Morgunblaðið - 21.02.2001, Blaðsíða 10

FRÉTTIR
10 MIÐVIKUDAGUR 21. FEBRÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra
sagðist á Alþingi í gær hafa vissar
efasemdir um að eftirlit með samn-
ingu lagafrumvarpa ætti heima sem
stofnun undir Alþingi, eðlilegra væri
að slíkt eftirlit væri á vegum stjórn-
arráðsins þar sem meirihluti frum-
varpa væri undirbúinn, óháð því
hvaða flokkar mynduðu ríkisstjórn á
hverjum tíma.
Forsætisráðherra lét þessi orð falla
í löngum og ítarlegum umræðum um
frumvarp nokkurra þingmanna Sam-
fylkingarinnar um stofnun lagaráðs,
en samkvæmt því á slíkt ráð að starfa
á vegum Alþingis og hafa það hlut-
verk að setja samræmdar reglur um
samningu lagafrumvarpa og annan
undirbúning löggjafarmála. Lagaráð
sé Alþingi og stjórnarráðinu til ráð-
gjafar um undirbúning löggjafar, um
það hvort frumvörp standast stjórn-
arskrá eða alþjóðasamninga sem ís-
lenska ríkið er bundið af eða hvort á
frumvörpum eru lagatæknilegir
ágallar.
Gerð frumvarpa ekki
einkamál þingmanna
Dómsmálaráðherra tók einnig þátt
í umræðunni, auk fjölmargra þing-
manna allra flokka nema Framsókn-
arflokksins. Höfðu sumir þingmanna
stjórnarandstöðunnar einmitt á orði
að þeir söknuðu sjónarmiða Fram-
sóknarflokksins í umræðunni.
Bryndís Hlöðversdóttir, fyrsti
flutningsmaður frumvarpsins, sagði
að það væri ekki einkamál þingmanna
hvernig lög væru úr garði gerð og
hvernig frumvörp færu í gegnum
þingið. Slíkt væri vitaskuld málefni
samfélagsins alls og fyrir það væri
mikilvægt að virðing Alþingis væri
með þeim hætti að sómi væri að.
„Ástæðan fyrir því að sú leið er far-
in hér að stofna lagaráð en ekki laga-
skrifstofu við Stjórnarráð Íslands,
sem hefði sama hlutverk með hönd-
um, er fyrst og fremst sú að með
þessu fyrirkomulagi er verið að
styrkja þátt Alþingis í lagasetning-
unni. Sú stjórnskipan sem við búum
við og byggist á þrígreiningu ríkis-
valdsins í löggjafarvald, dómsvald og
framkvæmdavald hefur réttilega ver-
ið gagnrýnd fyrir það hversu sterkt
framkvæmdavaldið hefur verið á
kostnað hinna þáttanna tveggja og úr
því þarf að bæta til þess að efla og
bæta lýðræðið hér á landi,“ sagði
Bryndís um leið og hún fylgdi frum-
varpinu úr hlaði.
Vísaði hún til þess að árið 1998
hefði Alþingi samþykkt tillögu Jó-
hönnu Sigurðardóttur og fleiri þing-
manna sem nú tilheyra Samfylking-
unni um að skipuð yrði nefnd til að
kanna starfsskilyrði stjórnvalda, eft-
irlit með starfsemi þeirra og viðurlög
við réttarbrotum í stjórnsýslunni.
Nefndin, sem laut forystu Páls
Hreinssonar, dósents við Háskóla Ís-
lands, hefði skilað skýrslu á síðasta
þingi þar sem fram hefðu komið
margar tillögur til úrbóta varðandi
starfshætti í stjórnsýslunni.
„Í skýrslunni kemur m.a. fram að
annars staðar á Norðurlöndum sé það
liður í starfsemi ráðuneyta að starf-
rækja sérstakar lagaskrifstofur sem
hafa það hlutverk að fara yfir stjórn-
arfrumvörp og kanna m.a. hvort á
þeim séu lagatæknilegir ágallar eða
hvort þau samræmist stjórnarskrá.
Þetta er ekki reyndin hér á landi og
ekki er hér heldur starfandi lagaráð á
vegum Alþingis sem hefði þetta hlut-
verk með höndum. Í skýrslunni um
starfsskilyrði stjórnvalda kemur hins
vegar fram að miklu fleiri hnökrar
eru á íslenskri löggjöf en á löggjöf
annarra norrænna ríkja og hefur um-
boðsmaður Alþingis m.a. séð ástæðu
til að vekja athygli þingsins á mein-
bugum á lögum í 45 af fyrstu 2.000
málum sem hann hefur fengið til af-
greiðslu,“ sagði Bryndís ennfremur
og nefndi sem dæmi misræmi eða
árekstra milli lagaákvæða, prentvill-
ur, óskýran texta, að gerður væri að
lögum mismunur á milli manna án
þess að til þess hefðu staðið viðhlít-
andi rök og að ákvæði laga væru ekki
í samræmi við stjórnarskrá eða þær
skuldbindingar sem Ísland hefði und-
irgengist samkvæmt alþjóðasáttmál-
um til verndar mannréttindum.
„Rétt er að vekja athygli á því hér
að á síðustu árum hefur verið unnin
mikil samræmingarvinna af hálfu
skrifstofu Alþingis hvað varðar lög-
gjafarundirbúning og sérfræðiaðstoð
á vegum þingsins hefur stórlega auk-
ist. Eigi að síður er þörf á enn mark-
vissari úrbótum á þessu sviði og því er
frumvarp þetta lagt fram,“ sagði hún.
Ruglingslegt frumvarp,
að mati forseta Alþingis
Forseti Alþingis, Halldór Blöndal,
tók þátt í umræðunni um frumvarpið
og gagnrýndi undirbúning þess og kall-
aði það ruglingslegt. Ekki væri með því
lítið upp í sig tekið og því væri nauð-
synlegt að markmið þess væru skýr-
ari en raun bæri vitni.
Halldór lýsti efasemdum sínum um
frumvarpið og stofnun lagaráðs, en
benti á að á undanförnum árum hefði
mikið áunnist, hvað varðaði undirbún-
ing og samningu stjórnarfrumvarpa
og mikið væri lagt upp úr vönduðum
og góðum vinnubrögðum í þeim efn-
um. Á hinn bóginn væri umhugsunar-
efni hvort á Alþingi skorti hreinlega
lagadeild, en þó bæri að hafa í huga að
á Alþingi störfuðu nú sjö lögfræðing-
ar, eða nákvæmlega jafnmargir lög-
fræðingar og væru í röðum þing-
manna. Þessir lögfræðingar væru
nefndum og einstökum þingmönnum
til aðstoðar eftir því sem þörf krefði
og um leið og starfsaðstaða batnaði á
Alþingi skapaðist svigrúm til þess að
styrkja enn frekar þennan þátt í
nefndarstarfinu.
Lagði Halldór á það áherslu að í
störfum sínum sem forseti Alþingis
hefði hann sýnt mikinn áhuga á bætt-
um starfsskilyrðum þingmanna og
reynt um leið að standa á rétti Alþing-
is gagnvart framkvæmdavaldinu.
Stuðlað að vandaðri reglusetn-
ingu af hálfu stjórnvalda
Forsætisráðherra gagnrýndi einnig
hversu ruglingslegt frumvarpið væri
og sagði að ekki hefði í sjálfu sér veitt
af því að lagaráð hefði farið yfir það,
og að því leytinu til mælti það í raun
með sjálfu sér. Á hinn bóginn sagði
hann ýmislegt benda til þess að efni
þess bryti í bága við stjórnarskrána.
Forsætisráðherra fullyrti í ræðu
sinni að ráðuneyti leituðust ávallt við
að búa frumvörp ríkisstjórnarinnar
sem best úr garði og á síðustu árum
hefði viðleitni til að fylgjast betur með
ákveðnum þáttum í lagasmíð aukist.
Forsætisráðherra sagði að þannig
sættu allar skattlagningar- og gjald-
tökuheimildir í frumvörpum ríkis-
stjórnarinnar sérstakri athugun á
vegum fjármálaráðuneytis eftir að
hert var á stjórnarskrárbundnum
kröfum til slíkra ákvæða. Einnig
væru refsi- og viðurlagaákvæði í
frumvörpum gjarnan yfirfarin af
dóms- og kirkjumálaráðuneyti. Þá
hefði verið unnið að því að vanda bet-
ur til innleiðingar þeirra reglna, sem
teknar væru í íslenskan rétt á grund-
velli EES-samningsins, og yrðu sér-
stakar leiðbeiningar um það gefnar út
á næstunni, jafnframt því sem sér-
stakri ráðgjafarnefnd yrði komið á fót
í sama skyni. Ýmislegt væri þannig
aðhafst til að stuðla að vandaðri
reglusetningu af hálfu stjórnvalda,
enda þótt enn mætti betur gera.
„Ég get því tekið undir að eftirlit af
þessu tagi mætti vera víðtækara og
taka til fleiri þátta en það gerir í dag,
auk þess sem það væri skilvirkara og
samræmdara, ef það væri á einni
hendi,“ sagði hann.
Ætti takmarkað erindi í
umræður á Alþingi
Forsætisráðherra sagðist hins veg-
ar hafa ákveðnar efasemdir um að
slíku eftirliti væri best fyrir komið á
vegum þingsins, eins og frumvarpið
geri ráð fyrir. Það kæmi til af því að
samræmd tæknileg og lögfræðileg at-
hugun af þessu tagi ætti ekki nema
takmarkað erindi í þá umfjöllun um
landsins gagn og nauðsynjar, sem
pólitísk umræða á Alþingi ætti að
öðru jöfnu að snúast um.
„Að mínu viti ætti slík athugun
miklu fremur að vera liður í undir-
búningi lagafrumvarpa í stjórnar-
ráðinu, en meðferð þeirra í þjóð-
þinginu. Þingmenn eiga að geta
treyst því að þessi atriði séu í lagi þeg-
ar mál berast þeim og einhent sér í
karp um þungamiðju stjórnmálanna,
markmið mála og leiðir að þeim, for-
gangsröðun fjármuna og þar fram
eftir götunum, en eyða ekki tíma sín-
um í skylmingar með lögum og deilur
lögfræðilegs eðlis, sem betur eiga
heima á öðrum vettvangi.“
Forsætisráðherra sagði ennfrem-
ur, að þar sem yfirgnæfandi meiri-
hluti þeirra frumvarpa, sem sam-
þykkt væru sem lög frá Alþingi, væri
undirbúinn í stjórnarráðinu væri það
sín skoðun að að samræmdar athug-
anir af þessu tagi ættu betur heima
þar, þannig að þeim væri lokið þegar
málin bærust þinginu.
„Það er sá háttur sem hafður er á
annars staðar á Norðurlöndum og
virðist ekki vefjast fyrir þjóðþingun-
um þar, jafnvel þótt þar sitji oftast
minnihlutastjórnir og þau taki eftir at-
vikum virkari þátt í undirbúningi laga-
frumvarpa en hér tíðkast,“ sagði hann.
Miklar umræður spunnust í kjölfar
orða forsætisráðherra og tóku um-
ræður yfir sex klukkustundir. Undir
lokin sagði Ögmundur Jónasson, VG,
að flest hefði merið málefnalegt í um-
ræðunni og því bæri að fagna, utan
nokkurrar geðshræringar sem gætt
hefði um skeið, ekki síst hjá forsætis-
ráðherra.
Bryndís Hlöðversdóttir beindi
spjótum sínum einnig að Davíð Odds-
syni: „Forsætisráðherra sagði í ræðu
sinni að þingmenn ættu að geta treyst
því að lagatæknileg atriði væru í lagi í
frumvörpum. Þau eru hins vegar ekki
í lagi. Meinbugir á íslenskum lögum
eru fleiri en í nágrannaríkjunum.
Auðvitað er það svo að forsætisráð-
herra vill hafa þetta allt saman undir
hatti ráðuneytanna. Auðvitað vill
hann hafa framkvæmdavaldið sem
sterkast á meðan hann sjálfur situr í
ríkisstjórn. Við teljum hins vegar
mikilvægt að styrkja hlut Alþingis,“
sagði hún.
Forsætisráðherra telur eftirlit með frumvörpum eiga heima hjá stjórnarráði
Morgunblaðið/RAX
Davíð Oddsson forsætisráðherra telur eftirlit með lagasmíð fremur eiga
heima í stjórnarráðinu en á Alþingi. Halldór Blöndal, forseti Alþingis,
tók einnig þátt í umræðunni.
Morgunblaðið/Kristinn
Bryndís Hlöðversdóttir og Rannveig Guðmundsdóttir ræða málin en
Bryndís er fyrsti flutningsmaður frumvarps um lagaráð.
Flutningsmenn
vilja styrkja þátt
Alþingis
74. fundur.
Dagskrá Alþingis miðvikudag-
inn 21. febrúar 2001 kl. 13.30
miðdegis.
1. Lagaráð, frv., 76. mál, þskj.
76. – Frh. 1. umr.
(Atkvgr.) 75. fundur.
Dagskrá Alþingis miðvikudag-
inn 21. febrúar 2001 að lokn-
um 74. fundi.
Fyrirspurnir til forsætisráð-
herra: 1. Setning reglna um
kosningar skv. 26. gr. stjórn-
arskrár, fsp. frá SJS, 427. mál,
þskj. 688.
2. Skipan stjórnarskrár-
nefndar, fsp. frá SJS, 428.
mál, þskj. 689.
3. Sveigjanleg starfslok, fsp.
frá ÁRJ, 435. mál, þskj. 698.
Fyrirspurn til utanríkis-
ráðherra:
4. Notkun úranhúðaðra
sprengiodda í loftárásum
NATO á Júgóslavíu, fsp. frá
SJS, 386. mál, þskj. 636.
Fyrirspurnir til iðnað-
arráðherra:
5. Orkukostnaður, fsp. frá
EKG, 202. mál, þskj. 212.
6. Niðurgreiðsla á húshitun
með olíu, fsp. frá SvanJ,
383. mál, þskj. 633.
Fyrirspurn til viðskiptaráð-
herra:
7. Börn og auglýsingar, fsp.
frá ÁMöl, 459. mál, þskj.
732.
Fyrirspurn til mennta-
málaráðherra:
8. Réttur til að kalla sig við-
skiptafræðing, fsp. frá
DSigf, 457. mál, þskj. 729.
Í TUTTUGU og þremur tilfellum
var veitt leyfi til innflutnings á
nautakjöti á síðasta ári frá Banda-
ríkjunum, Danmörku, Finnlandi,
Hollandi, Írlandi og Svíþjóð, sam-
tals 28 tonn. Þetta kemur fram í
svari landbúnaðarráðherra,
Guðna Ágústssonar, við fyrir-
spurn Sigríðar Jóhannesdóttur,
þingmanns Samfylkingarinnar,
þar sem óskað var svara um í
hvaða tilfellum hefði verið veitt
leyfi til innflutnings á nautakjöti
á síðasta ári og frá hvaða löndum.
Ennfremur hvort þess hafi verið
gætt hvort fyrir lægju vottorð um
að kúariða hefði ekki greinst í
landinu undanfarna mánuði.
Í svari ráðherra kom einnig
fram að kúariða hafi ekki greinst
í Bandaríkjunum, Finnlandi og
Svíþjóð en hún hafi nú greinst í
Hollandi, Danmörku og á Írlandi.
Áður en innflutningur hafi verið
heimilaður hafi yfirdýralæknir
sannreynt stöðu dýrasjúkdóma í
þessum löndum, m.a. með upplýs-
ingum og vottorðum frá dýra-
læknayfirvöldum, Alþjóðaheil-
brigðismálastofnun dýra og
Alþjóðaheilbrigðismálastofn-
uninni. Hafi legið fyrir öll gögn
sem embættið telji nauðsynleg til
að fullnægja skilyrðum 2. mgr.
10. gr. laga nr. 25/1993, um dýra-
sjúkdóma og varnir gegn þeim.
Leyfi veitt í 23
skipti í fyrra
Innflutningur nautakjöts