Vísir - 08.07.1978, Blaðsíða 2

2
FF Það þarf
að rann-
saka betur
nýtingar-
meguleika
grcenmetis
segir Jón Ottar Ragnarsson
matvœlaefnafrœðíngur
Laugardagur 8. júli 1978 VISIR
Jón Óttar Ragnarsson matvælaefnafræðingur.
,,Ég er sannfærftur um aö auka
má uýtingarmöguleika islensks
grænmctis ef komiö yröi á lagg-
irnar samvinnu milli
Kannsóknarstofnunar Landbún-
aöarins, Garöyrkjuskóla tslands
og Búnaöarfélags islands, sagöi
dr. Jón Óttar Kagnarsson mat-
vælaefnafræöingur i viötali viö
Vísi. ,,Þaö skortir hins vegar al-
veg fé til þess aö gera rannsóknir
sem þessi samvinna gæti byggst
á. „Aðeins á grundvelli slikra
rannsókna verður hægt að leysa
framleiöslu vandamál garöyrkju-
bænda tii frambúöar.
Sagöi dr. Jón Óttar aö
Rannsóknarstofnum Landbún-
aöarins hefði fariö fram á þaö viö
Alþingi sl. haust aö fé yröi veitt til
rannsókna á betri nýtingu á
islensku grænmeti. Alþingi skar
þessa fjárbeiöni nær alveg niöur.
Hins vegar fékk Rannsóknar-
stofnunin 40 milljón króna styrk
frá Kellog stofnuninni i
Bandarikjunum og þeim pening-
um var variö til kaupa á tækjum
til slikra rannsókna og aö auki
var kostuö þjálfun fólks til þess aö
vinna viö þau. NU væri svo komiö
að fé vantar til þess aö borga
þessu fólki laun. Þess vegna hafa
þessar rannsóknir ekki hafist.
„Rannsóknarstofnunin þarf aö
ráða 2-3 menn til þess aö sinna
þessum rannsóknum, en þaö þýö-
ir um 9 milljón krdna fjárstyrk,”
sagði Jón óttar. „Ef viö fáum
þetta fé erum viö sjálfbjarga
hvað þessar rannsóknir snertir.
Veröi þessir menn ráönir myndu
þeir sinna grænmetisrannsóknum
svo og mjólkur- og kjötverkefn-
um. Þaö er i raun og veru mest
ógert I rannsóknum á fslensku
grænmeti og yröu þær þvi látnar
sitja I fyrirrúmi fyrst i staö. Þaö
verður svo aö ráöast er fram liöa
stundir hvort viö fáum stærri eöa
minni verkefni, en mig grunar aö
i framtiöinni veröi þetta miklu
stærri þáttur i starfsemi
Rannsóknarstofnunar landbún-
aðarins en nú er.
Ekki leyst á skömmum
tima
„Þær rannsóknir sem þarf aö
gera felast annars vegar i efna-
greiningum á Islensku grænmeti
og hinsvegar i vinnsluathugun-
um. Viö höfum efnagreiningar-
tækin og erum aö koma okkur ipp
vinnslutækjum I samvinnu viö
Háskóla Islands. Þaö þarf aö
athuga hver sé besta aðferöin viö
aö vinna Ur grænmetinu þannig
aö næringargildiö rýrni sem
minnst viö vinnsluna. Þá þarf
einnig að athuga hvaöa tegundir
grænmetis henta best i hvaða
vinnslu. Þaö eru til margar teg-
undir af tómötum. Sumar henta
best til neyslu en aðrar i safa eða
sósu svo dæmi séu nefnd. Sama
máli gegnir um aðrar tegundir
grænmetis.
Siðan þarf einnig aö athuga
hvernig sé best að geyma islenskt
grænmeti t.d. meö frystingu eöa
niðursuöu til þess aö þaö endist
frám á vetur.
„Þetta grænmetismál veröur
ekki leyst á skömmum tima en
þaöer hugsanlegt aö ef fé fæst til
þessara rannsókna næsta vetur
veröi unnt aö komast hjá þvi aö
grænmeti veröi fleygt næsta sum-
ar.
Samvinna að skipulags-
áætlun
Jón taldi aö á grundvelli niöur-
staöna þessara rannsókna ættu
Rannsóknastofnun landbúnaöar-
ins og Garöyrkjuskóli tslands
ásamt Búnaöarfélaginu og Sölu-
félagi garöyrkjumanna aö vinna
saman aö skipulagsáætlun fyrir
græn metis f ramle iöslu.
„Þaö þarf aöskipuleggja fram-
leiösluna þannig aö þaö skapist
samræmi milli framleiöenda og
bænda. Erlendis er grænmetis-
framleiðslunni oft þannig háttað
að vinnslustöðvarnar útvega
bændunum rétt fræ sem þeir siö-
anræktafyrir hverja vinnsluteg-
und. Það er hins vegar vart hægt
að ætlast til þess að Sölufélag
Garöyrkjumanna, sem aöeins er
söluaöili geri sllkt.
Ekki við sölufélagið að
sakast
„Mér finnst Sölufélagið hafa
orðið fyrir óréttmætri gagnrýni.
Þaö er ekki viö þaö aö sakast
heldur fyrst og fremst viö lög-
gjafann og fjárveitingarvaldiö.
Fé hefur ekki verið veitt i þær
rannsóknirsem eru nauösynlegar
svo aö sérfræöingar og tækni-
menn geti sagt til um hvaö skuli
gert. Það er kjarni málsins.”
„Sölufélagiö hefur gert ýmis-
legt til þess aö auka sölu á
grænmeti, m.a. með þvi aö lækka
verðið mikiö meöan framboöiö er
mest yfir sumarmánuðina.
Hins vegar þyrfti að auglýsa
islenska grænmetiö miklu betur
en nú er gert.
En meðan framboðiö á
grænmeti er jafn sveiflukennt og
raun ber vitni um er ekki von á
góðu. Þaö er varla við þvi aö bú-
ast aö fólk rjúki til og kaupi
grænmeti um sumariö þegar þaö
hefur ekki vanist því aöra mánuöi
ársins. 'Grænmetisframleiðendur
verða að gera sér grein fyrir þvi
aö sé ferskt grænmeti ekki fáan-
legt nema nokkra mánuöi á ári er
veriö aö grafa undan því aö
grænmetið verði fastur þiáttur i
fæöuvenjum Islendinga og þá er
um leið veriö aö skemma mark-
aðinn fýrir slika vöru.
„Þaö er mikilvægt frá nær-
ingarfræöilegu sjónarmiöi að
grænmetiö komi sem ferskast til
neytenda allt árið. Þaö er
óhjákvæmilegt aö flytja inn
grænmeti, en þá þarf að losa um
þau innflutningshöft sem nú
rikja. Jafnframt verður aö hafa i
huga aö ekki sé gengiö á hlut
bændá og innflutningurinn
skipulagður þannig að ekki sé
flutt inn grænmetiþegarnóger til
af islensku grænmeti.” En þetta
er einnig mál löggjafans og þessu
þarf aö breýta. —ÞJH
íslenskt grœnmeti:
Tómataauglýsingar prýöa nú strætisvagna Reykjavíkur.
Unnið í tómatsósu og asíur
Sölufélag Garöyrkju-
manna er söluaðiii fyrir
um 80—90% af tómata og
agúrkuframleiðslu
islenskra ylræktarbænda.
Síðast liðið ár voru i sölu
hjá félaginu 328 tonn af
tómötum og 330 tonn af
agúrkum
Tómatareruá boðstólnum frá
miðjum mai og fram i
nóvember og agúrkur frá mars
og fram i október. Framboðið af
þessum grænmetistegundum er
mismikið þessa mánuði. I mai
mánuði siðastliðnum komu 30
tonn á markaðinn en framboðið
jókst i júni upp i tæp 85 tonn.
Óneitanlega hljóta þessar
sveiflur að valda nokkrum
erfiðleikum i sölu grænmetisins
og ekki við þvi að búast að þaö
takist að koma öllu þessu magni
fersku til neytenda.
Hér á landi eru einungis starf-
andi tvö fyrirtæki sem nota
islenska tómata annars vegar
og agúrkur hins vegar til
vinnslu á fullunnum matvælum.
Efnagarðin Valur notar
islenzka tómata til tómatssósu-
gerðar og niðursuðuverksmiðj-
an ORA notar agúrkur til asiu-
gerðar og við framleiðslu
agúrkusalats.
Hjá efnagerðinni Val var okk-
ur tjáð að fyrirtækið gæti tekið
við öllum tómötum sem sölu-
félaginu tækist ekki að koma i
sölu. Siðast liðið ár heföi fyrir-
tækið tekið við 36 tonnum af
tómötum til vinnslu.
Ástæðuna fyrir þvi að fyrir-
tækið hefði ekki getað unnið úr
þeim tómötum, sem ekiö var á
öskuhaugana fyrir stuttu, væri
sú, að vélarbilun hefði orðið i
efnagerðinni. Hefði bilunin ekki
orðið væri nú búið að sjóða tóm-
atana niður til þess að nota viö
tómatsósugerðina, en slikt væri
gert svo hægt væri að nota tóm-
atana allt árið i vinnslu.
1 júni i fyrra þurfti einnig að
fleygja tómötum og sögðu þeir
hjá Val að yfirvinnubannið
semþá hefði verið i gildi hafði
útilokað að tómatarnir væru
soðnir niður. Niðursuðan færi
einungis fram á kvöldin eða á
yfirvinnutima og þess vegna
hefði ekki verið hægt að nýta
tómatana. En undir eölilegum
kringumstæðum væru þeir tóm-
atar sem væru orönir nógu
þroskaðir nýttir.
Allar agúrkur nýttar
Hjá ORA fengum við þær upp-
lýsingar að fyrirtækið tæki við
allri umframframleiðslu frá
sölufélagi garðyrkjumanna.
Magnið væri breytilegt frá ári
til árs en undanfarin ár hefðu
um 18—30 tonn verið unnin i
asiur og agúrkusalat á hverju
ári.
—ÞJH