Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1965, Qupperneq 14

Helga Valtýsdóttir í hlutverki „Mutter Courage“ í Þjóðleikhúsinu. Verkið verð-
ur frumsýnt annan dag jóla.
Kafli úr hinu fræga verki
Berts Brechts í þýðingu Ólafs
Stefánssonar.
VIII.
Sama ár fellur Gústaf Adolf Svíakon-
ungur í bardaganum við Lútzen. Friður
ógnar viðskiptum Mjutter Courage og
hún sér fram á gjaldþrot. Eilífur,
slungni sonurinn, drýgir einni dáð of
mikið og hlýtur smánarlegan dauðdaga.
(Herbúðir. Sumarmorgunn. Fyrir
framan vagninn stendur gömul
kona og sonur hennar. Sonurinn
ber stóran poka með rúmfötum.)
TÆUTTEIR COURAGE: (innan úr vagnin-
um): Þurfið þið endilega að vera
svona eldsnemma á ferðinni?
TJNGUR MAÐUR: Við höfum ferðazt í
alla nótt, tuttugu mílna leið, og þurfum
að komast heim fyrir kvöldið.
TtöDD MUTTER CÖURAGE: Hvað hef
ég að gera með rúmföt? Fólkið á engin
hús lengur.
UNGUR MAÐUR: Bíðið þar til þér sjáið
þau.
GÖMUL KONA: Það er ekki til neins
hérna heldur, komdu!
UNGUR MAÐUR: Þá selja þeir húskof-
ann ofan af okkur upp í skattana.
Kaunske borgar hún þrjú gyllini, ef
þú lætur nistið fylgja.
(Klukkur taka að hringja.)
Hlustaðu, mamma!
RÖDD (að handan): Friður. Svíakon-
ungur er fallinn!
MUTTER COURAGE (stingur höfðinu
ú,t úr vagninum; er enn ógreidd):
Hvaða hringingar eru þetta í miðri
viku?
HERPRESTURINN (kemur skríðandi
undan vagninum): Hvað eru þeir að
hrópa?
MUTTER COURAGE: Þér ætlið þó ekki
að segja mér að það sé skollinn á
friður, einmitt þegar ég er búin að
kaupa nýjar birgðir?
HERPRESTURINN (kallar til þeirra):
Er það satt, er kominn friður?
KÖDD: Hann hefur staðið í þrjár vikur
að sagt er, við höfðum bara ekki frétt
það.
HERPRESTURINN: Hví skyldu þeir
annars hringja klukkunum?
RÖDD: Lúterskir eru komnir í hópum
til bæjarins með vagna sína, þeir
komu með fréttirnar.
UNGUR MAÐUR: Mamma, það er frið-
ur. Hvað er að þér?
(Gamla konan hefur hnigið nið-
ur.)
MUTTER COURAGE (fer aftur inn í
vagninn); Jósep María! Katrín, það er
kominn friður! Farðu í svart! Við
förum í kirkju, það á Schweizerostur
skilið af okkur. Bara að þetta sé satt!
UNGUR MAÐUR: Þetta fólk segir það
líka. Það hefur verið saminn friður.
Getur þú staðið upp?
(Gamla konan stendur ringluð á
fætur.)
Nú tek ég aftur til við söðlasmíðina
að mér heilum og lifandi. Það lagast
allt. Og pabbi fær rúmið sitt aftur.
Getur þú gengið? (Við herprestinn.)
Henni varð illt. Hún þoldi ekki frétt-
irnar. Hún hefur aldrei trúað að það
yrði friður. Pabbi hélt því alltaf fram.
Nú förum við strax heim.
(Bæði fara burt.)
RÖDD COURAGE: Gefið henni eitt
staup!
HERPRESTURINN: Þau eru farin.
RÖDD COURAGE: Hvað er á seyði í
herbúðunum þarna fyrir handan?
HERPRESTURINN: Þeir hnappast í hóp.
Ég ætla að ganga yfrum. Ætti ég ekki
að fara í skrúðann?
RÖDD COURAGE: Aflið yður betri upp-
lýsinga, áður en þér farið að sýna
yður sem villutrúarmann. Ég er fegin,
að það skuli vera friður, þó svo að ég
sé gjaldþrota. Tvö af börnunum lifðu
þó styrjöldina af. Nú fæ ég að sjá
Eilíf minn aftur.
HERPRESTURINN: Og hver kemur
þarna eftir stígnum? Er það ekki
kokkur höfuðsmannsins!
KOKKURINN (óhirtur, með pinkil):
Hvern sé ég? Herpresturinn?
HERPRESTURINN: Courage, gestur!
(Mutter Courage klifrar niður.)
KOKKURINN: Ég lofaði að koma hing-
að yfrum til að spjalla svolítið, strax
og ég hefði tíma til. Ég er ekki búinn
að gleyma brennivíninu yðar, frú
Fierling.
MUTTER COURAGE: Jesús minn, kokk-
ur höfuðsmannsins! Eftir öll þessi ár!
Hvar er hann Eilífur minn?
KOKKURINN: Er hann ekki kominn
ennþá? Hann fór á undan mér af stað
og ætlaði líka til yðar.
HERPRESTURINN: Ég fer í prests-
klæðum, bíðið. (Hverfur á bakvið
vagninn.)
MUTTER COURAGE: Þá getur hann
komið á hverri stundu. (Kallar inn
í vagninn.) Katrín, Eilífur er að koma.
Sæktu glas af brennivíni handa kokk-
inum, Katrín!
(Katrín lætur ekki sjá sig.)
Greiddu hárið yfir það og komdu svo!
Þú þekkir nú hann herra Lamb. (Nær
sjálf í brennivínið.) Hún fæst ekki til
að koma út, og lætur sér fátt um
finnast, þó að kominn sé friður. Það
dróst of lengi að hann kæmi. Hún
fékk högg á augað, það sést varla
lengur, en henni finnst allir stara á
sig.
KOKKURINN: Já, þetta stríð!
(Hann og Mutter Courage setjast.)
MUTTER COURAGE. Kokkur, þér sæk-
ið illa að mér, ég er gjaldþrota.
KOKKURINN: Hvað-þá. Það er slæmt.
MUTTER COURAGE: Friðurinn fer al-
veg með mig. Ég er nýbúin að kaupa
vörubirgðir, eftir ráði herprestsins. Nú
tvístrast allt og ég sit uppi með vör-
urnar.
KOKKURINN: Því voruð þér að hlusta
á herprestinn? Ef ég hefði haft tíma
til, þarna þegar þeir kaþólsku komu,
þá hefði ég varað yður við honum.
Þetta er planta. Svo að hann er orðinn
innsti koppur í búri hjá yður?
MUTTER COURAGE: Hann hefur hjálp-
að til við uppþvottinn og að draga
vagninn.
KOKKURINN: Hann að draga! Hann
hefur líklega sagt yður eitthvað af
þessum skrítlum sínum, ef ég þekki
hann rétt, hann hefur afskaplega
ruddalega afstöðu til kvenna, ég
reyndi árangurslaust að hafa bætandi
áhrif á hann. Hann er óvandaður.
MUTTER COURAGE: Eruð þér vandað-
ur?
KOKKUR: Já, hvað sem öðru líður, þá
er ég vandaður. Skál!
MUTTER COURAGE: Það er ekki til að
gorta af. Ég hef aðeins verið í þingum
við einn, guði sé lof, sem þóttist vera
vandaður. Aldrei hef ég orðið að þræla
eins og þá, hann seldi ábreiður barn-
anna á vorin, og honum þótti munn-
harpan mín ókristileg. Mér finnst það
vafasöm meðmæli, ef þér staðhæfið að
þér séuð vandaður.
KOKKURINN: Þér eruð alltaf jafn tann-
hvöss, en ég met yður engu að síður.
MUTTER COURAGE: Farið nú ekki að
telja mér trú um að það hafi haldið
fyrir yður vöku!
KOKKURINN: Já, hérna sitjum við nú
og friðarklukkurnar hringja og blessað
brennivínið yðar, það er frægt, hvað
það er vel útilátið hjá yður.
MUTTER COURAGE: Ég er nú ekkert
hrifin af friðarklukkum þessa stund-
ina. Ég sé ekki hvernig þeir ætla að
borga þann mála sem ógoldinn er, og
hvernig fer Þá með mig og mitt fræga
brennivín? Hafið þið fengið útborgað?
KOKKURINN (hikandi): Ekki beinlínis.
Þess vegna leystum við flokkinn upp.
Þegar svo var komið, datt mér i hug
að líta til kunningjanna, meðan ég
væri að átta mig á hvað ég tæki fyrir.
Og nú sit ég hérna á móti yður.
MUTTER COURAGE: Þér eruð sem sagt
allslaus!
KOKKURINN: Hættið nú að stagast á
þessu. Ég hefði ekkert á móti því að
fara út í einhvers konar viðskipti. Ég
hef enga löngun til þess að fara að
malla ofan í þá á nýjan leik. Maður
á að gera eitthvað ætilegt úr rótum og
skóbótum, og svo fær maður sjóðandi
súpuna yfir sig. Að vera kokkur nú til
dags, það er hundalíf. Frekar vildi ég
gegna herþjónustu, en það er satt, nú
er kominn friður.
(Herpresturinn birtist, kominn í
sinn gamla búning.)
Við tölum nánar um þetta seiana.
HERPREiSTURINN: Hann er ennþá í
góðu standi, það var bara svolítill möl-
ur í honum.
KOKKURINN: Ég sé ekki hvers vegna
þér eruð að þessu umstangi. Þér verð-
ið hvort sem er ekki tekinn aftur.
Hverja ættuð þér núna að fylla eld-
móði, svo að þeir lægju ekki á liði
sínu og legðu lífið í sölurnar? Ég þarf
líka að finna yður í fjöru, fyrir að
hafa ráðlagt frúnni að gera stórinn-
kaup á þeim forsendum að stríðið
stæði eilíflega.
HERPRESTURINN (reiður): Hvað kem-
ur yður þetta við, ef ég má spyrja?
KOKKURINN: Af því að þetta er sam-
vizkulaust athæfi, svona lagað. Hvern-
ig getið þér verið að skipta yður
svona af viðskiptamálum annars fólks
með óbeðnum ráðleggingum?
HERPRBSTURINN: Hver er að skipta
eér af öðrum? (Við Courage.) Ég vissi
ekki að þér væruð svo náin vinkona
þessa herramanns að þér þyrftuð að
skrifta allt smátt Og stórt fyrir honum.
MUTTER COURAGE: Farið ekki að æsa
yður upp, kokkurinn segir aðeins sína
eigin skoðun á málinu, en þér getið
ekki borið á móti því, að þér höfðuð
á röngu að standa varðandi striðið.
HERPRESTURINN: Þér ættuð ekki að
lasta friðinn, Courage! Þér eruð hýena
vígvallanna.
MUTTEtR COURAGE: Er ég hvað?
KQKKURINN: Ef þér móðgið vinkonu
ATTUNDA MYND
14 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
24. desember 1965