkur. Satt
að segja var þessi ágæti náungi sá
snillingur að fólk blátt áfram
kvartaði um að allt væri óslítan-
legt, sem hann saumaði. Hann átti
fjölda viðskiptavina, sem borguðu
honum skjótt og skilvíslega, eng-
inn þeirra hafði reynzt skuldseig-
ur. Og þó gat Jón skóari ekki sam-
ræmt tekjur og útgjöld.
Ástæðan var raunverulega sú að
Drottinn hafði blessað hann of
ríkulega með níu börnum, að vísu
öllum stálhraustum.
Svo bar það við einn góðan veð-
urdag — rétt eins og Jón hefði ekki
átt við uóg audstreymi að etja —
að kona hans andaðist. Nú var Jón
einn síns hðs, stóð einn uppi með
börnin níu. Tvö eða þrjú þeirra
voru í skóla; eitt eða tvö voru í
einkakennslu; eitt barnanna var á
höndunum; mjölgraut varð að elda
handa inu næstyngsta; eitt þeirra
varð að mata, annað varð að klæða,
inu þriðja varð að þvo. Og í tilbót
varð hann að vinna fyrir þeim öll-
um. Sannarlega var hann vinnu-
þræll. Reyndu slíkt sjálfur, ef þú
getur ekki sett þig í spor hans.
Ef hann gerði þeim skó, varð
hann að gera níu i senn, og skæri
hann brauð, varð hann að skera
níu sneiðar án tafar. Þegar hann
bjó um þau á kvöldin, varð allt
herbergið milii gluggans og dyr-
anna ein ílatsæng full af ýmist
ljós- eða dökkhærðum kollum.
„Ó, guð minn góður, hve ríku-
lega hefur þú blessað mig,“ sagði
hinn góði handiðnaðarmaður oft
og mörgum sinnum og andvarpaði
þegar hann jafnvel eftir miðnætti
liamraði skóleistana sína og vaim

Maurus Jokai
og vann til þess að geta alið önn
fyrir svo mörgum sálum, og hætti
vinnunni öðru hverju til að ávíta
eitthvert barnanna, sem verst fór
í rúmi. Níu voru þau alls, hvorki
meira né minna. En Guði sé lof að
enn var engin ástæða að kvarta,
þau voru öll hraust, hlýðin, falleg
og hæversk, hraust á sál og líkama.
Vissulega var sælla að skammta
níu brauðsneiðar heldur en
skammta úr meðalaflösku, sælla að
níu lægju fast hJið við hlið en lík-
kistur gerðu skörð í hópinn. Ekk-
ert barnanna leit út fyrir að verða
kvellisjúkt um dagana. Það virtist
þegar ákveðið af forlögunum að
þau öll niu skyldu brjóta sér braut
í lífinu, eigi láta bola sér burt úr
stöðum sínum. Hvorki regn né
snjór né þurrt brauð virtist há
þeim.
Á aðfangadagskvöld kom Jón
skóari seint heim frá margvísleg-
um erindum. Hann hafði skilað
ótal skóm, sem hann haíði lokið