Alþýðublaðið - 17.12.1988, Blaðsíða 6

6
Laugardagur 17. desember 1988
;
Hugmyndin með þessu bókablaði er að kynna lesendum þær bækur sem
líklcgt má telja að mest seljist fyrir þessi jól. Þannig var ekki lagt fagur-
fræðilegt mat á bækurnar fyrst og fremst heldur hvort margir eða fáir
kæmu til með að lesa þær.
Valið fór þannig fram að bókaútgefendur lögðu fram lista yfir þær 3-5
bækur sem þeir teldu að mest seldust. Dómnefnd bókablaðsins valdi síðan
af þeim listum þær 23 bækur sem hér eru kynntar. Þetta úrval ætti því að
gefa nokkuð glögga mynd af því hvað mest verður lesið fyrir þessi jól. í
blaðinu birtast síðan stuttir kaflar úr þessum bókum, valdir af höfundum
eða útgefendum.
Dómnefnd ákvað að skipta bókunum í fjóra flokka: íslenskar bók-
menntir, erlendar bókmenntir, ævisögur og endurminningar og ýrnsar
bækur.
Ýmsir kunna að sakna bóka sem líklegar eru til mikillar sölu og fyrir því
liggja ýmsar ástæður. Til að mynda fékkst ekki leyfi til að birta úr tveimur
bókum, þ.e. íslenskum nasistum og Og þá flaug hrafninn. Þá tók dómnefnd
ekki með svokallaðar afþreyingarbækur sem seljast grimmt nú sem fyrr.
Því miður var ekki heldur unnt að birta úr barna- og unglingabókum. Það
eru einfaldlega gefnar út of margar bækur. Einnig ber að geta nokkurra
dýrra bóka sem gefnar eru út fyrir þessi jól og komast ekki á lista yfir sölu-
bækur en eru þó athygli verðar. Þar má nefna Minningamörk úr Hólavalla-
garði og Fegurð íslands eftir Collingwood.
í dómnefndinni sátu: Brynja Birgisdóttir, innkaupamaður í bókadeild
Hagkaupa, Eiríkur Brynjólfsson, kennari og rithöfundur, Sigríður Árna-
dóttir, deildarstjóri bókadeildar Pennans í Hallarmúla, og Sigþór Hákon-
arson, rafvirki og fyrrum bóksali.
SAGT FRA STORLAXI
Baráltusaga athafnamunns.
Endunninningar Skú/a Pálssonar á
Laxalóni.
Eðvarð Ingólfsson skráði.
186 blaðsíður.
Æskan.
Verð: 2. 875 kr.________________
Árið 1950 tók ég mal minn og
lagði land undir fót til Hafnarfjar-
ar. Þaðan gekk ég til Krýsuvíkur,
austur til Þorlákshafnar og þaðan
norður yfir fjallgarðinn niður á
Hellisheiði. Alls staðar þar sem
vatn spratt fram, í árfarvegi, undan
kletti eða mosató, nam ég staðar,
bragðaði á vatninu og rannsakaði
hitastig og fleira.
För mín um sunnanvert Reykja-
nes fyrir 38 árum var til þess að leita
að hentugum vatnsgjafa fyrir fisk-
eldisstöð. Á leið minni niður Hellis-
heiði og um Mosfellssveit fann ég
það sem ég leitaði að, uppsprettu
sem hafði hentugt hitastig, tært
vatn sem mér leist best á. í þessari
löngu gönguferð kom ég auga á
bæði Laxalón og Þóroddsstaði í
Ölfusi en á síðarnefnda staðnum
hóf ég formlega fiskeldi árið 1984.
Árið 1951 hófst stærsti og mesti
starfsvettvangur í lífi mínu: Fiski-
rækt. Sama ár byggði ég klakhús og
ibúarhús austan við Grafarholt,
norðan við gildragið upp af Grafar-
vognum. Staðinn nefndi ég Laxalón
og ekki að ófyrirsynju þvi að þar
ætlaði ég a rækta nytjafisk til út-
flutnings.
Reykjavíkurborg átti landið. Ég
naut mikillar og góðrar fyrir-
greiðslu vegna væntanlegs iðnaðar
frá borgaryfirvöldum. Gunnar
Thoroddsen, þáverandi borgar-
stjóri, studdi mig mjög vel i þessu
máli og vildi allt fyrir mig gera.
Hann var vitur og frantsýnn maður
og sá að þessi lítt þekkta atvinnu-
grein gæti skilað bæði þjóðarbúi og
borg góðum peningi þegar fram
Iiðu stundir. Á Jótlandi þar sem ég
þekkti gjörla til voru rúmlega 100
fiskræktarbú og þau flutfti út regn-
bogasilung fyrir u.þ.b. 40 milljónir
ísl. króna árlega. Markaður fyrir
þessa vöru í Evrópu og Bandarikj-
unum var ntjög góður og fengust
15-17000 krónur fyrir tonnið. Síðan
þá hefur markaður fyrir þennan
fisk margfaldast.
Ég réð til mín danskan fiskrækt-
armann, Niels Andersen að nafni,
til að annast uppeldi regnbogasil-
ungsins en hann hafði unnið við
ræktun hans á Jótlandi í áraraðir.
Mér var mikill l'engur að starfs-
kröftum hans og reyndist hann mér
hinn traustasti verkmaður og var
umhyggjusamur við öll sín störf.
Andersen starfaði hjá mér í fjögur
ár.
Ég reisti stærsta klakhús Iandsins
við Grafarholtslæk þar sem unnt
var að klekja út þremur milljónum
hrogna. Ég byrjaði að rækta silung-
inn í tveim litlum tjörnum. Ég hlóð
torfveggi, setti sand í botninn og
kom fyrir vatnsrennsli svo að um
endurnýjun vatns var alltaf að
ræða. Hrognin keypti ég af fisk-
ræktarstöð í Danmörku, rúmlega
100 þúsund stykki. Fyrsta sending-
in eyðilagðist því a kassarnir voru á
hvolfi og köfnuðu hrognin af súr-
efnisskorti. Ég pantaði um hæl
jafnmikið magn og fékk það sent
fljótlega. Þau voru flutt inn í litlum
trébökkum sem raðað var í stærri
kassa fylltan af is til að verja þenn-
an dýrmæta og viðkvæma flutning
hnjaski.
Þegar klakinu var lokið voru
seiðin alin upp í svonefndum upp-
eldiskössum og síðan flutt úr klak-
húsinu í fóðurtjarnirnar. Þegar þau
voru Iátin í tjarnirnar í maí árið
1951 voru þau 1-2 snt að lengd en sjö
mánuðum seinna voru þau orðin
12-16 sm á lengd og 20-30 grömm að
þyngd og þar yfir. Þá flutti ég hluta
ungviðsins í nýjar tjarnir til að ekki
þrengdi unt of að því og það hefði
jafnan nægt súrefni. Eftir 3 ár var
svo hægt a slátra fiskinum til út-
flutnings. Það var gert eftir að hann
hafi hrygnt til að hægt væri að
halda ræktuninni áfram.
Silungnum var gefið tvisvar á dag
í tjörnunum. Fiskúrgangi var hent
út í þær og voru þá mikil sporða-
köst. Geysilega mikið af
úrgangi af þessu tagi fór forgörðum
allt í kringum landið og hefði verið
hægt a fóðra milljónir og aftur
milljónir af verðmætum regnboga-
silungi með því. Rúnt 6-7 kg af fisk-
úrgangi þurfti til að ala upp eitt kg
af silungi.
Hiti vatns ræður miklu um vaxt-
arhraða regnbogasilungs. Við bú-
um við þau einstöku forréttindi hér
á landi, einir þjóða, að hafa heitt
vatn allt árið um kring og getum því
alltaf sent ferskan eldisfisk á mark-
að. Þetta sá ég strax og ég fór að
kynna mér þessi mál.