Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1965, Side 30

hannes fór því næst að stýrinu og stýrði
eins nærri vindi og unnt var, eða um
það 'bil beint til hafs. Ski-pið lagðist
þegar upp fyrir þilfarsbrún, og þegar á
það komu krappar öldur, fleygðist það
svo, að öldustx>kikurinn til hilés fór á bóla
kaf. Og ekki varð séð, að gamli maður-
inn brygði sér upp við þetta. Hann stóð
við stýrið, japlaði munntóbakstölu, sté
fram á fótinn, raulaði rímnaerindi og
spýtti annað veifið um tönn.
eir Ludvig og Guðni höfðu setzt
á káetukappann. Guðni virtist áhyggju-
fuliur, en Ludvig virti allt fyrir sér
með undrun og forviitni. Hann hafði
aldrei verið á siglingu á svona skipi, og
að sjá það vaða svona, annað veifið
leggja í bóginn, svo að sjófyllan valt aft-
ur eftir þilfarinu og sameinaðist þar
þeirri straumelfi, sem rann inn aifitan
við höfuðböndin, þegar skipið lagði öldu-
stokkinn í sjó, — það var Ludvig ekki
skelfingarefni, heldur vakti það
honum sívaxandi undrun. Allt í einu
mundi hann eftir Njáli. Hann hafði
nálgast Kristján, meðan verið var að
seglbúa hann, en aldrei komið svo nærri,
að Sigurður reyndi að kalla á milli
skipanna. Nú stefindi Njáll austur á bóg-
inn. — Sigurður þóttizt sjá, hvað fyrir
gamla manninum vekti, og hafði svo
ákveðið, að freista þess, að ná á Njáli
fyrir Barðann og á Önundarfjörð.
„Ég vissi að það var norðurfall,“ sagði
hann seinna, þegar Ludvig hitti hann
og spurði hann, hvernig honum hefði
litizt á, „og ég treysti því, að mér mundi
endast það norður fyrir Barðann, en
hins vegar væri sjórinn ekki það úfinn,
að ég þyrfti að óttast, að báturinn bæri
ekki af sjóina. Ja, hann Jói, — nei, ég
varð ekki svo hissa, — þetta er sjóhund-
ur og hörkutól, sem ekkert hræðist og
a-lltaf er jafnsallarólegur, — en auðvitað
var þetta frá sjónarmiði venjulegs
manns — ja, ég veit ekki, hvað ég á a'ð
kalla það.“
Ludvig sagði honum, hvað Jóhannee
hefði veri-ð að segja við skipið.
„Já, einmitt," sagði Sigurður „stendur
heima......En drengur minn, svo und-
arlegt sem það er, þá er eins og þessir
menn af gerð Jóhannesar, geti skynjað
einhverjar meiningar hjá skipunum sin-
um — eins og viti, að þau hugsi og
eigi sér metnað — já, og hvað þau hugsi,
og hver metnaðurinn sé.“
Jóhannes söng — nú það var bara
hestá- og barnagæla:
„Fallega Skjóni fótinn ber
framan eftir hlíðunum.
Af góðum var hann gefinn mér,
gaman er að ríða honum.“
Já, það sýndist næstum svo, að Jó-
hannesi þætti gaman að ríða þessum
Skjóna, og þá mundi honum láta að
halda í taumana á honum. Ludvig —
það var eins og nú hefði honum opnazt
nýr heimur, ný útsýn til mannþekkingar,
minnsta kosti til þekkingar á þeirri mót
un, sem fylgdi erfiðu og vandasömu ævi-
starfi, sem reyndi á manninn til þess
ýtrasta, hvorf sem var á sjó eða landi.
Ekki varð það séð á Jófhannesi, að
honum kólnaði, en hins vegar sá Lud-
vig, að Guðni ók sér og yppti öxlum, og
sjálfur fann hann fara um sig ónot. Nú
var líka orðin ágjöf, jafnvel þarna aft-
ast á káetukappanum. Svo fór þá Lud-
vig að berja sér til handa, og Jóhannes
leit á hann og sagði:
„Hvað er að sjá til þín, drengur? Ég
segi nú barasta eins og S'turla gamli
Ólafsson: „þið ættuð að sjá Franzmenn:
Þarna standa þeir við færið í gaddhörku
frostinu, þegar tennurnar frjósa í kjaft-
inum á þeim, berfættir í vettlingunum
og berhenitir í sokkaræflunum, og sér
þá aldrei nokkur maður berja sér“. Jæja,
berðu þér nú duglega, drengur minn,
og hafðu ekkert hálfkák á því.... En
sko, — fallega tók hann þessa báru hann
Stjáni litli — þetta verður reglulegur
lystitúr, það finnst honum."
„Mér finnst nú,“ mælti Guðni og var
dálítið þungur á brún, „að hvað sem
öðru líður, þá hefðir þú sem skipstjóri,
getað verið þekktur fyrir að hafa með
einhvern bita og vatnssopa, og eitthvað
í eldinn. Það verður ekkert notalegt,
að hírast svona hlifarlaus og án
þess að geta svo mikið sem velgt sér
kaffisopa."
„Hoh, berðu þér bæði við kulda og
sulti, Guðni, garmurinn, en af vætunni
hugsa ég þú fáir nóg. Svo verður nóg að
Sigurður Fr. Einarsson.
éta og drekka, þegar til Flateyrar kemur.
Já, ég ætla að fá mér hjá ihonum Kjart-
ani góðan snafs af brennivíni og lýsi,
— það er brjóstbirta, sem segir sex. En
þið getið nú skriðið í skjó-1 í káetunni,
geyin mín, og svo ættir þú að geta hald-
ið í stýri, — ég skil varla, að báturinn
taki það illa upp.....Nei, nei, — ekki
strax ofan í: Ég ætla að biðja þig, Guðni
minn, að skondra hérna fram að spilinu
og ná í enda af tóinu, koma með hann
aftur eftir — kuiborðsmegin vitaskuld —
og setja hann fastan, vel strekktan,
héma aftur í skautbommuna. Það er
gott að hafa hann til stuðnings, minnsta
kosti þegar að því kemur að venda.“
Guðni brá við. Hann hafði fyrst
stuðning af káetukappanum, en greip
síðan í öldustokkinn til kuls, beygði sig
og lét skjólborðin hlífa sér, þegar kom
fram á miðsíðuna, þar sem ávallt hellt-
usit inn yfir öldustokkinn hvítlöðrandi
hnyklar. Ludvig horfði á hann. Það
var ekki dónalegt eða hitt þó heldur að
fá þessar gusur yfir sig, svona hlífalaus
eins og Guðni var. En ekki varð séð,
að honum brygði við steypiböðin. Sko,
nú kom hann aftur efitir með gildan
kaðalendann. Hana, þar dýfði skipið
honum í, sá ekki nema á bláhöfuðið
upp úr sjófyllunni. Ludvig var hissa.
Hann hefði aldrei getað hugsað sér, að
skip gæti svamlað svona heilu og
höldnu næstum eins mikið neðan sjávar
og ofan, honum datt í hug Sæfarinn,
eftir Júlíus Verne, og það, sem hann
hafði ’heyrt um kafbátana, sem stór-
veldin vora farin að búa til...... Þar
dýfði skipið sér aftur, og það skalf og
nötraði frá bugspjótshnokka og allt aftur
í hæl. Ög-Ludvig heyrði, að Jóhannes
tautaði:
„Ha? Var ég nú Maufi? Nei, það er
mesti misskilningur hjá þér, Stjáni minn.
Þú skyldir hafa fundið fyrir því, ef ég
hefði gefið þér stormklýfinn láka, en nei,
það þori ég ekki að eiga við, — ekki
30 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
með svona mannskap. Við verðum bara
að hafa frábóginn lengri, lagsmaður....
O, hvert í sótsvart ....... Ljót er hún
þessi. Heh, þar sástu, við lékum á hana,
og nú spýti ég í hana af foragit, um leið
og hún fer aftur með.“ Og Jóhannes
spýtti í vindátt, en allt fór það á bring-
una á honum.
Nú var Guðni kominn aftur eftir með
tóið, og svo strengdu þeir þá á þvi, hann
og Ludvig, og fesitu það eins og Jóhannes
skipaði fyrir. Svo sagði gamli maðurinn:
,Nú er það ykkur sjálfum að kenna,
ef þið farið fyrir borð, þó að þið skjótist
fram á og hann dýfi ytkkur í — eins og
Einar draujari, þegar hann var að skíra
kerlingarnar í Hvammsánni hérna um
árið .... Nema nú skuluð þi'ð bregða
ykkur ofan í og taka af ykkur gust. Það
sér ekki á Jóa Bjarnasyni, þó að um
hann svelji. Annars kemur þú eftir
stundarkorn, Guðni, og tekur stýrið, —
ég held það eigi að vera óhætt.... Ha?
Stjáni minn, — þú sættir þig við það
Nema hvað? Púðurlið, segirðu, — ja, við
erum vitaskuld ekki nema þrír, en Guðni
er bæði vanur og laginn — og drengur-
inn, hann er að minnsta kosti ekki
hræddur. Ætli þú eigir það ekki hon-
um að þakka, að þú ert ekki núna að
. liðast í sundur í stórgrýtinu í Kross-
víkinni?"
Þeir Ludvig og Guðni fóru nú ofan
í káetuna, og þó að þar væri kalt og
hráslagalegit, var þar að minnsta kosti
enginn gustur. Þeir húktu þar á bekkj-
unum, urðu að rígihalda sér, höfðu þar
engan frið fyrir loftköstum og dýfum
skipsins, og svo fóru þeir þá inn í koj-
urnar og teygðu þar úr sér á berum
fjölunum. Ludvig sá, að það draup úr
Guðna, þegar hann smeygði sér inn í
kojuna, nei, það draup ekki, heldur
hripaði.
„Ja, þvílíkt stand,“ sagði Guðni, þeg-
ar hann hafði sett handlegg undir höf-
uð. „Það held ég kallinn sé hringlandi
bandvitlaus, siglir til hafs í staðinn fyrir
að lensa inn á Þingeyrarlægi og liggja
þar þangað til hægir. Hann má fara yzt
út á Barðagrynni, ef hann ætiar að ná
á Önundarfjörð, svona með fokkuna
sém eina forseglið.“
„Heldurðu ekki, að Sigurður hafi haft
það norður fyrir?“ spurði Ludvig.
„Jú, ég hugsa að hann hafi sagað það.
Hann hafði fallið með sér. En varla
hefði hann haft það núna. Veðrið hefiur
hert síðan.“
L udvig stökk fram á gólfið og tók
að gera Möllersæfingar. Þetta hleypti
hita í skrokkinn. En brátt fleygði skip-
ið honum flötum á bekkinn fyrir fra-m-
an reikkjúna, sem Guðni var í. Skútan
henitist svo á hlésíðuna, að káetugólfið
stóð næstum lóðrétt, og svo reif hún sig
upp á ný með snöggu kasti. Það brast
og gnast, ískraði og um-d-i í viðum og
saumi og söng í segli og tói. Káetuhurð-
in hrökk opin, og gegnum þessi óhljóð
og öskur vinds og sjóa skar sig dimm
hálfhás, en undrasterk rödd Jóhannesar:
„Æsist vindur, aldan hvín.
Undur finnst mér gaman.
Skemmtileg er skútan mín.
Skætli ég mig í framan.
Aðeins andartak þagnaði hann, og svo
kvað hann:
„Amórates ýtti úr vör
öldudýrinu káta.
Am-orsibruninn flýtti för
fram úr öllum máta.“
Guðni snaraðist fram úr rekkjunni
og sagði:
„Það er engin bót í -að liggja hér eins
og ska-ta. Ég snara mér upp og tek við
stýrinu af gamla manninum, svo að
hann geti þó no-tið skjóls stundarkorn.“
Svo kom þá Jó'hannes niður. Hann leit
rannsóknaraugum á Ludvig og sagði síð-
an:
„Þér er sosum engin vorkunn, úr því
að þú ert ekki sjóveikur — og ekki sjó-
hræddur heldur. Það er ungt og heitt í
þér blóðið, en reyndu, geyið mitt, að
hailda á þér hita með að berja þér. Þetta
gengur alit eins og í sögu. Við förum
nú bráðum að venda, og þá skilar h-on-
um óðum til ’lands. Það er bara gaman
að þessu fyrir ungu mennina, og þeir fá
að vita, hvernig sjómannslífið h-ér á ís-
landi var hjá mörgum manninum í
gamla daga, ekki neitt til neins, kall
minn, nema kjarkurinn og seiglan, sem
skaparinn hafði g-efið þeim.“
Eftir situndarkorn fóru þeir báðir upp,
Ludvig og Jóha-nnes, og Jóhannes tók á
ný við stýrinu:
„Fallega gerir hann það, Guðni minn,
veður þetta með lunninguna í kafi og
lyf-tir sér hæfilega, 'þó að í honum séu
30 tonn. Hefurðu tekið eftir því, að nú
stend ég ekki í mjóalegg við stýrið. (Þetta
er rétt mátu-leg hleðsla fyrir svona sigl-
ingu.“
„Við skulum segja það“, mælti Guðni
þurrlega. „En feginn verð ég að stappa
niður f-ótum eftir stöðuna við stýrið, ekki
betur en ég er búinn til fó-tanna."
Jóhannes lét eins og hann heyrði þetta
ekki. Hann kíkti 'til lands, sagði síðan:
„Sko, nú vendum við, bræður, og þá
er þetta sama og komið. Við erum vissir
me'ð horf á Sauðanes, og þegar upp kem-
ur, fáum við norðurfallið, og þá er ekki
að tvíla, að við náum á Önundarfjörð.
Sko, við erum búnir að sigla 1-andið í
24. desember 1965