Vísir - 30.11.1978, Blaðsíða 10

10
Fimmtudagur 30. nóvember 1978
VÍSIR
Utgefandi: Reykjaprent h/f
Framkvæmdastjóri: Davfð Guðmundsson
Ritstjórar: Þorsteinn Pálsson ábm.
, úlafur Ragnarsson
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Elias Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Umsjón með Helgarblaði: Árni
Þórarinsson. Blaðamenn: Berglind Asgeirsdóttir.Edda Andrésdóttir, Glsli
Baldur Garðarsson, Jónina AAichaelsdóttir, Jórunn Andreasdóttir, Katrin Páls-
dóttir, Kjartan Stefánsson, Oli Tynes, Sigurveig Jónsdóttir, Stefán Kristjáns-
son, Sæmundur Guðvinsson. Iþróttir: Gylfi Kristjánsson og Kjartan L. Pálsson.
Ljósmyndir: Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. Utlit og hönnun: Jón
Oskar Hafsteinsson, AAagnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Sigurður R. Pétursson
Auglýsingarog skrifstofur:
Stðumúla 8. Simar 86611 og 82260.
Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 simi 8661).
Ritstjórn: Siðumúla 14 slmi 866)1 7 linur
Askriftargjald er kr. 2400.-
á mánuði innanlands.
Verð i lausasölu kr. 120 kr.
eintakið
Prentun Blaðaprent h/f.
Hvers vegna
gagnrýni?
Nokkrum tíðindum þykir sæta hjá talsmönnum AÍ-
þýðubandalagsins og Framsóknarflokksins, að höfð
skuli í frammi gagnrýni á forystu Alþýðuflokksins
vegna efnahagsráðstafana ríkisstjórnarinnar. Látið er
að því liggja, að þessar ádeilur innan frá og utan á Al-
þýðuflokkinn stjórnist af löngunum til þess að endur-
reisa viðreisnarstjórnarformið.
Vísir hefur gagnrýnt forystumenn Alþýðuflokksins
mjög harðlega fyrir að hverfa frá yfirlýstri stefnu sinni
í efnahagsmálum. Ástæðan er ekki sú, að blaðið telji
æskilegt að til stjórnarskipta komi nú, enda ekki sjáan-
legt, að það Alþingi, sem nú situr, geti myndað meiri-
hlutaríkisstjórn, er líklegt mætti telja að ráðist gæti að
rótum efnahagsmeinsemdarinnar.
Afstaða Vísis til aðgerða í efnahagsmálum hefur í
engu breyst. Blaðið studdi febrúarráðstafanir fyrrver-
andi ríkisstjórnar, þó að það haf i gagnrýnt, hversu seint
var brugðist við. Fyrir síðustu kosningar tók Vísir undir
ýmis meginatriði í efnahagsstefnu Alþýðuf lokksins, sem
var í samræmi við margt af því sem fyrrverandi ríkis-
stjórn hafði á stef nuskrá sinni, en kom ekki f ram á heilu
kjörtímabili.
Þegar Alþýðuflokkurinn kynnti síðan tillögur sínar í
núverandi ríkisstjórn, taldi Vísir þær um margt
skynsamlegar, þó að þær hafi ekki verið settar f ram af
fullu raunsæi á þeim efnahagslegu aðstæðum, sem við
stöndum frammi fyrir um þessar mundir. Á siðustu
stundu hurfu forystumenn Alþýðuflokksins frá marg-
yfirlýstri stefnu sinni í þessum efnum.
Þetta gerðu forystumenn Alþýðuf lokksins þó að Ijóst
hafi verið, að allir möguleikar voru á að koma henni í
gegnum þingið. Alþýðuflokkurinn hefði hæglega getað
samið við sjálfstæðismenn og þá framsóknarmenn, sem
opinberlega höfðu lýst sams konar sjónarmiðum og Al-
þýðuf lokkurinn, í þeim tilgangi aðgera þau að veruleika.
En forystumenn Alþýðuflokksins kusu að fórna ábyrgri
efnahagsstefnu fyrir aðra hagsmuni.
Það er þessi afstaða sem kallað hefur á harða gagn-
rýni. Með hliðsjón af því að meirihluti er á Alþingi fyrir
þeirri stefnu, sem Alþýðuflokkurinn hefur fylgt, geta
yfirlýsingar hans hér eftir ekki talist annað en hrein
markleysa. Forystumenn Alþýðuflokksins meina ein-
faldlega ekki það sem þeir segja og sýnast ekki hafa
minnsta áhuga á að koma yfirlýstum stefnumálum
sinum fram.
Af þessum ástæðum sæta þeir nú harðri gagnrýni,
Talsmenn Sjálfstæðisflokksins (með Morgunblaðið í
broddi fylkingar) hafa einnig ratað í vegvillur i mál-
f lutningi. Þeir hafa tekið upp heitið „kauprán" yf ir þær
aðgerðir, sem nú hafa verið samþykktar. Þar er um að
ræða eftiröpun frá stjórnarandstöðu A-f lokkanna í kjöl-
far febrúarráðstafana fyrrverandi ríkisstjórnar.
Sannleikurinn er þó sá, að hvorki febrúarlögin né 1.
desemberlögin geta kallast kaupránslög. ( báðum tilvik-
um er um að ræða tilraunir til þess að koma í veg f yrir að
kaup sé í ríkari mæli en raun er á greitt með innistæðu-
lausum ávísunum. Vísitöluskerðingin er ekki annað en
viðleitni til þess að uppræta efnahagslega svikastarf-
semi. Og það er til þess eins að villa mönnum sýn að
kalla það kauprán, hvort sem það orð er haft innan
gæsalappa eða ekki.
„Ég tel að þaö hafi
verið meginmistök að
reka þann fleyg í raðir
sveitarf élaganna sem
raun varð á í stað þess að
hvetja þau til að annast
að fullu dreifingu
raforku i landinu" sagði
Aðalsteinn Guðjohnsen á
vetrarfundi Sambands
islenskra rafveitna.
„Svo myndarlegt sem frum-
kvæöi sveitarfélaganna var i
upphafi rafvæöingar I landinu,
var dugur sumra þeirra minni
er á leiö og styrkur rikisins jókst
meö lögum um Rafmagnsveitur
rikisins 1942 og raforku-lögum
1946, þar sem rikinu var veittur
einkaréttur tíl vatnsafslvirkj-
ana, stærri en 100 hestöfl.
Rafmagnsveitum rikisins hef-
ur fariö vel úr hendi aö rafvæöa
sveitir landsins, oft viö erfiöar
aöstæöur. Mistökin voru þau aö
framkvæmdaverkefniö, „raf-
væöing strjálbýlisins” var ekki
slitiö frá þvi rekstrarverkefni
sem á eftir hlaut aö fylgja held-
ur réöust Rafmagnsveitur ríkis-
ins I annaö umfangsmikiö verk-
efni, sem var uppbygging dreif-
iveitna i þéttbýli, án nokkurrar
skyldu til þess
Afstaöa sveitarfélaga og sam-
taka þeirra I dag veldir nokkr-
um vonbrigöum. Skortur er á
samstööu i þeirra rööum um aö
dreifing raforku sé verkefni
sveitarfélaga og eins aö rafveit-
ur sveitarfélaga skuli samein-
ast I stærri rekstrareiningar. Aöalsteinn Guöjohnsen
ÞÖRF RÓTTÆKRA
LAGSBREYTINGA
Frá vetrarfundi Sambands Islenskra rafveitna
Gripið til skyndifram-
kvæmda
Ofan á þennan veikleika I af-
stööu og frumkvæöi sveitar-
félaganna bætast svo
óskipulagöar aögeröir rikis-
valdsins. Rannsóknarstarfsemi
er illa skipulögö þannig aö
hvergi, utan Landsvirkjunar-
svæöisins, er nægilega vel staö-
iö aö virkjunarrannsóknum til
þess, aö ráöast megi i hag-
kvæmar virkjanir á réttum
tima. Og séu sllkar virkjanir
nægilega undirbúnar, svo sem
var viö Laxá, tekst ekki aö ná
samkomulagi viö þröng hags-
munasamtök. Þegar vaxandi
orkunotkun, sem sumpart er til
oröin vegna rangrar stefnu I
húshitunarmálum, krefst aö-
geröa, er gripiö til skyndi-
framkvæmda: annars vegar
stórvirkjunar án nauösynlegra
rannsókna — hins vegar linu-
bygginga til tengingar viö eina
orkuveitusvæöiö þar sem
fyrirhyggju hefur veriö gætt i
virkjunarundirbúningi. Ekkert
skynsamlega rekiö fyrirtæki
heföi fengist til aö reisa þessi
mannvirki. Þvl varö rikiö sjálft
aö annast framkvæmdir, enda
þurftí til nær 100% lántöku.
Hitunarstefna sú, sem rekin
hefúr veriö, er byggö á þvi aö
um nýtingu innlendra orkugjafa
sé aö ræöa. Jarövarmi er I raun
mun „innlendari” orkugjafi en
vatnsorka, þegar meginnotkun-
in er fólgin i hitun. En
jarövarmaleit hefur of lengi
oröiö aö vfkja fyrir blindri raf-
hitunarstefnu. Og afleiöingin er
bygging jarövarma-raforku-
vers og fjölda dísilstööva, m.a.
til aö fullnægja rafhitunarþörf,
ekki sist á Austurlandi.
Lagöar eru hömlur á eölilegar
veröhækkanir raforku meö
þeirri afleiöingu, aö dreifikerfin
veröa ófullkomin og rafveitur
eru þvingaöar til lántöku. Sýnt
hefur veriö fram á meö óyggj-
andi rökum, aö raforkuverö
þeirra rafveitna er nú oröiö
hærra en þaö væri, ef veröhækk-
anir heföu veriö eölilegar, en
lántökum foröaö. Meöal annars
gildir þetta um Rafmagnsveitu
Reykjavikur, en verö frá þeirri
rafveitu hefur bein áhrif á
framfærsluvisitölu.
Skattlagning á raforku er hærri
hér á landi en annarstaöar, til
dæmis á Noröurlöndum.
Verölag á raforku i smásölu
hérlendis er fyllilega sambæri-
legt viö verölag á Noröurlönd-
um ef skattlagning er frá talin, og
heildsöluverö er jafnvel lægra
en á sumum Noröurlandanna.
Þaö viröist vera augljóst aö
timi er kominn til róttækra
skipulagsbreytinga I Islenskum
orkuiönaöi — meö þaö aö
markmiöi aö tryggja næga
orku af viöunandi gæöum og viö
sem lægstu veröi til allra not-.
enda” sagöi Aöalsteinn
Guöjohnsen.
—JM
' Afskipti rikisvaldsins
Þá er rétt aö vlkja aö afskipt-
um rikisvaldsins af orkuveröi.
Veröjöfnunargjaldiö, sem á sln-
um tíma var sett til aö bæta
tlmabundinn f járhagsvanda
Rafmagnsveitna rikisins, er
lagt á allar sveitarfélagaraf-
veitur án tillits til aöstööu
þeirra. Þetta er óréttlátur
skattur, lagöur I hundraöstölu á
smásöluverö raforku, og kemur
þvl þyngst niöur á þeim, sem
hæst hafa raforkuverö fyrir.
Lög um þetta hafa verið endur-
nýjuö frá ári til árs — en gjaldiö
ieysir nú aöeins litiö brot af
fjárvöntun Rafmagnsveitna
rikisins.