Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1965, Page 26

■tofur, geymslur, hesthús o. s. frv. til að hyggje Persepolis, en nýfundnar
Hér er ekki unnt að lýsa nema að litlu leirtöflur hefðu sannað, að svo hefði ekki
og ófullkomnu ieyti hinum stórfeng- verið. Forstöðumaðurinn benti okkur á
legu byggingum, sem Persepolis hafa
px-ýtt, en þó skal getið þeirra helztu.
Þegar komið er upp af steinstigunum
miklu, gestir keisaranna komu ríðandi
þar upp á fákum sínum, blasir vi'ð „Hlið
allra þjóða“. sem Xerxes lét byggja. Það
er gert úr höggnum steinum og er
skreytt með risastórum vængjuðum
nautum og er um 5 motrar að hæð. Inn
um þetta hlió komu sendiherrar og und-
irkonungar með gjafir til keisarans og
aðrir þeir, sem hann veitti áheyrn.
Mikilfengiegasta byggingin hefur ver-
16 Apadana-höllin, sem Daríus lét byrja
að byggja, en lokið var af Xerxes. Gólf
hallarinnar er um 4 metrum hærra en
sjálfur steinpallurinn. Flatarmál aðal-
móttökusalarins er 3600 fermetrar og
var þakið borið uppi af 72 háum stein-
súlum. í dag standa uppi 13 af þessum
súlum. Apadana var gimsteinn Perse-
poiis og á tröppunum, sem liggja í höll-
ina má sjá m. a. að fulltrúar 27 sigraðra
þjóða komu með gjafir til keisarans.
Allt er þetta skráð í listilega vel höggn-
um myndurn á steininum.
Önnur minni höll var einnig notuð
fyrir einkamóttökur og eru mjög fagrar
myndir höggnar á hliðar stiganna að
henni. Sýna þær myndir af aðalsmönn-
um Persa og Meda. í einkahöll Dariusar
(Tachara) er mynd af keisaranum, þar
sem hann á í bardaga við óargadýr.
Mynd hans táknar hið góða, en óarga-
dýrið hi'ð illa. Einkahöll Xerxes (Hadish)
er algjörlega í rústum. en þar má þó
sjá úthöggnar myndir af honum.
S tærsta byggingin er „Höll hinna
100 súlna“, sem reist var af Dariusi.
Aðalsalurinn er nærri 5 þúsund fermetr-
ar að fiatarmáli. Það var hér sem Alex-
ander mikli og kappar hans sátu að
drykkju og svalli, sem endaði með því
að þeir eyddu Persapolis í eldi. Þáð er
glæpur, sem Persar hafa ekki enn þann
dag í dag fyrirgefið Alexander.
Austur af herbergjum drottningar eru
stórar byggir.gar og er talið, að þar hafi
verið fjárhirziur Persakeisara, sem söfn-
uðu að sér óhemju auði og hvers kyns
dýrgripum. Þessi or'ð Diodorus Silicus
gefa nokkra hugmynd um þann auð, sem
þarna var saman kominn: „Skipun var
gefin um, að 3000 úlfaldar og ótölulegur
fjöldi asna skyldi koma frá Susa til að
flyjta á brott fjársjóði Persepolis“.
í Persepolis hefur verið komið upp
safni x hinum gömlu herbergjum drottn-
ingar og kvennabúrinu. Við bláðamenn-
irnir voru svo heppnir að fá forstöðu-
mann safnsins sem leiðsögumann. Hann
sagði okkur m. a., að áður fyrr hafi
verið haldið, að þrælar hafi verið notaðir
ýmislegt sem sannaði, að Persepolis var
enn í byggingu þegar Alexander lagði
eld í hallirnar. „Þið Vesturlandabúar
kallið Alexander hinn mikla. Það gerum
við Persar ekki. Fyrir okkur er hann
aðeins Alexandei-, fjandma'ður, sem í
einni af sínum ofsalegu svallveizlum
eyddi Persepolis í eldi“.
Forstöðumaðurinn sagði, að unnið væri
að lagfæringum í Parsepolis og setja
ýmsa hluti á þá staði, sem þeir ættu
heima. Benti hann okkur meðal annars
á risastórann kranabíl, sem hann sagði
að ætti að lyfta stórri steinmynd, sem
fallið hafði niður, upp á eina af hinum
háu súlum í Apadana-höllinni. Sagði
nann, að það væri til inarks um snilli
þeirra sem byggðu Persepolis, að ekki
hefði tekizt að koma steinmyndinni upp
á súluna, þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir
og alla tækni nútímans.
í hlíð Kuh-é-Rahmat fyrir ofan Perse-
polis eru grafhvelfingar tveggja Persa-
keisara, Artaxerxes II og Artaxerxes
III. Þær eru höggnar í klettana.
Um 4 kílómetra norður af Persepolis
eru grafhvelfingar fjögurra keisara.
Þar heitir Naqsh-e-Rustam. Þar valdi
Darius mikli sinn hinzta hvílustað. Það
gerðu einnig Xerxes, Artaxerxes I. og
Darius II.
Við héldum frá Persepolis til
Naqsh-e-Rustam til að líta á grafhvelf-
ingarnar. Þær eru höggnar inn í bjarg
mikið og eru hátt uppi Við fórum inn
í grafhvelfingu Dariusar mikla, en þang-
að liggur mjög langur hringstigi, sem
reistur hefur vei’ið fyrir ferðamenn.
í grafhvelfir.gu hins mikla keisara er
dimmt og drungalegt og undarlegar til-
finningar bærast með manni. Grafhvelf-
ingin er mög stór, en þar er ekkert
merkilegt að sjá, því fyrir mörgum öld-
um var hún rofin og rænd. Myndskreyt-
ingar eru höggnar í bjargíð úti fyrir
grafhvelfingunum. en þæi eru yngri, frá
dögum keisaranna af ætt Sassana.
Dagur var að kvöldi kominn, þegar við
héldum frá Naqsh-e- Rustam og sner-
um aftur til Shiraz. Við höfðum allir
brifizt af stórfengleika rústanna í Perse
polis, af þeirri snilli sem lá að baki
bygginganna, af því mikla listafengi og
þeim hagleik, sem fólst í myndskreyt-
ingunum. Og samt sáum við aðeins 2.500
ára gamlar rústir. Það var jafnvel
ímyndunaraflinu ofviða a'ð draga upp
mynd af Persepolis þegar þar var dval-
arstaður Persakeisara, konungs konung-
anna, og hirðar hans, fagurra kvenna og
tígulegra riddara — miðdepill heimsins.
Björn Jóhannsson.
Tachara — höll Dariusar mikla
Darius, tákn hins góða, vinnur á óargad ýrinu, tákni hins illa. Myndin er á dyra-
umbúnaði Tachara.
]
Söknuður
Eftir Gisla Jónsson
fyrrv. alþingismann
Þótt sólin brenni, samt er kalt
— af suðri er volgur þeyr —
því þú, sem áður varst mér allt,
þú ert hér ekki meir.
Þú varst mér maki, vinur, víf,
og verndari um lífsins ál.
Þú varst meira en hálft mitt líf.
Þú varst hluti af minni sál.
Ég sit hér einn og sakna þín,
svona er lífið valt.
Ég sé, að úti sólin skín,
en samt er mér svo kalt.
3. júlí 1965.
26 lesbók morgunblaðsins
24. desember 1965