Morgunblaðið - 12.04.2001, Blaðsíða 38

AÐSENDAR GREINAR
38 D FIMMTUDAGUR 12. APRÍL 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Skeifunni 17, 108 Reykjavík
Furuvöllum 5, 600 Akureyri
OPIÐ VIRKA DAGA KL. 8 -19 • LAUGARDAGA KL. 10 -16
495,-
– ekki bara s
tundum!Alltaf ód
ýrir
Sími 550 4100
300.-
Verð hjá Pennanum
Esselte timaritaboxí
65%
hærra verð hjá
Pennanum!
j
Í ÁR eru liðin 25 ár
frá stofnun Lands-
samtakanna Þroska-
hjálpar.
Á stofnfundi sam-
takanna var sam-
þykkt svohljóðandi
ályktun: „Stofnfundur
Þroskahjálpar, sem
eru landssamtök 14
félaga er vinna að
málefnum þroska-
heftra á landinu, lítur
svo á, að Íslendingar
séu sér ekki meðvit-
aðir um þá neyð sem
ríkir í málefnum
þroskaheftra. Þeim er
ekki gert kleift að
njóta sjálfsagðra mannréttinda,
þjóðfélagsleg samhjálp þeim til
handa er alls ófullnægjandi og
þarf ekki að fjölyrða um það
hvernig þjóðin hefur brugðist
skyldum sínum í þessum efnum.“
Síðan er ályktað að hin nýju
samtök „hafi það að markmiði að
sjá til þess að þroskaheftir fái
jafnan rétt á við aðra þjóðfélags-
þegna í orði og á borði.“
Í 25 ár hafa Landssamtökin
Þroskahjálp unnið að þessu mark-
miði, starfsemin hefur aukist og
dafnað, aðildarfélögunum hefur
fjölgað og starfa þau nú um allt
land.
Það sem hvað best hefur gengið
í starfi samtakanna er að vekja
áhuga landsmanna á velferð þessa
hóps, eins og margoft hefur komið
fram þegar almenningsálitið hefur
snúist á sveif með fólki með
þroskahömlun.
Þó að réttindi þessa hóps og að-
stæður séu allt aðrar en þær voru
fyrir 25 árum fer því þó fjarri að
„jafn réttur þroskaheftra í orði og
á borði“ hafi náðst; þar er mikið
verk að vinna .
Landssamtökin Þroskahjálp
reka öfluga starfsemi. Samtökin
hafa verið með metnaðarfulla
stuðningsþjónustu við
fólk með þroskahöml-
un og aðstandendur
fatlaðra barna, byggt
upp nýtískulegt íbúð-
arhúsnæði ætlað fötl-
uðum, staðið að öfl-
ugri upplýsingarstarf-
semi, m.a. með útgáfu
Tímaritsins Þroska-
hjálpar, stuðlað að því
að fólk með þroska-
hömlun þjálfist í því
að tala sínu máli
sjálft, svo fátt eitt sé
talið.
Aðalstarf samtak-
anna hefur þó allt frá
stofnun verið fólgið í
því að sjá til þess að þjónusta við
fólk með þroskahömlun verði bætt
og að hún verði á Íslandi ekki síðri
en við best þekkjum meðal ann-
arra þjóða.
Að öllum þessum verkefnum
munu samtökin vinna áfram.
Á afmælisári ætla samtökin að
gera eitt og annað til að efla bar-
áttuna og minnast tímamótanna,
m.a. standa fyrir norrænni ráð-
stefnu um réttindagæslu og rétt-
aröryggi, sögusýningu og margt
fleira
Öll þessi starfsemi kostar pen-
inga og því hafa samtökin ákveðið
að leita til almennings. Á næstunni
mun verða hringt til þín og þér
boðið að verða styrktaraðili sam-
takanna á afmælisári. Fyrir 2.900
kr munu styrktaraðilar fá hljóm-
disk með sígildri gæðatónlist og að
auki veglega afmælisútgáfu af
Tímaritinu Þroskahjálp. Að sjálf-
sögðu mun allur ágóði af fjársöfn-
un þessari renna til samtakanna
enda hefur Þroskahjálp allt frá
upphafi lagt metnað sinn í að
standa þannig að allri fjáröflun að
sómi sé að. Vonandi eigum við
samleið í baráttunni!
Friðrik
Sigurðsson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Landssamtakanna Þroskahjálpar.
Samfélagsmál
Aðalstarf Landssamtak-
anna Þroskahjálpar hef-
ur verið að sjá til þess,
segir Friðrik Sigurðs-
son, að þjónusta við fólk
með þroskahömlun
verði bætt.
Eflum Lands-
samtökin
Þroskahjálp
SKOÐUN
HVERSU langt með ströndum ná
lög Alþingis? Hversu víða um landið
gilda réttindi og skyldur sem kveðið
er á um í samþykktum þings og
ráðuneyta í höfuðstöðvunum í
Reykjavík? Hversu fjarri augastað
fjölmiðlanna nægir valdhöfum að
vera til að komast undan viðteknum
venjum um siðferði eða
framkomu við þegna
sína? Ég tel víst að
flestum finnist þetta
heimskulegar spurn-
ingar. En til eru reynd-
ar valdhafar í af-
skekktu plássi austur á
fjörðum sem halda að
fjarlægðin við laga-
setninguna leyfi þeim
að víkja frá henni eftir
hentisemi, sem beita
valdníðslu og hroka
gagnvart þegnum sín-
um og láta eigin hags-
muni og vina sinna
ráða gerðum í ákvörð-
unum hreppsnefndar.
Þannig ferst nú
framsóknarmönnum í meirihluta
sveitarstjórnar Búðahrepps á Fá-
skrúðsfirði. Og þetta gera þeir í um-
boði flokks síns og í nafni hans. En
ég er nokkuð viss um að framkoma
þeirra og stjórn fellur ekki að hugs-
unarhætti almennra flokksfélaga
eða kjósenda flokksins; eins hef ég
þá trú að forystu hans hugnist lítt
stjórnunarhættir af þessu tagi, og
því beini ég bréfi mínu að formann-
inum í von um að hann tuski óvitana.
Og skal nú rakin furðuleg saga í
eins fáum orðum og kostur er. Saga
sem enginn sveitarstjórnarmaður
léti um sig spyrjast ef hann hefði yf-
ir sér kastljós fjölmiðla.
Fjörubyggð á Fáskrúðsfirði
Í þorpinu að Búðum er á einum
stað ósnortin fjara. Þar standa fimm
gömul hús afskekkt en utan við hið
ysta þeirra er lækur sem hindrað
hefur leið farartækja að húsunum úr
þeirri átt og er nefndur Nýjabæj-
arlækur.
Á skipulagsuppdráttum heita
svona aðstæður botnlangi en vart þó
hægt að kalla svo malarruðninginn í
fjöruborðinu enda var hann aldrei
skipulagður hvorki sem gata né
botnlangi, heldur myndaðist hann
smámsaman eftir að fjörubúar eign-
uðust bíla og kusu að aka ófærur
fjörunnar til að komast að húsum
sínum. Og höfðu sumsé þennan eina
kost að koma innan frá. Þessar að-
stæður eru staðfestar á aðalskipu-
lagi svæðisins, en deiliskipulag er
ekki til.
Lóðir húsanna fimm eru því af
þeirri gerð sem dýrmætast þykir og
eftirsóknarvert í hverjum bæ og má
líkja við neðstu lóðirnar á Arnarnes-
inu eða Marbakkann í Kópavogi.
Húsin standa fjarri alfaraleið og
engin umferð um svæðið önnur en
íbúa og gesta; í friðsælu og ósnertu
náttúrulegu umhverfi, með óskerta
útsýn yfir sjó og fjöll; endur á báru
og tjaldur á steini. Sérlega barn-
vænt einsog heitir á skipulagsmáli.
Eða svo var.
Ræsi í læk
Fyrir rúmu ári barst bréf eigend-
um ysta hússins, Lögbergs, frá
byggingarnefnd Búðahrepps og var
kallað grenndarkynning. Er þar til-
kynnt um fyrirhugaða fiskvinnslu
Skútuklappar ehf. að Hafnargötu 43
sem er næsta lóð hinumegin Nýja-
bæjarlækjar. Segir þar orðrétt:
„Gert er ráð fyrir að aðkoma að
Hafnargötu 43 verði utanfrá.“
Skömmu eftir að fiskvinnslan tók
til starfa hefjast þar framkvæmdir
og uppfylling að plani milli hennar
og Nýjabæjarlækjar og hafði tekið
að sér varaoddviti hreppsins, verk-
taki og vörubílstjóri. Dag einn tekur
hann að sturta af palli sínum í læk-
inn og opna þar með farartækjum
leið að utan inní fjörubyggð,
fjörubúum öllum að óvörum. Með
þessu vannst tvennt; verktakinn
varaoddvitinn auðveld-
aði sér verkið með því
að stytta sér leið að
efnisnámu sinni og
fiskvinnslan tengdist
beint innri hluta bæj-
arins, en smávægilegur
krókur ella að komast
inn fjörðinn. Um leið
hófust þungaflutningar
um fjöruna og opnaðist
hringrúntur almennri
umferð við stofuglugga
gömlu húsanna.
Mótmæli hunsuð
Ekki er fjörubúum
kunnugt um neinar
samþykktir sveitar-
stjórnar fyrir opnun
fjöruslóðans þegar framkvæmdir
hófust, en íbúar allir mótmæltu
henni í bréfi til byggðarráðs. Um
sama leyti samþykkja bæði hafnar-
nefnd og skipulags- og bygginga-
nefnd að þungaflutningar að Skútu-
klöpp fari um fjöruna en leiðin skuli
annars lokuð fyrir gegnumakstur.
Þetta samþykkti byggðarráð líka.
Öllum viðkomandi var fullkunnugt
um andstöðu fjörubúa við þessa
breytingu, en kusu að láta hagsmuni
Skútuklappar ganga fyrir. Formað-
ur skipulagsnefndar er mágur aðal-
eiganda Skútuklappar en í byggð-
arráði situr fyrrnefndur verktaki,
varaoddvitinn, sá sem þegar hafði
unnið verkið sem verið var að sam-
þykkja og fengið greitt fyrir. Þarna
eru því tvær opinberar nefndir og
sjálft byggðarráð að samþykkja
framkvæmd sem brýtur í bága við
aðalskipulag, þvert ofan í vilja allra
íbúa á svæðinu og án þess að gefa
þeim kost á að koma að málinu svo
sem ber lögum samkvæmt. Þetta er
margfalt brot á skipulagslögum, en
um leið siðferðisbrestur a.m.k.
tveggja einstaklinga sem láta einka-
hagsmuni og vinabönd ráða gerðum
sínum við opinberar ákvarðanir.
Höfuðið er svo bitið af skömminni
með því að enga tilburði hefur
hreppurinn né Skútuklöpp haft uppi
til að hefta gegnumakstur; leiðinni
hefur aldrei verið lokað og umferð
takmarkast ekki við gámaflutninga
tvisvar í viku líkt og allar samþykkt-
ir gengu út á; þvert á móti hafa þeir
Skútuklapparmenn kosið að fara
fjöruleiðina flestra erinda.
Lögfræðingsálit
Líður sumarið að mótmæli íbúa
eru stöðugt hunsuð og vísað í
hreppsnefndarfund að hausti.
Fjörubúar leituðu álits skipulags-
sérfræðinga og lögfræðings um mál-
ið og fengu staðfest að um væri að
ræða skýlaus lögbrot, að gróflega
væri vegið að hagsmunum húseig-
enda á svæðinu og brotið á rétti
þeirra svo skaðabótaskylt væri.
Fundur hreppsnefndar er loksins
boðaður 30. ágúst og skal m.a. tekin
afstaða til þessa máls. Oddviti Búða-
hrepps – mætur maður og allra vin-
ur – er þá fjarverandi, líkt og hann
reyndar hefur verið á þeim fundum
þar sem þetta viðkvæma mál er á
dagskrá, en margnefndur varaodd-
viti skal því stjórna dagskrá.
Undirritaður hringdi í varaoddvit-
ann skömmu fyrir fund og gerði
honum grein fyrir lagalegri hlið
málsins og hugsanlegum bóta-
greiðslum sem hreppnum yrði stefnt
í ef samþykktir byggðarráðs yrðu
staðfestar, og hafði fyrir orð virts
lögfræðings.
Ég benti honum auk þess á að ég
hefði eytt öllum frístundum mínum í
meira en áratug í að gera upp hús
mitt í fjörunni, sem er elsta húsið í
bænum og sögufrægt fyrir margra
hluta sakir, og að ég hefði eytt í
verkið fjárhæðum langt umfram
markaðsverð hússins; þá hefði ég
ræktað upp svæðið í kring fyrir um-
talsvert fé og fyrirhöfn, og þetta
hefði ég gert fyrst og fremst vegna
frábærrar staðsetningar hússins við
kyrrláta fjöru. Jafnframt tjáði ég
honum að ég mundi með aðstoð lög-
fræðings fara fram á hæstu hugs-
anlegar bætur ef hlunnindi mín,
þetta umhverfi, yrðu skert. Með
sama hætti hefði þetta fagra um-
hverfi ráðið mestu um fjárfestingu
annarra húseigenda á svæðinu.
Þegar varaoddvitinn tekur málið
upp á fundinum fer hann nokkrum
orðum um nauðsyn vegarins fyrir
Skútuklöpp en leynir nefndarmenn,
sem flestir voru varamenn og vissu
fátt um málið, andstöðu fjörubúa,
öllum lagalegum hliðum málsins, og
þeirri skaðabótahættu sem hreppn-
um er stefnt í með samþykkt þess;
ber upp til samþykktar sína afstöðu
og fær.
Ekki er nóg með að hann gerist
með þessu enn sekur um ótrúlegan
dómgreindarskort, heldur um leið
ábyrgðarleysi gagnvart sveitarsjóði.
Undanbrögð
Fjörubúar fela nú í sameiningu
fyrrnefndum lögfræðingi að reka
málið. Hann sendir byggðarráði
bréf dagsett 27. september 2000 og
bendir á lögbrotin sem höfð voru
uppi, á brot á réttindum fasteigna-
eigenda, á rýrnun á verðgildi fast-
eigna þeirra og krefst þess að fjör-
unni verði komið í fyrra horf
tafarlaust en ella verði leitað atbeina
dómstóla m.a. til heimtu skaðabóta.
Þessu bréfi var ekki sinnt og sýndu
ráðamenn þar með enn sama vald-
hroka og fyrirlitningu gagnvart
fjörufólki.
Þeim skildist þó að lagalegan
grundvöll skorti fyrir opnun vegar-
ins eins og þeir höfðu staðið að
henni en sjá þá leið að breyta að-
alskipulagi svæðisins. Lögð er fram
tillaga um breytingu sem felur í sér
að lagður skuli vegur á uppfyllingu í
fjörunni til að tengja hafnarsvæðið
við smábátahöfnina, sem er fyrir
innan. Tillagan er auglýst 10. des-
ember en tæpum mánuði síðar sjá
menn loks ástæðu til að svara bréf-
inu frá lögfræðingi fjörubúa, vísa
mótmælum á bug án haldbærs rök-
stuðnings og þykjast nú í krafti
þessarar óstaðfestu tillögu geta
haldið fjöruveginum opnum. Er
þetta einleikið, Halldór?
Tillagan
Hitt er svo annað mál, en ekki síð-
ur alvarlegt, að umrædd tillaga að
breyttu aðalskipulagi er hið mesta
glapræði af mörgum sökum.
Með henni eru kjöraðstæður
fjöruhúsanna eyðilagðar og verð-
mæti fimm fasteigna þar skert, og
ólíklegt að sveitarsjóður komist hjá
bótagreiðslum vegna þess.
Starfsemi einyrkja á einkalóð
HALLDÓR, VILTU
HEMJA ÞÁ!
Gunnar Þorsteinn
Halldórsson
Nóg er komið af fólks-
flótta frá Fáskrúðsfirði,
telur Gunnar Þorsteinn
Halldórsson, í opnu
bréfi til formanns
Framsóknarflokksins.
T-sett
aðeins 650 kr.
NETVERSLUN Á mbl.is